Đề xuất, kiến nghị nhiều giải pháp thực hiện hiệu quả Chương trình 1719

Quang cảnh hội nghị.

Tiếp tục khảo sát việc thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025, được phê duyệt tại Quyết định số 1719/QĐ-TTg, ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ (gọi tắt là Chương trình 1719) tại Thanh Hóa, sáng 3/6, Hội đồng Dân tộc của Quốc hội do đồng chí Nguyễn Lâm Thành, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc làm trưởng đoàn, đã có buổi làm việc với UBND tỉnh.

Tham gia đoàn công tác có đại biểu Cao Thị Xuân, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc và các đại biểu chuyên trách thuộc Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.

Đồng chí Đầu Thanh Tùng, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh chủ trì tiếp và làm việc với đoàn. Cùng tham gia có đồng chí Nguyễn Quang Hải, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh; đại diện Đoàn ĐBQH tỉnh, lãnh đạo các sở, ngành, đơn vị có liên quan.

Nhiều kết quả tích cực

Tại buổi làm việc, các đại biểu quốc hội đã ghi nhận, đánh giá cao kết quả nổi bật, rõ nét của tỉnh Thanh Hóa trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện Chương trình 1719 giai đoạn 2021 - 2025. Đáng chú ý, ngay sau khi Trung ương phê duyệt, tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia từ tỉnh đến cơ sở, do bí thư cấp ủy trực tiếp làm trưởng ban chỉ đạo (khác với nhiều địa phương là do đồng chí chủ tịch UBND các cấp làm trưởng ban chỉ đạo). Qua thực tế, để thực hiện hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia không chỉ là nhiệm vụ riêng từ phía chính quyền mà cần huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc. Do vậy, việc đồng chí bí thư cấp ủy làm trưởng ban chỉ đạo đã tạo tính thống nhất cao trong lãnh đạo, chỉ đạo, tạo sự xuyên suốt trong thực hiện các nhiệm vụ liên quan.

Đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi tại buổi khảo sát.

Bên cạnh đó, UBND tỉnh đã thành lập 5 tổ công tác, do các đồng chí lãnh đạo UBND tỉnh làm tổ trưởng, thường xuyên tổ chức làm việc, kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ các điểm nghẽn, đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân các dự án trên địa bàn tỉnh, trong đó có Chương trình 1719.

Tính đến ngày 30/4/2025, Thanh Hóa đã giải ngân được hơn 1,5 nghìn tỷ đồng, đạt 70,49% số vốn được Trung ương giao tổ chức thực hiện chương trình. Trong đó, giải ngân vốn đầu tư phát triển đạt 943,1 tỷ đồng (80,15% kế hoạch) và 625,7 tỷ đồng vốn sự nghiệp (59,67% kế hoạch).

Với nhiều cố gắng, nỗ lực trong tổ chức thực hiện, dù gặp nhiều khó khăn, thách thức, song đến hết năm 2024, tỉnh đã cơ bản hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu của Chương trình 1719. Qua đó đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện và nâng cao thu nhập cho người dân. Năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giảm còn 8,6% (giảm 6,73% so với năm 2023); thu nhập bình quân đạt 44,39 triệu đồng/người/năm...

Cần xây dựng lại tiêu chí phân định vùng

Tại hội nghị, các sở, ngành, đơn vị có liên quan đã phát biểu, giải trình làm rõ một số tồn tại, vướng mắc của chương trình sau khi được các đại biểu Quốc hội quan tâm đặt câu hỏi, như sự bất cập trong tiêu chí phân định vùng; định mức hỗ trợ của một số dự án, nội dung của chương trình thấp, không khả thi khi áp dụng vào thực tiễn. Nhất là trong hỗ trợ đất ở, nhà ở, đất sản xuất; hỗ trợ phát triển sản xuất nông - lâm nghiệp bền vững... Đồng thời phân tích, chỉ rõ bất cập, hạn chế của một số dự án, nội dung hỗ trợ của Chương trình 1719 so với Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo Vũ Thị Hương phát biểu, giải trình một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm đặt câu hỏi.

Nhiều đại biểu quốc hội cũng đồng tình với nhận định của UBND tỉnh về một số chỉ tiêu của chương trình chưa phù hợp, rất khó hoàn thành trong phạm vi cả nước, không riêng ở Thanh Hóa. Điển hình là chỉ tiêu về thu nhập bình quân đầu người ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và số xã, thôn, bản thoát khỏi diện đặc biệt khó khăn.

Cùng với phân tích, dự báo tình hình, nhất là bối cảnh tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, phát biểu tại buổi khảo sát, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đầu Thanh Tùng đã kiến nghị Hội đồng Dân tộc của Quốc hội và các cơ quan Trung ương một số vấn đề về quan điểm, định hướng, phương pháp, cách tiếp cận xây dựng, cũng như cơ chế, chính sách, cách thức tổ chức thực hiện chương trình trong giai đoạn 2026-2030.

Trước hết, Trung ương cần xây dựng lại tiêu chí phân định vùng, làm cơ sở, tiền đề hoạch định chính sách dân tộc nói chung và Chương trình 1719 nói riêng. Hiện tại, tiêu chí phân định vùng chưa hợp lý, còn nhiều bất cập, dẫn đến việc nhiều xã, thôn, bản trên địa bàn tỉnh không còn thuộc diện đặc biệt khó khăn, trong khi điều kiện kinh tế - xã hội vẫn còn đặc biệt khó khăn.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đầu Thanh Tùng phát biểu tại buổi khảo sát.

