Đề thi chuyên Văn hỏi học sinh 'nếu phải ở trong nước sôi...' gây tranh cãi trái chiều

Cụ thể, câu 1 có nội dung:

"Trong cuốn sách “Ngắm tuổi trẻ quay cuồng trong tĩnh lặng”, Lu-Mannup đã chia sẻ: “Phương Tây có câu ngạn ngữ: “Nước sôi làm mềm khoai tây, nhưng lại làm cứng trứng”. Hoàn cảnh chẳng có lỗi, quan trọng rằng bản lĩnh nội tại của bạn tới đâu.

Nếu phải ở trong nước sôi, em sẽ chọn làm củ khoai tây hay quả trứng? Viết một bài văn nghị luận bày tỏ quan điểm của bản thân về vấn đề trên".

Tranh cãi ở phần giả định của câu lệnh Câu 1 đề văn vào lớp 10 Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn của Khánh Hòa năm học 2021-2022. Ảnh: VietNamNet

Đề thi này sau khi xuất hiện trên MXH đã gây ra những tranh cãi trái chiều. Theo đó, có người cho rằng, đây một đề thi xứng tầm với kỳ thi chọn học sinh vào lớp chuyên. Tuy nhiên, có ý kiến lại cảm thấy nội dung đề thi có vấn đề, thậm chí khiến người đọc thấy phản cảm.

Liên quan đến đề thi này, thầy Vũ Thanh Hòa, giáo viên trường THPT Thăng Long (Hà Nội), cho rằng văn chương luôn có những lớp nghĩa ẩn dụ và lớp nghĩa thực. Nếu chỉ soi theo lớp nghĩa thực, người đọc sẽ thấy có vấn đề.

Trong khi đó, "nước sôi" trong đề trên có thể hiểu là hoàn cảnh thử thách, như cách mọi người vẫn dùng để hiểu câu "bảy nổi ba chìm với nước non".

Thầy Hòa đánh giá thêm vấn đề nghị luận xã hội trong đề chuyên môn Văn của tỉnh Khánh Hòa không quá mới nhưng cách kiến giải quan điểm khá độc đáo, giúp học sinh có “đất” thể hiện quan điểm lập luận và sự sáng tạo cá nhân.

Theo thầy, với câu này, mặt lý giải và chọn lựa phương án sẽ không có cái đúng hẳn hoặc cái sai hẳn, quan trọng là cách lựa chọn và kiến giải linh hoạt của học sinh, từ đó thấy được sự nhìn nhận học sinh về “bản lĩnh nội tại” của mình là gì, từ đâu, do đâu, và làm cách nào để bản lĩnh phá bỏ giới hạn vốn có.

Trao đổi với VietNamNet, cô Trịnh Thu Tuyết, nguyên giáo viên dạy Văn của Trường THPT Chu Văn An (Hà Nội) nêu quan điểm: “Thật ra, ngay bản thân câu ngạn ngữ này, tôi thấy cũng không thực sự chia sẻ, vì “nước sôi” không phải lúc nào cũng là “hoàn cảnh” theo nghĩa ‘nghịch cảnh” như cách chúng ta đọc câu ngạn ngữ và ý kiến này đang nghĩ.

“Nước sôi” là hoàn cảnh khắc nghiệt, đáng sợ với cô Cám bị chị Tấm thảo hiền cho tắm trắng, nhưng “nước sôi” lại là điều kiện lí tưởng cho một ấm trà để tỏa hương và trọn vị. Tất nhiên đó chỉ là quan niệm chủ quan, cá nhân, còn đây vẫn là câu ngạn ngữ quen thuộc mà nhiều người thường sử dụng”.

Song, cô Tuyết cho rằng câu lệnh này thì có vấn đề: “Nếu phải ở trong nước sôi, em sẽ chọn làm củ khoai tây hay quả trứng? Viết một bài văn nghị luận bày tỏ quan điểm của bản thân về vấn đề trên”.

“Thông điệp đề bài định hướng cho học sinh là bàn luận về bản lĩnh nội tại trước nghịch cảnh cuộc sống. Vấn đề đặt ra tốt, hữu ích, nhất là trong cuộc sống thời hiện đại vốn luôn quá nhiều thử thách. Tuy nhiên, cách diễn đạt ý giả định trong câu lệnh “Nếu phải ở trong nước sôi, em sẽ chọn làm củ khoai tây hay quả trứng?” – không ai thấy thoải mái khi hình dung mình ở trong “nước sôi” và loay hoay chọn lựa cách làm “củ khoai tây hay quả trứng” – những liên tưởng va chạm với tầng nghĩa đen khiến bất kì ai cũng thấy không ổn. Riêng tôi, có liên tưởng tới cô Cám, sự liên tưởng làm tắt ngấm hứng thú bàn luận thông điệp”, cô Tuyết nói.

Theo cô Tuyết, sẽ giản dị và minh triết hơn nếu đề bài thay câu lệnh đó bằng câu lệnh sau: “Viết một bài văn nghị luận bày tỏ quan điểm của bản thân về thông điệp em nhận được từ quan niệm trên”.

Phương Linh