Đề Văn thành công khi là đề thi khiến học sinh muốn viết, thích viết

Thí sinh tại Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 (Ảnh: THẾ ĐẠI)

Tiến sĩ Chu Đình Kiên, Trường đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng

Ngữ văn luôn là môn thi dành nhiều sự quan tâm của cả xã hội. Không chỉ bởi đây là môn thi đầu tiên của Kỳ thi, mà vì rất nhiều năm qua, bộ môn này luôn có nhiều ý kiến trái chiều về nội dung cũng như chất lượng.

Đây là năm đầu tiên thực hiện theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 với điểm nổi bật là chuyển trọng tâm từ việc kiểm tra kiến thức, kỹ năng sang đánh giá năng lực thực tiễn của người học.

Đề thi Ngữ văn trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 diễn ra trong sáng nay (26/6) được đánh giá là vừa sức và bảo đảm mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Đề thi không chỉ kiểm tra kiến thức Ngữ văn cơ bản mà tập trung hướng đến nhiều hơn vào đánh giá năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống của các em.

Phần Đọc hiểu, đề thi Ngữ văn 2025 lấy truyện ngắn “Những vùng trời khác nhau” của nhà văn Nguyễn Minh Châu - một nhà văn lớn của văn học kháng chiến và sau đổi mới. Với hệ thống câu hỏi đọc hiểu gồm 5 câu xoay quanh về một tác phẩm truyện: ngôi kể, chi tiết truyện, ý nghĩa của sự kiện,... có các mức độ khác nhau từ nhận biết đến vận dụng, các em học sinh hoàn toàn tự tin để trả lời một cách ngắn gọn và chính xác. Với phương pháp học tập đi từ thể loại đến văn bản như hiện nay, học sinh chủ động nhận định, phân tích và đưa ra kết quả một cách phù hợp. Không hề có sự bỡ ngỡ, lạ lẫm như một số phụ huynh từng lo lắng về đề thi Ngữ văn năm nay.

Bàn về một vấn đề xã hội rút ra từ một tác phẩm văn học với chủ đề: “vùng trời quê hương” nào cũng là “bầu trời Tổ quốc” là một dạng câu nghị luận xã hội hay, gắn với sứ mệnh của tuổi trẻ, đánh thức cảm xúc của các em về vị trí, vai trò của đất nước trong mỗi cá nhân và trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với Tổ quốc

TS CHU ĐÌNH KIÊN

Với phần Viết, đề thi có 2 câu. Câu 1 viết đoạn văn 200 chữ phân tích tình cảm, cảm xúc của

nhân vật Lê dành cho Sơn trong văn bản ở phần Đọc hiểu, hoàn toàn phù hợp với định hướng trong cấu trúc đề của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã định hướng cho giáo viên giảng dạy trước đó. Học sinh vừa vận dụng kỹ năng viết đoạn văn 200 chữ - kỹ năng được giáo viên Ngữ văn rèn luyện kỹ lưỡng cho các em từ chương trình THCS lên đến lớp 12, nên các em thành thục với năng lực này. Để chiếm được điểm cao trong câu 1 phần viết này, học sinh cần chỉ ra được các tình cảm của Lê dành cho Sơn, nghệ thuật xây dựng nhân vật, hơn thế nữa, các em còn phải biết vận dụng vẻ đẹp phẩm chất của hai nhân vật này vào việc liên hệ rèn luyện nhân cách của bản thân – thế hệ trẻ tiếp bước cha ông đi trước.

Câu 2 phần viết thuộc phần Nghị luận xã hội, bàn về một vấn đề xã hội rút ra từ một tác phẩm văn học với chủ đề: “vùng trời quê hương” nào cũng là “bầu trời Tổ quốc”. Đây là một dạng câu nghị luận xã hội hay, gắn với sứ mệnh của tuổi trẻ, đánh thức cảm xúc của các em về vị trí, vai trò của đất nước trong mỗi cá nhân và trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với Tổ quốc.

Với loại câu nghị luận xã hội này, thực tế là không mới với thí sinh, nhưng lại yêu cầu các em phải vận dụng tổng hợp năng lực để triển khai có hiệu quả. Để có điểm cao, học sinh không chỉ có kiến thức xã hội, khả năng lập luận vấn đề ở nhiều góc cạnh khác nhau mà bài làm phải chứa đựng cảm xúc chân thành, lòng nhiệt huyết và quyết tâm của tuổi trẻ.

Giáo viên Trịnh Thị Mai Liên, Trường THPT Hoàng Quốc Việt (Bắc Ninh)

Khi giáo viên chúng tôi biết được đề thi môn Ngữ văn theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 năm nay cảm xúc vừa vui, vừa bất ngờ, hào hứng. Phải rất nhiều năm mới rồi tôi mới thấy một đề thi khiến cho học sinh bày tỏ việc muốn viết, thích viết. Đó là một đề thi hay, và việc ra đề thi rất thành công.

