Đề thi Ngữ văn tốt nghiệp THPT năm 2025: Nhân văn, thực tiễn, khơi dậy trách nhiệm công dân

Thí sinh tại điểm thi Trường THPT Ngô Quyền trao đổi kết quả làm bài thi tại Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025.

Phần Đọc hiểu (4,0 điểm) trích từ văn bản “Những vùng trời khác nhau” - một truyện ngắn của nhà văn Nguyễn Minh Châu. Đây là một lựa chọn mang nhiều tầng ý nghĩa. Văn bản kể lại khoảnh khắc chia tay đầy xúc động giữa hai người lính - Lê và Sơn - trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Từ mối quan hệ ban đầu có phần xa cách, định kiến, họ trở thành những người đồng chí thân thiết, chia nhau từng vật dụng sinh hoạt và từng “vùng trời Tổ quốc”.

Qua 5 câu hỏi đọc hiểu, đề thi giúp học sinh tiếp cận văn bản theo hướng khai thác ngôn ngữ, hình ảnh, tư tưởng chủ đạo, đồng thời gợi mở cảm xúc và nhận thức. Các câu hỏi được xây dựng theo lộ trình từ nhận biết (ngôi kể, chi tiết) đến thông hiểu (biện pháp tu từ, hình ảnh biểu tượng) và vận dụng (liên hệ ngữ liệu). Đặc biệt, câu hỏi so sánh ngữ liệu trong văn xuôi và thơ đã mở rộng biên độ tư duy, cho phép học sinh nhận ra sợi dây liên kết giữa các tác phẩm văn học: Dù là trong chiến tranh hay thời bình, dù ở quá khứ hay hiện tại, thì mỗi vùng đất đều in dấu tâm hồn con người, đều là một phần máu thịt của Tổ quốc.

Thí sinh trao đổi kết quả làm bài thi tại Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025.

Phần Làm văn gồm hai câu với tổng 6,0 điểm, tiếp tục phát huy thế mạnh của môn Ngữ văn trong việc bồi dưỡng tư duy, cảm xúc và năng lực diễn đạt của học sinh. Trong đó, Câu 1 (2,0 điểm) yêu cầu viết đoạn văn nghị luận ngắn (khoảng 200 chữ) phân tích tình cảm của Lê dành cho Sơn. Đây là một đề bài rõ ràng, định hướng cụ thể và phù hợp với năng lực học sinh phổ thông. Qua việc viết đoạn văn, các em không chỉ thể hiện khả năng đọc hiểu văn bản mà còn được thực hành kỹ năng diễn đạt, trình bày luận điểm, luận cứ mạch lạc. Đề bài cũng khơi dậy nơi các em sự trân trọng đối với tình đồng chí, đồng đội - một giá trị cao đẹp đã làm nên sức mạnh của dân tộc trong những năm tháng khói lửa.

Câu 2 (4,0 điểm) - phần làm văn chính - có chủ đề: “Vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc”. Đây là một đề tài giàu chất văn, giàu cảm xúc nhưng cũng mang tính thời sự, thực tiễn. Từ trải nghiệm đọc văn bản Nguyễn Minh Châu, đề bài dẫn dắt học sinh hướng đến suy nghĩ sâu sắc hơn về tình yêu quê hương, đất nước trong bối cảnh đất nước đang có nhiều thay đổi lớn lao như chuyển đổi số, đô thị hóa, hội nhập quốc tế… Câu hỏi này không chỉ kiểm tra năng lực nghị luận xã hội mà còn định hướng nhân cách học sinh: Nuôi dưỡng tinh thần trách nhiệm công dân, lòng tự hào dân tộc và ý thức đóng góp cho quê hương, dù ở bất kỳ vị trí, vùng đất nào.

Thí sinh trước giờ làm bài thi tại Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025.

Theo cô giáo Nguyễn Thị Thanh Vân, nguyên Tổ phó Tổ Văn (Trường THPT Chuyên Thái Nguyên), điểm đáng ghi nhận là đề thi không mang tính “hàn lâm” hay đánh đố học sinh. Cấu trúc đề quen thuộc, rõ ràng, sát với chương trình lớp 12 và phù hợp với đề minh họa đã công bố. Đề không gây áp lực nặng nề, nhưng vẫn bảo đảm tính phân hóa hợp lý. Học sinh có học lực trung bình hoàn toàn có thể hoàn thành yêu cầu cơ bản, trong khi học sinh khá giỏi có cơ hội thể hiện chiều sâu tư duy, cảm xúc và sáng tạo trong phần nghị luận xã hội.

Về mặt giáo dục, đề thi năm nay phát huy tốt tinh thần “dạy học vì con người” - giúp học sinh trưởng thành hơn sau quá trình học tập và rèn luyện. Đọc văn để hiểu đời, viết văn để yêu người, đề thi đã đưa các em trở lại với những trang sử hào hùng, từ đó tiếp thêm động lực sống đẹp, sống có ích trong xã hội hiện đại. Tình bạn của Lê và Sơn không chỉ là chuyện trong chiến tranh, mà còn là biểu tượng của sự đồng lòng, thấu hiểu và gắn bó - điều mà thế hệ trẻ hôm nay cần duy trì trong một thế giới nhiều thay đổi và thách thức.

Tóm lại, đề thi môn Ngữ văn THPT năm 2025 là một đề thi hay, nhân văn, vừa sức nhưng vẫn có chiều sâu, đáp ứng mục tiêu đánh giá năng lực toàn diện và giáo dục phẩm chất học sinh. Đề không chỉ kiểm tra kiến thức sách vở, mà còn gợi mở những suy tư, rung cảm về con người, về đất nước - đúng với tinh thần “học văn để làm người”. Đây là một tín hiệu tích cực cho thấy sự chuyển biến rõ rệt trong tư duy ra đề: văn học không chỉ để thi, mà còn để sống, để yêu, để cống hiến.

Thảo Nguyên