Đề xuất mở rộng phạm vi lĩnh vực xã hội hóa giám định tư pháp
Dự thảo Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) tập trung vào việc chuẩn hóa tiêu chuẩn giám định viên, củng cố tổ chức giám định công lập, mở rộng cơ chế giám định tư pháp, đồng thời tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động giám định.
Quốc hội làm việc tại hội trường nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi). (Ảnh: DUY LINH)
Sáng 4/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội làm việc tại hội trường nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi).
Chuẩn hóa đội ngũ, mở rộng phạm vi lĩnh vực xã hội hóa giám định tư pháp
Trình bày Tờ trình dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi), Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết: Dự thảo Luật gồm 6 Chương, 45 Điều, sửa 34 Điều, bổ sung 9 Điều, tập trung vào việc chuẩn hóa tiêu chuẩn giám định viên, củng cố tổ chức giám định công lập, mở rộng cơ chế giám định tư pháp, đồng thời tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động giám định.
Theo đó, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về tiêu chuẩn giám định viên tư pháp, thẩm quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm giám định viên tư pháp, điều kiện công nhận tổ chức giám định tư pháp theo vụ việc, việc công nhận, hủy bỏ công nhận người giám định tư pháp theo vụ việc nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giám định viên tư pháp, năng lực của cá nhân, tổ chức giám định tư pháp theo vụ việc.
Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày Tờ trình dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi). (Ảnh: DUY LINH)
Sửa đổi, bổ sung quy định mang tính nguyên tắc chung về hệ thống tổ chức giám định tư pháp công lập trong các lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần, kỹ thuật hình sự, bảo đảm tính ổn định của luật trong bối cảnh thực hiện sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị.
Dự thảo Luật quy định mở rộng phạm vi lĩnh vực xã hội hóa giám định tư pháp. Cụ thể, ngoài 6 chuyên ngành tài chính, ngân hàng, xây dựng, cổ vật, di vật, bản quyền tác giả mà Văn phòng giám định tư pháp được giám định theo Luật Giám định tư pháp hiện hành thì nay bổ sung thêm các chuyên ngành ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân và tài nguyên. Tuy nhiên, Văn phòng giám định tư pháp không được thực hiện giám định trong hoạt động tố tụng hình sự đối với các chuyên ngành ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân, trừ trường hợp được người trưng cầu giám định tư pháp trưng cầu trong trường hợp đặc biệt.
Dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung theo hướng quy định chặt chẽ hơn về trình tự, thủ tục giám định tư pháp; rút ngắn thời hạn giám định tối đa, có quy định về thời hạn giám định đối với vụ việc đặc thù, đặc biệt phức tạp.
Dự thảo quy định điều kiện thành lập Văn phòng giám định tư pháp theo hướng cắt giảm tối đa điều kiện, yêu cầu đối với cá nhân đề nghị thành lập, góp phần thực thi có hiệu quả phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện kinh doanh theo chủ trương của Chính phủ, chủ trương xã hội hóa hoạt động giám định tư pháp, bảo đảm tính ổn định của Luật.
Đề nghị phân cấp mạnh mẽ hơn trong bổ nhiệm giám định viên
Báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Giám định tư pháp năm 2012. Bên cạnh đó, Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát một số nội dung để phù hợp với tính chất, phạm vi sửa đổi toàn diện Luật Giám định tư pháp hiện hành và nhằm đáp ứng các yêu cầu đang đặt ra.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra. (Ảnh: DUY LINH)
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng cho rằng, cần phân định rõ phạm vi điều chỉnh giữa giám định tư pháp và giám định chuyên ngành ngoài tố tụng, tránh chồng chéo thẩm quyền. Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị phân cấp mạnh mẽ hơn trong bổ nhiệm giám định viên, công nhận giám định theo vụ việc và trưng cầu giám định, đi đôi với cơ chế kiểm soát, trách nhiệm giải trình rõ ràng.
Cơ quan thẩm tra cũng thống nhất với đề xuất đổi mới cơ chế thanh toán chi phí giám định, tránh tình trạng chậm trễ, nợ đọng, đồng thời đề nghị lùi thời điểm có hiệu lực của Luật sang ngày 1/5/2026 để bảo đảm đủ thời gian ban hành các văn bản hướng dẫn và chuẩn bị điều kiện thực hiện.
Về mở rộng phạm vi hoạt động của Văn phòng giám định tư pháp, đa số ý kiến trong Ủy ban tán thành với quy định của dự thảo Luật về mở rộng phạm vi lĩnh vực xã hội hóa giám định tư pháp vì: phù hợp với chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 27-NQ/TW về “tiếp tục hoàn thiện cơ chế huy động nguồn lực để xã hội hóa và phát triển các lĩnh vực giám định tư pháp”, góp phần giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước; đáp ứng kịp thời nhu cầu của tổ chức, cá nhân trong xã hội; phúc đáp yêu cầu đặc thù của hoạt động điều tra, truy tố, xét xử và phù hợp với tính chất của việc trưng cầu, yêu cầu và việc thực hiện giám định tư pháp trong việc cung cấp chứng cứ chứng minh trong hoạt động tố tụng hình sự và trong hoạt động tố tụng dân sự, tố tụng hành chính.
Có ý kiến trong Ủy ban tán thành việc mở rộng phạm vi lĩnh vực xã hội hóa giám định tư pháp như quy định của dự thảo Luật nhưng đề nghị không hạn chế trong hoạt động tố tụng hình sự để đáp ứng tốt hơn yêu cầu của hoạt động tố tụng và nhu cầu của tổ chức, cá nhân trong xã hội hiện nay, phù hợp với thực tiễn và xu hướng phát triển nghề giám định tư pháp. Đồng thời, loại ý kiến này cũng đề nghị nghiên cứu mở rộng thêm một số lĩnh vực mà xã hội đang có nhu cầu như: môi trường, thông tin và truyền thông, khoa học và công nghệ, dược, mỹ phẩm, an toàn thực phẩm, nông lâm thủy sản, động vật hoang dã, nguy cấp, quý, hiếm.