Đây là chương trình mới, thí sinh năm nay là lứa học sinh đầu tiên của chương trình. Đề thi đã bám sát với cấu trúc định dạng và đề thi tham khảo Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố. Đề thi cũng đã bám sát yêu cầu cần đạt của Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Một đề thi khiến cho học sinh bày tỏ việc muốn viết, thích viết, đó là một đề thi hay, và việc ra đề thi rất thành công.

GIÁO VIÊN TRỊNH MAI LIÊN

Vì thế, mặc dù là ngữ liệu mới hoàn toàn, không có trong sách giáo khoa nhưng học sinh không bị bỡ ngỡ, có tính phân hóa tốt. Tuy là chương trình mới nhưng tất cả các đối tượng học sinh đều có cơ hội thể hiện bản thân mình.

Đối với các học sinh trung bình, phần văn bản ngữ liệu văn học cũng đã có những câu phù hợp để học sinh vững tay làm bài.

Câu 5 của phần đọc hiểu, tuy có yếu tố mới hơn so với đề minh họa nhưng lại không phải câu hỏi “lạ”, không đánh đố mà kích thích tư duy của học sinh.

Phần viết đoạn, có liên quan đến văn bản phía trên nên bám sát những yêu cầu về mặt nội dung.

Câu gây bất ngờ, hào hứng nhất là phần nghị luận xã hội. Đây được xem là câu hỏi kích thích tính sáng tạo của học sinh, vừa thể hiện khả năng cảm thụ văn học, vừa để các em được bày tỏ quan điểm cá nhân đối với các vấn đề của xã hội.

Đây là vấn đề mới, nhưng không xa lạ, thể hiện được vai trò, ý thức trách nhiệm của bản thân với đất nước một cách thực tế.

Giáo viên chúng tôi đánh giá, đây là một đề thi vừa tầm, có tính phân hóa cao và được coi là một đề thi hay.

Về đề thi theo Chương trình giáo dục phổ thông 2006, đề thi đáp ứng được yêu cầu, bám sát với của chương trình. Ở phần đọc hiểu, tuy là một văn bản quen thuộc nhưng vẫn có tính phân hóa.

Ở phần nghị luận xã hội của đề thi này, học sinh dù học ở chương trình cũ nhưng vẫn phải cập nhật các vấn đề đời sống mới, có cách viết mới thì sẽ không đạt được yêu cầu.

Phần bài văn, là một tác phẩm có trong chương trình nhưng cũng bảo đảm được tính mới, yêu cầu cần đạt của đề thi.

Với hai đề thi năm nay, tôi cho rằng cả giáo viên và phụ huynh đều sẽ thấy an tâm, bởi số điểm đạt được phản ánh đúng tình trạng học tập của học sinh.

Giáo viên Nguyễn Thị Lệ Hằng, Trường THPT Hàn Thuyên (Bắc Ninh)

Tôi là cô giáo dạy văn và cũng là thành viên cốt cán môn Ngữ văn THPT của tỉnh Bắc Ninh. Đề thi Ngữ văn hôm nay, theo tôi là một đề thi hay, gợi nhiều cảm hứng.

Không chỉ cần có kiến thức về thể loại, kỹ năng mà học sinh phải thể hiện được tình cảm mang tính nhân văn về tình yêu đối với Tổ quốc, quê hương. Các em cần có thái độ trách nhiệm đối với các vấn đề “nóng bỏng” của xã hội.

GIÁO VIÊN NGUYỄN THỊ LỆ HẰNG

Trước hết, trong bối cảnh năm đầu tiên thực hiện thi tốt nghiệp THPT theo Chương trình mới và thực hiện Thông tư 29, đây là một đề thi vừa bảo đảm tính học thuật, vừa có tính thực tiễn xã hội, đáp ứng được yêu cầu, mục tiêu của chương trình mới là hình thành phẩm chất, năng lực của người học.

Học sinh không chỉ có kiến thức về thể loại, kỹ năng mà phải có hiểu biết về chính trị, xã hội, phải thể hiện được tình cảm mang tính nhân văn về tình yêu đối với Tổ quốc, quê hương. Các em cần có thái độ trách nhiệm đối với các vấn đề “nóng bỏng” của xã hội.

Phần đọc hiểu, câu số 5 là câu hỏi mang tính phân hóa rõ, còn các câu khác học sinh đã được luyện tập rất nhiều.

Câu nghị luận xã hội là một ẩn số. Bản thân tôi rất thích câu này và cho rằng có nhiều giáo viên trên toàn quốc cũng có chung cảm xúc. Đây là câu đòi hỏi học sinh không chỉ có kỹ năng để viết bài luận mà phải có cả kiến thức thực tế, khiến đề thi trở nên sáng tạo.

Mình nghĩ, đề thi môn Ngữ văn năm nay hoàn toàn đáp ứng được việc thay đổi cách dạy, học môn Ngữ văn, không còn chuyện học tủ, học vẹt, văn mẫu. Học sinh bắt buộc phải có tư duy độc lập của mình.

LÊ HÀ - QUỲNH NGUYỄN