ĐỀ XUẤT KHÔNG PHÂN CẤP CHO ĐỊA PHƯƠNG CẤP PHÉP CÁC CUỘC THI NGƯỜI ĐẸP, NGƯỜI MẪU

Báo cáo trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc ban hành Nghị định quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện nêu rõ: Thực hiện Chương trình công tác của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch được giao chủ trì, phối hợp với các cơ quan hữu quan xây dựng dự thảo Nghị định quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn. Căn cứ quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, được sự ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch báo cáo xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc ban hành Nghị định quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn.

Nghị định số 79/2012/NĐ-CP ngày 05/10/2012 của Chính phủ (gọi là Nghị định số 79/2012/NĐ-CP) có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2013 được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 15/2016/NĐ-CP ngày 15/3/2016 của Chính phủ (gọi là Nghị định số 15/2016/NĐ-CP) có hiệu lực thi hành từ ngày 01/5/2016. Hai văn bản trên cơ bản đã tạo lập được hành lang pháp lý, đưa hoạt động nghệ thuật biểu diễn phát triển theo chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước; tăng cường vai trò, trách nhiệm của các cơ quan quản lý Trung ương và địa phương; tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân hoạt động sáng tạo nghệ thuật, làm phong phú đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân đồng thời củng cố, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Các quy định tại Nghị định cũng là cơ sở để thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra.

Bộ trưởng Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện trình bày Tờ trình về việc ban hành Nghị định quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn.

Tuy nhiên, sau 07 năm triển khai thực hiện, Nghị định số 79/2012/NĐ-CP và Nghị định số 15/2016/NĐ-CP đã phát sinh một số hạn chế, vướng mắc trong quá trình thực thi như sau:

- Việc phân định thẩm quyền giữa các cơ quan quản lý nhà nước và biện pháp quản lý cụ thể đối với từng hoạt động nghệ thuật biểu diễn chưa hiệu quả dẫn đến nhiều trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng nhưng không bị ngăn chặn, xử lý.

- Quy định cấp giấy phép trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn chưa thống nhất với hệ thống quy định pháp luật trong lĩnh vực khác (như xuất, nhập cảnh; lao động; thương mại; thi đua, khen thưởng...) đã tạo điều kiện cho các đối tượng lợi dụng sự chồng chéo giữa các quy định để trục lợi.

- Biện pháp quản lý đối với hoạt động tổ chức cuộc thi, liên hoan các loại hình nghệ thuật biểu diễn chưa phù hợp với thực tiễn, trong khi nhu cầu của các tổ chức, cá nhân đối với hoạt động này có xu hướng tăng lên.

- Biện pháp quản lý đối với hoạt động kinh doanh dịch vụ tổ chức thi người đẹp, người mẫu và hoạt động dự thi người đẹp, người mẫu ở nước ngoài chưa phù hợp với thực tiễn dẫn đến những vướng mắc, bất cập trong hoạt động này.

- Biện pháp quản lý tác phẩm âm nhạc, sân khấu còn nhiều bất cập dẫn đến các tác động tiêu cực từ dư luận trong hoạt động công vụ của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền.

Để hệ thống pháp luật về hoạt động nghệ thuật biểu diễn phù hợp với thực tiễn, tạo khung pháp lý phù hợp với nhiệm vụ quản lý nhà nước trong thời gian tới, việc xây dựng Nghị định là cần thiết và hợp lý hơn việc xây dựng luật, pháp lệnh. Quan hệ thuộc lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn cần được tiếp tục nghiên cứu, áp dụng quy định quản lý nhà nước của Chính phủ trong giai đoạn chuyển tiếp để thích nghi với bối cảnh phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, tạo sự ổn định trong dài hạn để xác định áp dụng những quy định mang tính nguyên tắc của một đạo luật. Trong quá trình lấy ý kiến, các cơ quan, tổ chức, cá nhân đều thống nhất quan điểm cần có quy định quản lý hoạt động tổ chức cuộc thi người đẹp, người mẫu nhưng còn ý kiến khác nhau về biện pháp quản lý. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã báo cáo xin ý kiến thành viên Chính phủ về nội dung này như sau:

Phương án 1: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định điều kiện để Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện quản lý hoạt động tổ chức cuộc thi người đẹp, người mẫu theo địa bàn. Lý do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhất trí với Bộ Tư pháp và lựa chọn phương án này nhằm cắt giảm thủ tục hành chính, bảo đảm nội dung quản lý nhà nước vừa hạn chế những tiêu cực, bất cập như hiện nay.

Phương án 2: Tiếp tục quản lý theo hình thức hạn chế số lượng cuộc thi người đẹp, người mẫu trong một năm. Lý do có thể kiểm soát được số lượng các cuộc thi người đẹp, người mẫu. Tuy nhiên, Bộ Tư pháp cho rằng việc kiểm soát số lượng các cuộc thi người đẹp, người mẫu chưa hợp lý với mục tiêu quản lý, dễ tạo cơ chế xin cho hoặc tổ chức “chui” như hiện nay. Các doanh nghiệp luôn tìm cách xin Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch cấp phép nhằm tạo thuận lợi trong việc kêu gọi tài trợ, bảo hộ độc quyền và trục lợi từ danh hiệu của cuộc thi người đẹp, người mẫu.

