Đề xuất làm đường sắt vượt biển ở TP.HCM

Việc mở rộng TP.HCM thông qua sáp nhập với các tỉnh lân cận Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu mang lại tiềm năng hình thành một "siêu đô thị" quy mô lớn. Khu vực mới này có tổng diện tích gần 7.000 km², dân số vượt 14 triệu người, với phạm vi trải rộng hơn 75 km. Tuy nhiên, đi kèm với cơ hội là những thách thức đáng kể, đặc biệt trong việc tổ chức và vận hành hệ thống giao thông hiệu quả.

Dù khu vực Đông Nam Bộ đã có định hướng phát triển vùng, sự kết nối giữa trung tâm TP.HCM hiện hữu và các đô thị vệ tinh trong vùng vẫn còn hạn chế. Khoảng cách và thời gian di chuyển kéo dài, có nơi mất hơn 2 giờ khiến việc đi lại hàng ngày không thuận tiện, cản trở sự liên kết kinh tế và xã hội giữa các khu vực.

Kéo dài đường sắt TP.HCM - Cần Giờ đến Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ)

Trao đổi về đề xuất làm đường sắt vượt biển nối Cần Giờ - Vũng Tàu (nay là TP.HCM), ông Nguyễn Đình Nên, chuyên gia cao cấp về Quy hoạch giao thông, Công ty Tư vấn Quốc tế enCity (đơn vị tư vấn làm các quy hoạch chung TP.HCM) nhấn mạnh rằng muốn vận hành một siêu đô thị hiệu quả, cần đầu tư mạnh mẽ vào mạng lưới giao thông công cộng có sức chứa lớn, như đường sắt và metro, nhằm rút ngắn thời gian di chuyển xuống dưới 60 phút. Việc kết nối các đầu mối hạ tầng quan trọng như cảng biển, sân bay và khu công nghiệp cũng cần được ưu tiên hàng đầu.

Theo ông Nên, các tuyến metro hiện được quy hoạch rời rạc giữa các tỉnh thành nên cần được tích hợp thành một hệ thống xuyên suốt, bảo đảm khả năng kết nối linh hoạt trong toàn bộ vùng đô thị mở rộng.

Một mạng lưới giao thông đường sắt được đầu tư bài bản sẽ không chỉ giảm áp lực lên khu vực trung tâm TP.HCM, mà còn mở ra cơ hội tiếp cận dịch vụ và việc làm dễ dàng hơn cho người dân, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh của đô thị này trên trường quốc tế.

Theo đó, để tăng cường liên kết phía Nam và Đông Nam, ông Nên đề xuất kéo dài tuyến đường sắt TP.HCM - Cần Giờ đến Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ), giúp mở ra một tầm nhìn hoàn toàn mới về phát triển đô thị ven biển.

EnCity đề xuất bổ sung đoạn tuyến chiến lược Cần Giờ - Vũng Tàu (cũ) nay là TP.HCM. Nguồn: enCity

"Dự báo nhu cầu đi lại giữa Cần Giờ - Vũng Tàu (cũ) đạt gần 100.000 lượt khách/ngày vào năm 2035, nhờ sự phát triển của đô thị lấn biển Cần Giờ (2,870 ha; dân số 228.000), cảng trung chuyển Cần Giờ (571 ha; 6.000-8.000 việc làm) và Vũng Tàu (dân số 650.000; cảng Cái Mép - Thị Vải 52.3 triệu TEU vào năm 2050).

Hiện nay, tuyến phà Cần Giờ - Vũng Tàu (cũ) khai thác từ 2021 phục vụ 8.400 lượt khách/ngày với 24 chuyến/ngày. Trong giai đoạn đầu, có thể tăng tần suất phà, nhưng khi nhu cầu tăng, cần thiết bổ sung kết nối đường sắt và đường bộ" - ông Nên cho biết.

