Đề xuất điều chỉnh địa bàn áp dụng lương tối thiểu sau sắp xếp đơn vị hành chính

Người lao động tại Công ty Vissan. (Ảnh: nhandan.vn)

Dự thảo Nghị định quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động (sau đây gọi tắt là dự thảo Nghị định) do Bộ Nội vụ xây dựng đang được Bộ Tư pháp thẩm định.

Lương tối thiểu hiện hành không bảo đảm mức sống tối thiểu đến hết 2026

Bộ Nội vụ cho biết, từ ngày 1/7/2024, Chính phủ đã Nghị định số 74/2024/NĐ-CP ngày 30/6/2024 quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động (gọi tắt là Nghị định số 74/2024/NĐ-Chính phủ), trong đó điều chỉnh mức lương tối thiểu tăng bình quân 6% so với năm 20221.

Hiện nay, mức lương tối thiểu áp dụng theo tháng tại vùng I là 4.960.000 đồng, vùng II là 4.410.000 đồng, vùng III là 3.860.000 đồng, vùng IV là 3.450.000 đồng; mức lương tối thiểu theo giờ tại vùng I là 23.800 đồng/giờ, vùng II là 21.200 đồng/giờ, vùng III là 18.600 đồng/giờ, vùng IV là 16.600 đồng/giờ.

Qua đánh giá, các mức lương tối thiểu quy định tại Nghị định số 74/2024/NĐ-CP đã bảo đảm mức sống tối thiểu và có cải thiện hơn cho người lao động; đồng thời, có sự chia sẻ, hài hòa lợi ích của người lao động và doanh nghiệp, vừa cải thiện đời sống cho người lao động, vừa bảo đảm duy trì, phục hồi và phát triển sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, đến nay, từ thực tế, có một số vấn đề đặt ra cần phải xem xét điều chỉnh mức lương tối thiểu quy định tại Nghị định số 74/2024/NĐ-CP nêu trên.

Thứ nhất, các yếu tố về kinh tế-xã hội, thị trường lao động, khả năng của doanh nghiệp có sự thay đổi theo hướng tích cực hơn. Cụ thể như, kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định, tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) cả 6 tháng đầu năm 2025 đạt 7,52%, mục tiêu năm 2025 đạt 8% trở lên. Thị trường lao động ổn định và duy trì đà phục hồi; sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp có xu hướng tốt hơn. Tiền lương, thu nhập của người lao động tiếp tục ổn định và tăng lên, quý sau cao hơn quý trước.

Thứ hai, giá trị thực tế của mức lương tối thiểu tại Nghị định số 74/2024/NĐ-CP bị suy giảm dần theo thời gian do chỉ số giá tiêu dùng tăng (CPI). Với dự kiến CPI năm 2025 và 2026 mỗi năm tăng 3,7%, mức lương tối thiểu nêu trên sẽ không còn bảo đảm mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ đến hết năm 2026 (thấp hơn khoảng 6,6%).

Thứ ba, mức lương tối thiểu tại Nghị định số 74/2024/NĐ-CP được xác lập theo vùng và gắn với địa giới hành chính cấp huyện.

Từ ngày 1/7/2025, sau khi thực hiện sắp xếp lại các đơn vị hành chính trên cả nước, các địa bàn áp dụng lương tối thiểu đã được Chính phủ rà soát, điều chỉnh một bước gắn với đơn vị hành chính cấp xã mới (tại Phụ lục kèm theo của Nghị định số 128/2025/NĐ-CP ngày 11/6/2025 của Chính phủ).

Tuy nhiên, do đây là chính sách có tác động rộng đến nhiều đối tượng, gồm cả doanh nghiệp và người lao động. Vì vậy. các địa bàn áp dụng lương tối thiểu theo đơn vị hành chính cấp xã cần tiếp tục được rà soát, cập nhật cho phù hợp với tình hình thực tế tại các địa phương sau sắp xếp.

Thứ tư, ngày 25/7/2025, Hội đồng Tiền lương quốc gia đã có báo cáo gửi Chính phủ khuyến nghị điều chỉnh mức lương tối thiểu tăng bình quân 7,2%, áp dụng từ 1/1/2026.

Từ thực tế trên cho thấy, việc xây dựng Nghị định quy định mức lương tối thiểu để áp dụng cho năm 2026 là rất cần thiết, nhằm (i) bảo đảm mức sống tối thiểu của người lao động, tăng tiền lương của người lao động phù hợp với năng suất lao động, tăng trưởng kinh tế, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp theo quy định tại Điều 91 của Bộ luật Lao động 2019; (ii) rà soát, cập nhật địa bàn áp dụng lương tối thiểu cho phù hợp tình hình thực tế.