Đến ngày 09/6/2020, có 23/25 Thành viên Chính phủ đã gửi Phiếu ghi ý kiến, cụ thể: 20/23 Thành viên Chính phủ chọn phương án 1; 03/23 Thành viên Chính phủ chọn phương án 2; 02/23 Thành viên Chính phủ có thêm ý kiến khác. 23/23 Thành viên Chính phủ biểu quyết thông qua nội dung dự thảo. Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch đã nghiên cứu tiếp thu, giải trình và hoàn thiện hồ sơ dự thảo Nghị định.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu ý kiến.

Nhận định về dự thảo Nghị định, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết: Dự thảo Nghị định đã phân cấp về việc cấp phép đối với các cuộc thi người đẹp, người mẫu từ chỗ Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch hay Cục Nghệ thuật biểu diễn được phép thực hiện sang UBND cấp tỉnh. Tuy nhiên, việc cắt giảm cấp giấy phép cho cá nhân ra nước ngoài biểu diễn, giấy phép tổ chức cuộc thi người đẹp, người mẫu nhìn vào việc cấp giấy phép thực tế là chuyển sang văn bản chấp thuận. Đây là 2 hình thức khác nhau để quản lý hoạt động biểu diễn nghệ thuật, chứ không phải là hoàn toàn cắt giảm thủ tục hành chính như đề cập.

Đối với các cuộc thi người đẹp, người mẫu, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển không đồng thuận theo ý kiến đa số của Chính phủ là phân cấp cho UBND tỉnh được phép phê duyệt mà cần có sự kiểm soát chặt chẽ, không nên phân cấp. Những cuộc thi người đẹp, người mẫu là để tôn vinh hình thể, tâm hồn của phái đẹp con người. Tuy nhiên, thời gian vừa qua, những cuộc thi này đã bị lạm dụng. Nhiều hoạt động biểu diễn nghệ thuật, các cuộc thi chạy theo cơ chế thị trường.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển bày tỏ quan điểm.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, nếu không có sự kiểm soát chặt chẽ thì những cuộc thi người đẹp, người mẫu sẽ trở thành ngành kinh doanh vì mục tiêu lợi nhuận, không chính đáng và làm méo mó đi mục đích thực chất của cuộc thi. Vì vậy, Nghị định quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn cần có sự quản lý chặt chẽ những hoạt động biểu diễn lệch lạc, chạy theo thị hiếu, cơ chế thị trường, không phù hợp với thuần phong mỹ tục của Việt Nam. Những nội dung, hoạt động biểu diễn không đẹp liên quan đến vùng đồng bào dân tộc, hình ảnh về người phụ nữ được coi là “chân dài” cần phải được loại bỏ. Những nội dung bị cấm được quy định tại Điều 3 của dự thảo Nghị định cần phải có chế tài xử lý nghiêm.

Liên quan đến việc quản lý hoạt động biểu diễn nghệ thuật, Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc nêu ý kiến cần có sự kiểm soát chặt chẽ những cuộc thi người đẹp, người mẫu. Hiện nay, chúng ta có nhiều cuộc thi người đẹp ở các cấp độ khác nhau như: người đẹp thôn, người đẹp huyện, người đẹp tỉnh... được tổ chức rất tốn kém về kinh phí, thời gian, công sức. Để giảm bớt sự tốn kém này, Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch chỉ nên cho tổ chức một số cuộc thi người đẹp ở một cấp nào đó thôi, chứ không nên mở rộng.

Ngoài cũng cần có sự kiểm soát, quản lý chặt chẽ đối với hoạt động biểu diễn ở ngoài đường phố, biểu diễn ở các đám cưới. Các cháu nhỏ nhảy múa, hát các bài hát của người lớn cũng cần kiểm soát kỹ vì không phù hợp với lứa tuổi của mình.

Tổng thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc.

Kết luận về vấn đề trên, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng đánh giá cao ý kiến đóng góp của các ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đối với việc ban hành Nghị định quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn. Tuy nhiên, trong dự thảo Nghị định, còn có những nội dung chưa rõ ràng, không còn phù hợp, vẫn tạo cơ chế xin-cho, phân cấp quản lý không rõ ràng.

Liên quan đến hoạt động quản lý, cấp phép cho các cuộc thi người đẹp, người mẫu, việc phân cấp cho các địa phương cần phải có sự cẩn trọng, tránh bị lạm dụng vì mục đích kinh doanh và còn liên quan đến quyền con người, Luật Dân sự, Luật Hộ tịch, tránh để xảy ra hậu quả đáng tiếc. Việc sửa đổi Nghị định phải phát huy sức sáng tạo của các nghệ sĩ để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, thực hiện theo Luật Thi đua khen thưởng...

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng cũng đề nghị Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch nghiên cứu lại dự thảo Nghị định; giao Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội kết nối với Bộ ngành để góp ý kiến, thẩm tra, xem xét kỹ lưỡng lại việc ban hành Nghị định quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn./.

Bích Lan