Ông Nên dẫn chứng bài học kinh nghiệm từ Đan Mạch và Thụy Điển cho thấy cầu và hầm Øresund (8 km) nối Copenhagen và Malmö, giảm thời gian di chuyển từ 1 giờ bằng phà xuống 35 phút bằng tàu/ô tô. Với 24 chuyến tàu/giờ và 19.000 lượt xe/ngày (2019), cầu tạo lợi nhuận kinh tế 78 tỷ krona (9 tỷ USD năm 2000), thúc đẩy thương mại (tăng 10–15%/năm), lao động (20.000 người di chuyển/ngày) và du lịch (2 triệu lượt khách/năm, đóng góp 1.5 tỉ Euro).

Đường sắt kết hợp công trình vượt biển

Thông tin thêm với PV PLO, ông Nguyễn Đình Nên cho biết đề xuất hiện tại là kéo dài tuyến đường sắt nối từ Phú Mỹ Hưng (quận 7 cũ) - Cần Giờ, kéo dài đến Vũng Tàu (cũ). Tuyến đường sắt này không chỉ đóng vai trò kết nối giao thông liên vùng mà còn được kỳ vọng sẽ trở thành trục giao thông huyết mạch thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội khu vực phía Nam.

Để hiện thực hóa tuyến kết nối này, cần xây dựng một công trình vượt biển, có thể kết hợp giữa cầu và hầm, nhằm vượt qua khu vực biển giữa Cần Giờ và Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ). Vị trí làm hầm vượt biển, dự kiến sẽ nằm tại khu vực có luồng chính tàu bè qua lại, để tránh việc làm cầu có tĩnh không quá lớn. Phương án đang được đề xuất là thiết kế công trình kết hợp giữa đường sắt và đường bộ, cho phép sử dụng chung hạ tầng nhằm tối ưu hóa chi phí đầu tư và hiệu quả khai thác.

Ông Nên nhấn mạnh rằng, trong bối cảnh TP.HCM vừa thực hiện việc sáp nhập địa giới hành chính, việc xây dựng tuyến đường sắt kết nối từ trung tâm TP qua Cần Giờ đến Vũng Tàu (cũ) có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

"Kết nối này không chỉ tạo hành lang phát triển chiến lược về phía biển mà còn giúp hình thành một quần thể đô thị - cảng - logistics - dịch vụ - du lịch liên hoàn, có năng lực cạnh tranh ở tầm khu vực và quốc tế. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để thúc đẩy phát triển bền vững khu vực ven biển phía Nam TP.HCM, mở ra không gian phát triển mới, phù hợp với định hướng chiến lược dài hạn của thành phố" - ông Nên chia sẻ.

Cạnh đó, việc mở rộng TP.HCM qua sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu tạo tiền đề cho một siêu đô thị với tiềm năng lớn về dịch vụ, công nghiệp, logistics và du lịch. Một hệ thống đường sắt đô thị và liên vùng đồng bộ sẽ đóng vai trò then chốt trong việc rút ngắn thời gian kết nối giữa các đô thị ngoại vi và trung tâm TP.HCM, tăng cường liên kết quốc gia và quốc tế, và trực tiếp góp phần định hình một siêu đô thị có khả năng cạnh tranh toàn cầu.

Trong bối cảnh vừa sáp nhập, tuyến đường sắt kết nối từ trung tâm TP qua Cần Giờ đến Vũng Tàu có ý nghĩa quan trọng. Ảnh: Ngọc Hóa

Theo TS Võ Kim Cương, nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TP.HCM, không thể phủ nhận rằng xây dựng cầu/hầm vượt biển Cần Giờ là một ý tưởng đầy táo bạo, đặc biệt trong bối cảnh mới. Nếu được thực hiện, công trình này có thể trở thành đòn bẩy quan trọng giúp phát triển khu đô thị mới Cần Giờ trong tương lai.

Theo ông Cương, việc xây cầu/hầm vượt biển xuất phát từ mong muốn phát triển Cần Giờ xứng tầm, đưa khu vực này trở thành động lực tăng trưởng mới. Tuy nhiên, từ ý tưởng đến hiện thực là một hành trình dài, đòi hỏi sự hội tụ của nhiều yếu tố. Trong đó, ba yếu tố then chốt cần được nghiên cứu kỹ lưỡng là: thời điểm triển khai, nguồn lực thực hiện và bối cảnh kinh tế - xã hội phù hợp.

NHƯ NGỌC