Đề xuất một loạt chính sách đặc thù để phát triển nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang, người lao động

Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày Tờ trình Dự thảo Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội

Đề xuất thành lập “Quỹ Nhà ở quốc gia” để tạo lập quỹ nhà ở xã hội, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê mua, thuê

Ngày 20/5, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã nghe Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày Tờ trình Dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Theo đó, việc xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội nhằm đẩy nhanh tiến độ, rút ngắn thời gian đầu tư xây dựng các dự án nhà ở xã hội.

Tờ trình của Chính phủ cũng nêu rõ, mặc dù đạt được một số kết quả quan trọng, tuy nhiên việc phát triển nhà ở xã hội vẫn còn một số tồn tại, hạn chế.

Việt Nam chưa có Quỹ nhà ở quốc gia hoặc mô hình định chế tài chính phù hợp để hỗ trợ nguồn lực tài chính cho các địa phương, doanh nghiệp triển khai các dự án nhà ở xã hội đảm bảo dài hạn, bền vững.

Bên cạnh đó, thủ tục lựa chọn chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân không sử dụng vốn đầu tư công còn phức tạp, kéo dài.

Dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội phải thực hiện lần lượt các thủ tục quy hoạch; thủ tục về chuẩn bị đầu tư, đầu tư, xây dựng nhà ở xã hội như dự án nhà ở thương mại. Quy trình thực hiện thủ tục thẩm định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội còn kéo dài.

Doanh nghiệp, cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập không được thuê nhà ở xã hội của các chủ đầu tư để cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động của mình để ở.

Chưa có quy định để đa dạng hóa nguồn lực cho địa phương thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật, tạo quỹ đất phát triển nhà ở xã hội…

Do đó, trong dự thảo, Chính phủ đề xuất cụ thể nhiều cơ chế chính sách để tạo hành lang pháp lý, cơ chế phát triển nhà ở xã hội.

Đáng chú ý như, để có nguồn vốn dài hạn, bền vững cho phát triển nhà ở xã hội, cần thiết phải thành lập “Quỹ Nhà ở quốc gia” để thực hiện chức năng đầu tư xây dựng, tạo lập quỹ nhà ở xã hội, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê mua, thuê.

Quỹ được hình thành từ nguồn ngân sách nhà nước cấp, tiếp nhận nguồn hỗ trợ tự nguyện, nguồn đóng góp của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, nguồn thu từ việc đóng tiền tương đương giá trị quỹ đất đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để xây dựng nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở, nguồn từ bán nhà ở thuộc tài sản công và các nguồn huy động hợp pháp khác.

Quốc hội nghe Tờ trình Dự thảo Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội

Đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân

Để đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân, hoàn thành mục tiêu Đề án 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội, rút ngắn thời gian thực hiện các thủ tục hành chính, bảo đảm “nguyên tắc một việc chỉ do một cơ quan chủ trì chịu trách nhiệm”, dự thảo đề xuất thí điểm: Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giao chủ đầu tư hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư. Đồng thời giao chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.

Bộ Quốc phòng, Bộ Công an giao chủ đầu tư hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư. Đồng thời giao chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân sau khi được Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thống nhất bằng văn bản danh mục dự án, vị trí khu đất để đầu tư xây dựng nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân; trình tự, thủ tục giao Chính phủ quy định chi tiết.

Thời gian thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu đề xuất tại dự thảo Nghị quyết dự kiến tối đa 75 ngày, cắt giảm được khoảng 200 ngày, tương ứng khoảng 70% thời gian thực hiện so với quy định hiện hành.

Đề xuất bỏ một loạt thủ tục để đẩy nhanh triển khai dự án nhà ở xã hội

Đặc biệt, nhằm rút ngắn thời gian triển khai thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, dự thảo đề xuất bỏ bước lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết. Đề xuất bỏ thủ tục thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi.

Trường hợp công trình nhà ở xã hội thuộc dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội được đề xuất áp dụng thiết kế mẫu, thiết kế điển hình đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công bố thì được miễn giấy phép xây dựng.

Việc lựa chọn nhà thầu trong hoạt động xây dựng để thực hiện các gói thầu thuộc dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, công trình nhà ở xã hội bằng nguồn vốn đầu tư công, nguồn tài chính công đoàn, vốn của doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ được thực hiện theo hình thức chỉ định thầu rút gọn theo quy định của pháp luật về đấu thầu.

Nội dung cơ bản của dự thảo

Về nội dung, Dự thảo Nghị quyết bao gồm 14 Điều: Phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng và nguyên tắc áp dụng. Quỹ nhà ở quốc gia; Giao chủ đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không sử dụng vốn đầu tư công không thông qua đấu thầu; Lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch chi tiết dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; Thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; Xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội; Điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội; Thuê nhà ở xã hội của doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập; Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật, tạo quỹ đất phát triển nhà ở xã hội. Điều khoản chuyển tiếp, tổ chức thực hiện và điều khoản thi hành.

Cũng theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, Dự thảo Nghị quyết không quy định các thủ tục hành chính mới. Dự thảo Nghị quyết đã phân quyền toàn bộ cho chính quyền địa phương, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an trong việc chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân. Đồng thời để đảm bảo chặt chẽ, khả thi, thống nhất với Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, dự thảo Nghị quyết đã có quy định về việc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an không được phân cấp, ủy quyền đối với nội dung về giao chủ đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. Dự thảo cũng được xây dựng trên quan điểm bình đẳng, không có sự phân biệt về giới cũng như chính sách dân tộc trong việc tiếp cận chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội cũng như tham gia đầu tư phát triển nhà ở xã hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra

Cần bổ sung chính sách, cơ chế phòng ngừa sơ hở, tiêu cực, bảo đảm chất lượng xây dựng nhà ở xã hội

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết Ủy ban tán thành với sự cần thiết ban hành Nghị quyết.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, các chính sách được đề nghị trong dự thảo Nghị quyết đều là những chính sách mới, lớn, có tác động sâu rộng đến nguồn lực nhà nước, quyền, nghĩa vụ của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, nhiều giải pháp đột phá rất thông thoáng, tuy cần thiết để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn nguy cơ sơ hở, lạm dụng dẫn đến tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị dự thảo Nghị quyết cần bổ sung quy định giao Chính phủ có trách nhiệm xây dựng cơ chế phòng ngừa sơ hở, tiêu cực, tham nhũng, tránh việc trục lợi chính sách gây thất thoát, lãng phí nguồn lực, bảo đảm chất lượng xây dựng nhà ở xã hội.

Tán thành thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia

Về nội dung của dự thảo Nghị quyết, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành với nhiều cơ chế, chính sách đặc thù của dự thảo Nghị quyết đã thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về phát triển nhà ở xã hội.

Tạo hành lang pháp lý thông thoáng hơn để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thu hút nhiều doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.

Đồng thời, có cơ chế, chính sách ưu đãi về nhà ở xã hội để góp phần nâng cao phúc lợi xã hội toàn dân. Trong đó có cán bộ, công chức, viên chức, người lao động là đối tượng chịu sự tác động của việc sáp nhập các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng tán thành việc thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia với các lý do nêu tại Tờ trình của Chính phủ, tán thành việc xác định đây là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách để bảo đảm rõ ràng về địa vị pháp lý, mô hình tổ chức của Quỹ.