Bộ Nội vụ nhận định, về kết quả thi hành Nghị định số 74/2024/NĐ-CP, ủy ban nhân dân các tỉnh/thành phố, các doanh nghiệp đều nghiêm túc triển khai thực hiện các quy định của Chính phủ về mức lương tối thiểu. Hầu hết các doanh nghiệp có mức lương thấp nhất doanh nghiệp thực trả cho người lao động cao hơn mức lương tối thiểu do Chính phủ công bố. Việc điều chỉnh mức lương tối thiểu tác động tích cực đến người lao động, bảo đảm đời sống người lao động được cải thiện.

Theo kết quả điều tra tình hình lao động, tiền lương trong doanh nghiệp năm 2024 thì việc triển khai thực hiện và tác động của việc điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng năm 2024 như sau: Có 22,04% doanh nghiệp chỉ điều chỉnh thang, bảng lương (dùng để tham gia bảo hiểm xã hội); 45,4% doanh nghiệp điều chỉnh cả thang bảng lương và mức lương thực tế trả cho người lao động; 5,27% doanh nghiệp điều chỉnh khác và 27,29% doanh nghiệp không điều chỉnh tiền lương (do các mức lương đều cao hơn lương tối thiểu vùng).

Trong số doanh nghiệp điều chỉnh thang, bảng lương (72,71%) thì có 68,93% doanh nghiệp điều chỉnh lương cho toàn bộ người lao động với mức tăng bình quân 6,71%; 24,83% doanh nghiệp chỉ điều chỉnh cho người lao động có mức lương thấp hơn mức lương tối thiểu, với mức điều chỉnh tăng 6,43%.

Nhìn chung, hầu hết các doanh nghiệp tuân thủ quy định về mức lương tối thiểu, mức lương thấp nhất trả cho người lao động làm đủ ngày công bình thường trong tháng cao hơn so mức lương tối thiểu do Chính phủ quy định từ 22-42% tùy theo từng vùng.

Báo cáo của Ủy ban nhân dân các tỉnh/thành phố cho thấy, việc ban hành mức lương tối thiểu giờ được các doanh nghiệp đánh giá cao, cơ bản không gây tác động nhiều đến tình hình quan hệ lao động trong doanh nghiệp, cũng như việc trả lương trên thị trường; không làm thay đổi chính sách trả lương.

Do vậy, cần ban hành Nghị định nhằm điều chỉnh mức lương tối thiểu bảo đảm mức sống tối thiểu của người lao động; đồng thời rà soát, cập nhật địa bàn áp dụng lương tối thiểu cho phù hợp tình hình thực tế sau khi sắp xếp các đơn vị hành chính.

Cập nhật địa bàn áp dụng lương tối thiểu sau sắp xếp đơn vị hành chính

Người lao động tại Công ty Vinamilk. (Ảnh nhandan.vn)

Bộ Nội vụ đã xây dựng dự thảo Nghị định quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao độnggồm 5 điều và 1 phụ lục kèm theo quy định danh mục địa bàn áp dụng mức lương tối thiểu.

Dự thảo quy định việc điều chỉnh mức lương tối thiểu tăng 7,2% so với mức hiện hành để áp dụng từ ngày 1/1/2026.

Trước hết, về mức lương tối thiểu, dự thảo Nghị định quy định các mức lương tối thiểu tháng theo 4 vùng: vùng I là 5.310.000 đồng/tháng, vùng II là 4.730.000 đồng/tháng, vùng III là 4.140.000 đồng/tháng, vùng IV là 3.700.000 đồng/tháng.

Mức lương tối thiểu nêu trên tăng từ 250.000 đồng-350.000 đồng (tương ứng tỷ lệ bình quân 7,2%) so với mức lương tối thiểu hiện hành. Mức điều chỉnh lương tối thiểu nêu trên cao hơn khoảng 0,6% so với mức sống tối thiểu của người lao động đến hết năm 2026 để cải thiện cho người lao động.

Mức điều chỉnh này có sự chia sẻ, hài hòa lợi ích của người lao động và doanh nghiệp, vừa chú ý cải thiện đời sống cho người lao động, vừa chú ý đến việc bảo đảm duy trì và phát triển sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Dự thảo Nghị định quy định các mức lương tối thiểu giờ theo 4 vùng: vùng I là 25.500 đồng/giờ, vùng II là 22.700 đồng/giờ, vùng III là 20.000 đồng/giờ, vùng IV là 17.800 đồng/giờ.

Mức lương tối thiểu giờ tiếp tục được xác định dựa trên phương pháp quy đổi tương đương từ mức lương tối thiểu tháng và thời gian làm việc tiêu chuẩn theo quy định của Bộ luật Lao động. Đây là phương pháp được các chuyên gia của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) đã khuyến nghị Việt Nam lựa chọn và đã sử dụng khi tính mức lương tối thiểu giờ từ năm 2022 đến nay.

Một nội dung đáng quan tâm trong dự thảo Nghị định này là địa bàn áp dụng.

