Đề xuất mới về quỹ bình ổn giá xăng dầu

Bộ Công Thương vừa gửi Bộ Tư pháp thẩm định hồ sơ dự thảo lần 3 nghị định về kinh doanh xăng dầu. Trong đó, Bộ Công Thương không đưa ra các quy định quản lý quỹ bình ổn giá xăng dầu như tại các bản dự thảo trước đây.

Theo đề xuất, số dư quỹ bình ổn giá xăng dầu dự kiến không để tại doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu như hiện nay, mà sẽ do Nhà nước nắm giữ. Bộ Công Thương đề nghị Bộ Tài chính hướng dẫn doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu chuyển, nộp số dư quỹ bình ổn giá xăng dầu vào ngân sách Nhà nước.

"Trường hợp mặt bằng giá thị trường của các mặt hàng xăng dầu có biến động bất thường gây tác động lớn đến kinh tế, xã hội, sản xuất, kinh doanh, đời sống người dân, hoặc trường hợp cơ quan có thẩm quyền ban bố tình trạng khẩn cấp, sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh và mặt bằng giá thị trường của các mặt hàng xăng dầu có biến động bất thường theo quy định tại khoản 2 Điều 18 Luật Giá, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp Bộ Tài chính và các bộ, ngành có liên quan báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp bình ổn giá theo quy định của Luật Giá", Dự thảo nêu.

Đề xuất quỹ bình ổn giá xăng dầu sẽ do nhà nước nắm giữ. (Ảnh minh họa: Minh Đức)

Hiện việc trích quỹ bình ổn giá xăng dầu hay chi quỹ được thực hiện theo Thông tư 103/2021/TT-BTC. Theo đó, phương thức chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu được thực hiện khi giá cơ sở cao hơn giá bán lẻ hiện hành hoặc việc tăng giá xăng dầu ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân.

Thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu chỉ được chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu theo thông báo điều hành giá xăng dầu của Bộ Công Thương. Việc chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu được thực hiện đồng thời với kỳ điều hành giá xăng dầu.

Tại Điều 5, Thông tư 103 quy định, mức chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu được điều chỉnh linh hoạt, phù hợp với thực tế và số dư quỹ bình ổn giá tại thời điểm điều hành giá xăng dầu như sau:

Không chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu trong trường hợp các yếu tố cấu thành giá cơ sở xăng dầu kỳ công bố tăng dưới 7% so với giá cơ sở xăng dầu công bố kỳ trước liền kề, trừ trường hợp mức tăng giá xăng, dầu ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân.

Trường hợp các yếu tố cấu thành giá cơ sở xăng dầu kỳ công bố tăng từ 7% đến 10% so với giá cơ sở xăng dầu công bố kỳ trước liền kề, sau khi thống nhất với Bộ Tài chính, Bộ Công Thương quyết định mức chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu cho phù hợp với diễn biến của thị trường. Trường hợp Bộ Công Thương, Bộ Tài chính có ý kiến khác nhau thì Bộ Công Thương quyết định để áp dụng.

Trường hợp các yếu tố cấu thành giá cơ sở xăng dầu kỳ công bô tăng trên 10% so với giá cơ sở công bố kỳ trước liền kề hoặc việc tăng giá xăng, dầu ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng xem xét, chỉ đạo.

Tổng mức chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu trong kỳ của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu được xác định bằng mức chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng, dầu quy định tại thông báo điều hành giá xăng dầu của Bộ Công Thương nhân (x) với sản lượng xăng, dầu ở nhiệt độ thực tế đã tiêu thụ tại thị trường nội địa trong kỳ của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu.

Quỹ bình ổn giá xăng dầu xuất hiện từ nhu cầu bình ổn giá xăng dầu ở Việt Nam, trong điều kiện chúng ta còn phụ thuộc khá nhiều vào thị trường thế giới. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, quỹ bộc lộ nhiều bất cập ví dụ nhiều lúc giá xăng dầu thế giới tăng cao đột biến với biên độ lớn thì quỹ bị âm. Hoặc việc quản lý và sử dụng quỹ bị buông lỏng.

Nhiều ý kiến đã cho rằng việc điều chỉnh giá với chu kỳ 7 ngày/lần sẽ khiến mức độ biến động giá giữa 2 kỳ điều chỉnh cơ bản không còn lớn. Vì thế nên bỏ quỹ để giúp giảm thiểu rủi ro và bất cập trong quản lý quỹ như thời gian qua. Bởi giá xăng dầu hiện nay phụ thuộc vào giá thị trường, nhưng việc hình thành quỹ là từ nguồn lực của người dân đóng góp.

Tuy nhiên, Bộ Công Thương cho rằng, theo quy định của Luật Giá, xăng dầu là một trong bốn mặt hàng thuộc đối tượng quản lý phải bình ổn giá. Do đó, trong dự thảo nghị định không thể bỏ quỹ bình ổn giá mà vẫn duy trì cơ chế này để khi áp dụng biện pháp bình ổn giá sẽ sử dụng các công cụ trích lập, chi sử dụng quỹ. Việc này đã được quy định rõ trong luật và các văn bản hướng dẫn, nên cần phải thực hiện theo đúng quy định.

Thành Lâm