Đề xuất hợp nhất hai chương trình mục tiêu quốc gia: Xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững

Đây là hai chương trình trụ cột trong chiến lược phát triển bền vững của đất nước, thể hiện cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc nâng cao chất lượng sống của người dân, thu hẹp khoảng cách vùng miền và thúc đẩy phát triển toàn diện khu vực nông thôn.

Không để ai bị bỏ lại phía sau

Sau 5 năm triển khai, hai chương trình MTQG: Xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 đã đạt nhiều kết quả tích cực, toàn diện.

Ông Ngô Trường Sơn - Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương cho hay, 5 năm qua, Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Hết tháng 5/2025, tổng nguồn lực, huy động thực hiện xây dựng nông thôn mới của cả nước giai đoạn 2021 - 2025 đạt khoảng 3,7 triệu tỷ đồng. Tính đến nay, cả nước đã có 6.084/7.669 xã đạt chuẩn nông thôn mới, tăng 10,6% so với cuối năm 2021; tỷ lệ xã đạt nông thông mới nâng cao là 42,4%/chỉ tiêu 40%, tăng hơn 5 lần so với cuối năm 2021; tỷ lệ xã nông thôn mới kiểu mẫu là 12,3%/chỉ tiêu 10%, tăng hơn 17 lần so với cuối năm 2021.

Chương trình họp báo thông tin về hai Chương trình MTQG: Xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững (ảnh: BTC)

Cùng đó, 329/646 đơn vị cấp huyện thuộc 60 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn nông thôn mới; 12 tỉnh được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới. Tổng nguồn lực huy động đến hết tháng 5/2025 cho chương trình nông thôn mới khoảng 3,7 triệu tỷ đồng. Tổng vốn ngân sách Trung ương giai đoạn 2021-2025 là 41.264 tỷ đồng, phân bổ 847 tỷ đồng cho các bộ, ngành và 40.417 tỷ đồng cho 47 tỉnh.

Chương trình OCOP được triển khai mạnh mẽ, có chiều sâu, cùng với chương trình du lịch nông thôn trở thành điểm nhấn góp phần phát triển kinh tế nông thôn. Cả nước có 16.543 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, tăng 12.056 sản phẩm so với năm 2020.

Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới tiếp tục khẳng định vai trò là động lực then chốt thúc đẩy phát triển toàn diện khu vực nông thôn, góp phần chuyển biến rõ nét diện mạo nông thôn và cải thiện đáng kể đời sống vật chất, tinh thần của người dân. Phong trào “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” tiếp tục lan tỏa sâu rộng, khơi dậy vai trò chủ thể của người dân và cộng đồng, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị cơ sở trong tổ chức thực hiện.

Đối với Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững, ông Nguyễn Lê Bình - Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo cho hay, giai đoạn 2021 - 2025, tổng vốn ngân sách Trung ương phân bổ là 44.607,6 tỷ đồng và ngân sách địa phương gần 2.883 tỷ đồng. Sau gần 5 năm triển khai, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều đã giảm còn 1,93% vào cuối năm 2024, từ mức 5,2% đầu kỳ - vượt chỉ tiêu Quốc hội và Chính phủ giao. Tại các huyện nghèo, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh xuống 24,86% (từ gần 45%). Với đồng bào dân tộc thiểu số, tỷ lệ giảm còn 12,55% - vượt chỉ tiêu giảm 3 - 5% mỗi năm.

Hơn 10.000 mô hình, dự án giảm nghèo được triển khai, thu hút trên 200.000 hộ dân tham gia, trong đó có 6.200 mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, cải thiện phương thức sản xuất và nâng cao thu nhập. Gần 125.000 lao động nghèo, cận nghèo và hộ mới thoát nghèo được hỗ trợ kết nối việc làm, vượt xa mục tiêu ban đầu là 100.000 lao động, góp phần nâng cao thu nhập bền vững. Về an sinh xã hội, 90.000 căn nhà cho hộ nghèo tại các huyện nghèo được xây mới, sửa chữa - góp phần tích cực vào phong trào “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát”. Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dưới 16 tuổi tại vùng khó khăn giảm còn 25,42%, thấp hơn đáng kể so với mục tiêu dưới 34%.

Đặc biệt, 19 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển, hải đảo đã thoát khỏi tình trạng nghèo, đạt tỷ lệ 35%, vượt chỉ tiêu được giao (30%).

Những thành quả về giảm nghèo của Việt Nam được quốc tế đánh giá là “gần như chưa có tiền lệ”, được ví như “một cuộc cách mạng”, bất chấp những ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch Covid-19 và sự suy thoái kinh tế toàn cầu.

Đề xuất hợp nhất hai chương trình MTQG

Tại cuộc họp báo nói trên, ông Võ Văn Hưng- Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẳng định, những kết quả trên không chỉ là những con số ấn tượng mà còn là minh chứng cho tinh thần "Không để ai bị bỏ lại phía sau" - một thông điệp nhất quán và nhân văn mà Đảng và Chính phủ luôn kiên định theo đuổi. Mỗi ngôi nhà, mỗi công trình hạ tầng, mỗi mô hình sinh kế được hình thành là thêm một cơ hội để người dân vùng khó tiếp cận với cuộc sống tốt đẹp hơn.

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần nhìn thẳng vào thực tế: Vẫn còn nhiều địa phương có tỷ lệ hộ nghèo trên 50%, thậm chí vượt 70% nếu áp dụng chuẩn nghèo mới. Các thách thức như nghèo đô thị, thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản, lao động phi chính thức thu nhập thấp, tác động của biến đổi khí hậu, già hóa dân số, xung đột sắc tộc và thiên tai đang đặt ra yêu cầu mới cho giai đoạn phát triển tiếp theo.

Vẫn còn nhiều thách thức để đạt mục tiêu giảm nghèo bền vững (ảnh: Mạnh Dũng)

Thứ trưởng Võ Văn Hưng nhấn mạnh, giai đoạn 2021-2030, đặc biệt là 5 năm từ 2025-2030, là thời kỳ then chốt để nâng cao vị thế ngành nông nghiệp, phát triển nông thôn, quản lý hiệu quả tài nguyên và môi trường, đồng thời bảo đảm quốc phòng, an ninh và an sinh xã hội. Đóng vai trò nòng cốt trong quá trình này là 2 chương trình MTQG do ngành đảm nhiệm: xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, sẽ đề xuất định hướng giai đoạn 2026 - 2035 hợp nhất hai chương trình mục tiêu quốc gia: Xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững thành một chương trình thống nhất. Việc hợp nhất hai chương trình không chỉ là bước đi chiến lược để nâng cao hiệu quả đầu tư công, tinh gọn bộ máy, mà còn thể hiện rõ quan điểm phát triển: Lấy người dân làm trung tâm, cộng đồng làm nền tảng, hướng đến một Việt Nam thịnh vượng, bao trùm, dân chủ và hạnh phúc.

Minh Quang