Đề thi tham khảo Ngữ văn có độ vênh khá lớn so với chương trình GDPT mới

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố đề thi tham khảo môn Ngữ văn của Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông 2023.

Đề thi có thể có độ chênh khá lớn với chương trình GDPT 2018

Trao đổi với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Nguyễn Thị Duyên – giáo viên dạy Ngữ văn, Trường Trung học phổ thông Phú Xuyên B (huyện Phú Xuyên, Hà Nội) chia sẻ, về cơ bản, đề thi tham khảo môn Ngữ văn thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2023 của Bộ Giáo dục và Đào tạo không có thay đổi nhiều so với mô hình đề thi những năm trước.

“Theo tôi, đề thi tham khảo môn Ngữ văn của Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố cho thấy, từ cấu trúc đến phạm vi ra đề vẫn tương tự như các năm gần đây, chưa có nhiều đổi mới thực sự nổi bật. Điều này cũng có phần tích cực, góp phần giúp giáo viên và học sinh yên tâm ôn luyện cho kỳ thi sắp tới.

Hiện, lớp 12 đang triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2006 nên kỳ thi tốt nghiệp môn Ngữ văn năm 2023 vẫn giữ mô hình đề thi theo hướng cũ là phù hợp”, cô Duyên chia sẻ.

Cô Nguyễn Thị Duyên. (Ảnh: NVCC).

Cùng bàn về đề thi tham khảo, Nhà giáo, Tiến sĩ Trịnh Thu Tuyết - nhiều năm là giáo viên môn Ngữ văn của Trường Trung học phổ thông Chu Văn An (Hà Nội) cho biết, đề thi tham khảo môn Ngữ văn năm 2023 có cấu trúc và kiểu dạng câu hỏi như đề tham khảo năm 2022 và đề thi chính thức môn Ngữ văn Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm học 2021-2022.

Đa phần giáo viên, học sinh vẫn mong đợi nhiều sự mới mẻ trong đề thi chính thức. Một mặt có tính phân hóa. Mặt khác có vấn đề để suy ngẫm, dung nạp những suy ngẫm, phản biện trái chiều và tạo hứng thú cho thí sinh. Bởi bản chất của đề là phải có vấn đề.

Tuy nhiên, cô Tuyết cho rằng, cấu trúc, kiểu dạng câu hỏi, phạm vi ngữ liệu trong câu Nghị luận văn học vẫn theo tinh thần của chương trình giáo dục 2006, gần nhất là theo mô hình đề thi từ năm 2017. Do đó, đề thi tham khảo Ngữ văn năm 2023 có thể vẫn có độ chênh khá lớn với chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Vẫn khó tránh khả năng xuất hiện những câu trả lời “như mẫu”!

Theo nhà giáo Trịnh Thu Tuyết, trong thời lượng 120 phút, đề thi Ngữ văn giữ nguyên hai phần như cấu trúc đề thi của Kỳ thi trung học phổ thông quốc gia từ năm 2017 tới nay.

Nhà giáo, Tiến sĩ Trịnh Thu Tuyết. (Ảnh: NVCC).

Phần Đọc hiểu (3,0 điểm), phần Làm văn (7,0 điểm). Trong đó, phần Đọc hiểu gồm ngữ liệu nằm ngoài chương trình sách giáo khoa phổ thông, và 4 câu hỏi được phân loại theo các cấp độ nhận thức đã được giảm tải.

"Cụ thể, từ 4 mức độ của nhận thức (nhận biết – thông hiểu – vận dụng – vận dụng cao), đề tham khảo mấy năm gần đây thường chỉ còn lại 3 mức độ, trong đó, mức độ nhận biết thường sẽ là 2 câu hỏi đầu.

Câu hỏi đọc hiểu trong đề thi tham khảo môn Ngữ văn kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm học 2022 – 2023 cũng không ngoại lệ khi câu 1 hỏi về một yếu tố thuộc hình thức văn bản (thể thơ), câu 2 hỏi một chi tiết nội dung: “Chỉ ra những từ ngữ diễn tả đời sống nghèo khó, vất vả của người mẹ” trong đoạn thơ 5 câu.

Câu hỏi 3 mới chạm vào mức độ thông hiểu khi yêu cầu “Nêu nội dung của hai dòng thơ”. Tuy nhiên, câu hỏi khá chung chung trừu tượng, có thể khiến thí sinh mông lung khi trả lời", cô Tuyết nói.

Theo cô Tuyết, câu 3 hoàn toàn có thể kết hợp hai mức độ thông hiểu và vận dụng nếu yêu cầu thí sinh xác định và phân tích hiệu quả biểu đạt, biểu cảm của biện pháp tu từ được sử dụng trong hai câu thơ. Từ đó, các em vẫn tìm ra nội dung, nhưng có vấn đề cụ thể để suy ngẫm và câu trả lời có thể đem tới sự hứng thú, chất lượng hơn là cách trả lời chung chung cho câu hỏi trong đề.

Câu 4 là câu hỏi vận dụng cao khi yêu cầu “Nhận xét về hình ảnh dân tộc Việt Nam trong đoạn trích”. Câu hỏi mang tính chất khái quát phù hợp với mức độ vận dụng cao, nhưng có thể khó tránh khả năng xuất hiện những câu trả lời “như mẫu”!

Tương tự như đề thi các năm tước, phần Làm văn của đề thi tham khảo Ngữ văn năm 2023 cũng có cấu trúc quen thuộc, phù hợp với tâm lý, nhận thức của học trò gồm: câu viết đoạn văn Nghị luận xã hội (2 điểm) và làm bài Nghị luận văn học (5 điểm).

“Câu Nghị luận xã hội không thay đổi với yêu cầu viết một đoạn văn khoảng 200 chữ với nội dung là một khía cạnh của vấn đề có mối quan hệ hữu cơ chặt chẽ với nội dung ngữ liệu của phần Đọc hiểu trước đó.

Đây là những kỹ năng quá quen thuộc với học trò trong quá trình ôn luyện bậc trung học phổ thông. Hơn nữa, nội dung về “Tinh thần vượt khó” cũng là vấn đề quen thuộc tới xưa cũ với học trò!”, cô Tuyết nhận xét.

Câu Nghị luận văn học chiếm quỹ điểm cao nhất (5 điểm), cũng là dạng bài mang tính truyền thống, được thầy trò cấp trung học phổ thông đầu tư rất nhiều tâm huyết, thời gian…

Với đề tham khảo Ngữ văn năm nay, cô Tuyết cho rằng, vấn đề xác định phạm vi kiến thức và kỹ năng trong câu Nghị luận văn học khá rành mạch khi đặt ra yêu cầu trong hai ý của câu lệnh: Phân tích đoạn thơ tứ bình trong Việt Bắc và nhận xét về lẽ sống ân nghĩa được thể hiện trong đoạn trích.

"Cả hai yêu cầu trong câu lệnh đều là những nội dung kiến thức cơ bản của đoạn trích Việt Bắc, câu nghị luận văn học theo hướng này sẽ không hề làm khó thí sinh", cô Tuyết chia sẻ.

Ngọc Mai