Đề xuất giảm trừ gia cảnh: Cần soi chiếu đến bữa cơm, học phí, thuốc men

Hàng triệu người lao động mong mỏi

Tại dự thảo Nghị quyết về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội gửi Bộ Tư pháp thẩm định, Bộ Tài chính đề xuất trình phương án nâng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế lên 15,5 triệu đồng và người phụ thuộc 6,2 triệu đồng.

Theo Bộ Tài chính, khi nâng mức giảm trừ gia cảnh, hầu hết số người nộp thuế ở bậc 1 (trên 95%) sẽ không còn phải nộp thuế. Một phần cá nhân nộp thuế ở bậc 2 chuyển sang diện không phải nộp thuế hoặc chuyển xuống nộp thuế ở bậc 1. Tương tự, những cá nhân ở các bậc thuế còn lại đều được giảm số thuế thu nhập cá nhân phải nộp.

Tổng thu từ thuế thu nhập cá nhân năm nay dự kiến giảm khoảng 21.000 tỷ đồng. Số người còn phải nộp thuế khoảng 2,21 triệu người, giảm 2,18 triệu người (giảm 49,66%) (chuyển từ bậc 1 sang diện không chịu thuế).

Hiện, mức giảm trừ gia cảnh là 11 triệu đồng/tháng và mỗi người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/ tháng đã duy trì từ tháng 7/2020.

Trước đề xuất mới về nâng mức giảm trừ gia cảnh, nhiều người lao động bày tỏ đồng tình, mong đợi chính sách sớm thực thi. Với anh Lê Minh, nhân viên văn phòng tại Hà Nội, khi khoản giảm trừ gia cảnh được nâng lên, mức lương hơn 25 triệu đồng của anh sẽ chỉ phải nộp vài chục nghìn đồng thuế mỗi tháng. Anh Minh có 1 người phụ thuộc là con gái.

Tuy vậy, điều khiến anh Minh còn trăn trở là đề xuất giảm trừ cho chi phí y tế, giáo dục trước đó căn cứ theo mức nào, yêu cầu hóa đơn chứng từ ra sao.

Trao đổi với PV Tiền Phong, PGS.TS Phạm Mạnh Hùng - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học ngân hàng, Học viện Ngân hàng - nhận định, tại thời điểm hiện nay, mức giảm trừ gia cảnh 15,5 triệu đồng với người nộp thuế và 6,2 triệu đồng với người phụ thuộc giúp nới đáng kể ngưỡng chịu thuế, nhất là với hộ gia đình trẻ ở đô thị. Người lương 15-20 triệu/tháng gần như không, hoặc chỉ nộp thuế rất thấp sau khi trừ bảo hiểm và giảm trừ.

Tuy vậy, ông Hùng lưu ý rủi ro “trễ nhịp” vẫn hiện hữu do quy định chỉ điều chỉnh khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tích lũy vượt 20%. Trong trường hợp chi phí sinh hoạt như nhà ở, giáo dục, y tế tăng nhanh, sức “bảo hộ” của mức giảm trừ theo đề xuất mới sẽ mòn dần. Vì vậy, về mặt kỹ thuật, cần thiết lập cơ chế rà soát định kỳ (2-3 năm/lần) thay vì chờ đến khi CPI vượt ngưỡng lớn mới điều chỉnh.

Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc Đào tạo, Công ty TNHH Đào tạo và tư vấn Á Châu - cho hay, đề xuất nâng mức giảm trừ bản thân lên 15,5 triệu đồng/tháng, cùng với 6,2 triệu đồng cho mỗi người phụ thuộc là tín hiệu tích cực sau nhiều năm con số này không thay đổi.

Chính sách cần soi chiếu đến bữa cơm, học phí, thuốc men

Nếu đặt trong bối cảnh đời sống hiện nay, nhiều ý kiến cho rằng mức điều chỉnh tăng như đề xuất của Bộ Tài chính vẫn chưa thực sự phản ánh đầy đủ gánh nặng chi tiêu ngày càng gia tăng của người lao động.

Theo ông Nguyễn Hồ Ngọc, với cuộc sống của một gia đình ở thành phố lớn, tiền thuê nhà, điện nước, ăn uống, đi lại đã chiếm phần lớn thu nhập. Khi cộng thêm học phí, viện phí, hay những khoản chi phí bất ngờ luôn có thể phát sinh, thì số tiền giảm trừ 15,5 triệu nhanh chóng trở nên hạn hẹp.

Chi phí sinh hoạt ở Hà Nội, TPHCM hay Đà Nẵng cao hơn nhiều so với vùng nông thôn.

"Một điểm đáng lưu ý khác là cách áp dụng đồng nhất mức giảm trừ trên toàn quốc, trong khi chi phí sinh hoạt ở Hà Nội, TPHCM hay Đà Nẵng cao hơn nhiều so với vùng nông thôn. Nếu chỉ áp dụng một con số chung, thì người lao động tại đô thị lớn sẽ khó có được sự cân bằng”, ông Ngọc nhận định.

Bên cạnh đó, mức giảm trừ cho người phụ thuộc 6,2 triệu đồng cũng khiến nhiều gia đình còn băn khoăn. Nuôi một đứa trẻ tại thành phố lớn, chỉ riêng chi phí học tập và sinh hoạt cơ bản đã vượt con số này. Với những gia đình vừa nuôi con nhỏ, vừa chăm sóc cha mẹ già, gánh nặng vẫn còn không nhỏ.

“Chính sách thuế đúng nghĩa không nên dừng lại ở việc ấn định một con số rồi để thời gian làm giảm giá trị của nó. Thuế không chỉ là nghĩa vụ, mà còn là sự sẻ chia và minh chứng cho việc công sức lao động của người dân được trân trọng. Giảm trừ gia cảnh cần được thiết kế với cơ chế điều chỉnh định kỳ, thậm chí có thể tính đến sự phân vùng theo khu vực sinh hoạt”, ông Ngọc đề xuất.

Tham khảo kinh nghiệm từ các nước trong khu vực, ông Ngọc chỉ ra, Thái Lan lựa chọn mức giảm trừ cố định nhưng có thêm hỗ trợ riêng cho con và cha mẹ. Singapore cho phép khấu trừ chi phí nuôi con hay chăm sóc cha mẹ.

Malaysia và Indonesia duy trì mức giảm trừ cơ bản, nhưng bổ sung phụ cấp cho vợ/chồng, con cái và cha mẹ. Philippines lại điều chỉnh ngưỡng miễn thuế và biểu thuế để bảo vệ nhóm thu nhập thấp. Các quốc gia đang tìm cách cân bằng giữa sự đơn giản trong quản lý và linh hoạt để chia sẻ gánh nặng

Với mức giảm trừ gia cảnh, ông Ngọc nhấn mạnh, điều cần thiết không chỉ là một lần điều chỉnh, mà là tư duy mới. Nếu vẫn giữ cách tiếp cận hiện nay, chỉ sau vài năm, những con số này cũng sẽ nhanh chóng trở nên lạc nhịp, và áp lực lại quay về với người làm công ăn lương. Chỉ khi chính sách soi chiếu được vào những chi tiêu hằng ngày của người dân, từ bữa cơm gia đình, học phí của con, đến thuốc men cho cha mẹ, thì giảm trừ gia cảnh mới thực sự trở thành sự sẻ chia đúng nghĩa.

Việt Linh