Bên cạnh đó, Trung ương cần tăng cường tính linh hoạt và trao quyền chủ động cho địa phương trong xây dựng và triển khai các chương trình, phù hợp với đặc thù vùng, miền; tăng cường công khai, minh bạch và đánh giá độc lập. Thực hiện lồng ghép, tích hợp một số nội dung trùng lặp giữa các chương trình mục tiêu quốc gia hiện tại, như đầu tư hạ tầng, sinh kế, phát triển giáo dục, y tế, hỗ trợ nhà ở... để giảm chồng chéo và sử dụng hiệu quả nguồn lực đầu tư.

Trong phân bổ vốn, quyết định chính sách, Trung ương nên giao mục tiêu, chỉ tiêu, kinh phí cho địa phương theo hình thức khoán gọn và giao quyền cho các địa phương để phù hợp với điều kiện thực tế nhằm đạt mục tiêu, chỉ tiêu của Chương trình.

UBND tỉnh cũng đề xuất giữ nguyên đối tượng, phạm vi thụ hưởng của Chương trình 1719 giai đoạn tới như hiện nay. Tuy nhiên, cần bổ sung quy định rõ về đối tượng nghèo, cận nghèo được xác định tại thời điểm cuối năm 2025 được giữ ổn định là đối tượng thụ hưởng các chính sách của chương trình. Đồng thời điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện nội dung các dự án, tiểu dự án thuộc Chương trình 1719. Quan tâm hỗ trợ cán bộ công tác xa nhà ở các xã miền núi sau sắp xếp tổ chức bộ máy.

Trung ương cần xây dựng lại tiêu chí phân định vùng, làm cơ sở, tiền đề hoạch định chính sách dân tộc nói chung và Chương trình 1719 nói riêng. Hiện tại, tiêu chí phân định vùng chưa hợp lý, còn nhiều bất cập, dẫn đến việc nhiều xã, thôn, bản trên địa bàn tỉnh không còn thuộc diện đặc biệt khó khăn, trong khi điều kiện kinh tế - xã hội vẫn còn đặc biệt khó khăn.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Đầu Thanh Tùng

Để tháo gỡ vướng mắc, khó khăn về cơ chế thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia nói chung và Chương trình 1719 nói riêng trong giai đoạn tới, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đầu Thanh Tùng kiến nghị Quốc hội giao dự toán ngân sách Trung ương hằng năm theo tổng vốn bố trí cho từng chương trình, không giao chi tiết theo dự án thành phần, tạo tính chủ động, linh hoạt cho các địa phương trong việc bố trí, phân bổ và sử dụng nguồn vốn phù hợp với thực tiễn. Đồng thời giao quyền phân bổ vốn chi tiết các nội dung, dự án cho các địa phương dựa trên nhu cầu thực tế và mức độ hoàn thành các nhiệm vụ của chương trình. Tiếp tục bố trí nguồn vốn từ ngân sách Trung ương và đối ứng từ ngân sách địa phương và cơ cấu lại nguồn vốn đầu tư phát triển - vốn sự nghiệp theo tỷ lệ 70% - 30%...

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đầu Thanh Tùng khẳng định, cùng với sự quan tâm đặc biệt của Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ, trong nhiều nhiệm kỳ gần đây, Đảng bộ tỉnh đều có nghị quyết chuyên đề về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Trên cơ sở đó, tỉnh đã có nhiều cơ chế, chính sách, ưu tiên nguồn lực đầu tư phát triển cơ sở vật chất, hạ tầng; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; quy hoạch, bố trí, sắp xếp ổn định dân cư khu vực có nguy cơ cao thiên tai; hỗ trợ nhà ở... Qua đó đã góp phần hoàn thiện cơ sở hạ tầng, cải thiện và nâng cao thu nhập cho người dân, tạo chuyển biến mạnh mẽ, thực chất diện mạo nông thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Nguyễn Lâm Thành phát biểu kết luận buổi khảo sát.

Phát biểu kết luận buổi khảo sát, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Nguyễn Lâm Thành khẳng định trong thời gian qua, mặc dù bối cảnh triển khai còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, song các cấp ủy, chính quyền trong tỉnh đã tập trung, quyết tâm cao trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện hiệu quả các giải pháp và đạt nhiều kết quả tích cực, rõ nét trong Chương trình 1719, góp phần phát triển mạnh mẽ kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi của tỉnh.

Ghi nhận, tiếp thu và trân trọng cảm ơn các ý kiến, kiến nghị của tỉnh tại buổi khảo sát, Phó Chủ tịch Hội đồng dân tộc của Quốc hội Nguyễn Lâm Thành cho rằng, đây là những ý kiến trách nhiệm, tâm huyết, trí tuệ, có tính nhận diện bao quát, phân tích, nhìn nhận thấu đáo, khách quan vì sự phát triển của đất nước nói chung, kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi nói riêng... Đây là cơ sở để Đoàn công tác tổng hợp, đề xuất, kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan liên quan tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm phát huy hơn nữa hiệu quả Chương trình 1719 trong thực tiễn ở giai đoạn tiếp theo.

Đỗ Đức