Tại Nghị định số 128/2025/NĐ-CP ngày 11/6/2025 đã quy định danh mục địa bàn áp dụng mức lương tối thiểu theo đơn vị hành chính cấp xã mới. Tuy nhiên, sau khi các địa phương vận hành theo đơn vị hành chính cấp tỉnh mới, một số địa bàn áp dụng đã có sự sắp xếp, thay đổi so với thời điểm ban hành Nghị định vào tháng 6; đồng thời, Nghị định số 128/2025/NĐ-CP nêu trên sẽ hết hiệu lực kể từ ngày 1/3/2027. Vì vậy, dự thảo Nghị định quy định danh mục địa bàn áp dụng mới trên cơ sở kế thừa danh mục hiện hành quy định tại Nghị định số 128/2025/NĐ-CP nêu trên và có sự rà soát, cập nhật theo đề nghị của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Cụ thể, dự thảo sửa tên phường Hoàng Văn Thụ (thuộc tỉnh Lạng Sơn) thành phường Kỳ Lừa.

Điều chỉnh từ vùng II lên vùng I đối với: các phường Chu Văn An, Chí Linh, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi, Trần Nhân Tông, Lê Đại Hành, Kinh Môn, Nguyễn Đại Năng, Trần Liễu, Bắc An Phụ, Phạm Sư Mạnh, Nhị Chiểu và các xã Nam An Phụ, Nam Sách, Thái Tân, Hợp Tiến, Trần Phú, An Phú, Cẩm Giang, Cẩm Giàng, Tuệ Tĩnh, Mao Điền, Kẻ Sặt, Bình Giang, Đường An, Thượng Hồng, Gia Lộc, Yết Kiêu, Gia Phúc, Trường Tân, Tứ Kỳ, Tân Kỳ, Đại Sơn, Chí Minh, Lạc Phượng, Nguyên Giáp, Nguyễn Lương Bằng, Phú Thái, Lai Khê, An Thành, Kim Thành (thuộc thành phố Hải Phòng).

Điều chỉnh từ vùng III lên vùng II đối với: các phường Hoàng Mai, phường Tân Minh (thuộc tỉnh Nghệ An); các phường Đông Hà, Nam Đông Hà (thuộc tỉnh Quảng Trị); các phường Phan Rang, Đông Hải, Ninh Chử, Bảo An, Đô Vinh và các xã Thuận Bắc, Công Hải (thuộc tỉnh Khánh Hòa); các xã Thanh Hà, Hà Tây, Hà Bắc, Hà Nam, Hà Đông, Ninh Giang, Vĩnh Lại, Khúc Thừa Dụ, Tân An, Hồng Châu, Thanh Miện, Bắc Thanh Miện, Nam Thanh Miện, Hải Hưng (thuộc thành phố Hải Phòng).

Điều chỉnh từ vùng IV lên vùng III đối với: phường Quảng Trị và các xã Đồng Lê, Vĩnh Linh, Cửa Tùng, Bến Quan, Cửa Việt, Gio Linh, Cam Lộ, Khe Sanh, Lao Bảo, Triệu Phong, Hướng Hiệp, Diên Sanh (thuộc tỉnh Quảng Trị); các xã Ninh Sơn, Lâm Sơn, Anh Dũng, Mỹ Sơn, Thuận Nam, Cà Ná, Phước Hà (thuộc tỉnh Khánh Hòa).

Điều chỉnh từ vùng I xuống vùng IV đối với các xã Kỳ Thượng, Lương Minh (thuộc tỉnh Quảng Ninh).

Điều chỉnh từ vùng III xuống vùng IV đối với: các xã Thượng Trạch, Trường Sơn, Kim Ngân (thuộc tỉnh Quảng Trị).

Việc điều chỉnh vùng của các địa phương nêu trên nhằm tạo sự cân đối hợp lý về giá nhân công giữa các địa bàn lân cận, do các địa bàn trên có sự phát triển hơn về thị trường lao động, hình thành các khu, cụm công nghiệp, điều kiện cơ sở hạ tầng được cải thiện đáng kể, giáp với các địa bàn khác có mức lương tối thiểu cao hơn.

Thời điểm điều chỉnh mức lương tối thiểu được thực hiện từ ngày 1/1/2026 để bảo đảm thời gian cho doanh nghiệp chuẩn bị phương án, nguồn lực thực hiện.

Cũng theo Bộ Nội vụ, phương án lương tối thiểu nêu trên đã tính đến các tác động về việc làm, thất nghiệp, điều kiện sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp, mức độ ảnh hưởng đến chi phí sản xuất của doanh nghiệp.

Đối với người lao động hiện nay đang hưởng lương thấp hơn mức lương tối thiểu thì được điều chỉnh lại để bảo đảm không thấp hơn mức lương tối thiểu mới.

Đối với người lao động đã được trả lương bằng hoặc cao hơn với mức lương tối thiểu mới thì việc điều chỉnh thực hiện theo các cam kết, thỏa thuận của các bên ghi trong thỏa ước lao động tập thể, hợp đồng lao động, quy chế của doanh nghiệp.

NGÂN ANH