Đề xuất quy định về truy tố vắng mặt, hoãn thi hành án tử hình

Trình bày Tờ trình tại Phiên họp 44 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chiều 28/4, Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, việc xây dựng dự án luật lần này xác định là sửa đổi, bổ sung một số điều về tên gọi, thẩm quyền, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng hình sự để thực hiện Nghị quyết số 190/2025/QH15, Nghị quyết số 18-NQ/TW, các nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Cùng với đó thể chế hóa kịp thời kết luận của Bộ Chính trị, yêu cầu của cấp có thẩm quyền để giải quyết vấn đề cấp bách phát sinh từ thực tiễn liên quan đến trình tự, thủ tục thi hành án tử hình, thủ tục điều tra, truy tố vắng mặt

"Không mở rộng đến các nội dung khác không liên quan đến mục đích, yêu cầu trên”, ông Nguyễn Huy Tiến nhấn mạnh.

Sắp xếp bộ máy khi không tổ chức cấp huyện

Dự thảo sửa đổi, bổ sung 105 điều luật liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy các cơ quan tiến hành tố tụng theo hướng không tổ chức cơ quan cấp huyện, liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra và các cơ quan có liên quan khác.

Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Huy Tiến tình bày tờ trình

Cụ thể là sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến tinh gọn, sắp xếp lại bộ máy Cơ quan điều tra từ mô hình 3 cấp (cấp bộ, cấp tỉnh và cấp huyện) chuyển thành 2 cấp (cấp bộ và cấp tỉnh).

Sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến việc sắp xếp, điều chỉnh về tên gọi và bộ máy của các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra (Hải quan, Kiểm lâm, Kiểm ngư).

Sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến tinh gọn, sắp xếp lại bộ máy VKSND từ mô hình 4 cấp (cấp tối cao, cấp cao, cấp tỉnh, cấp huyện) thành 3 cấp (tối cao, cấp tỉnh và khu vực).

Sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến tinh gọn, sắp xếp lại bộ máy TAND từ mô hình 4 cấp (cấp tối cao, cấp cao, cấp tỉnh, cấp huyện) thành 3 cấp (tối cao, cấp tỉnh và khu vực)…

Bổ sung quy định về điều tra, truy tố vắng mặt, hoãn thi hành án tử hình

Dự thảo bổ sung quy định về điều tra, truy tố vắng mặt tại khoản 2 Điều 233, khoản 2 Điều 243 BLTTHS theo hướng: Cơ quan điều tra có thể kết luận điều tra đề nghị truy tố bị can/Viện kiểm sát có thể quyết định truy tố bị can khi đã có đủ căn cứ và bảo đảm quyền bào chữa cho bị can theo quy định của Bộ luật này trong các trường hợp sau: Bị can bỏ trốn và việc truy nã không có kết quả; Bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập để phục vụ các hoạt động điều tra hoặc phục vụ các hoạt động nhằm quyết định việc truy tố.

Đồng thời, giao Viện trưởng VKSND tối cao, Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Chánh án TAND tối cao quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành các quy định này.

Bên cạnh đó, sửa đổi Điều 367 BLTTHS về thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành theo hướng: bổ sung thời hạn xem xét quyết định ân giảm đối với người bị kết án tử hình, bổ sung trình tự, thủ tục sau khi có hoặc không có quyết định ân giảm của Chủ tịch nước.

Bổ sung một khoản để quy định về trình tự, thủ tục Tòa án quyết định việc hoãn thi hành án trong thời hạn 2 năm khi có căn cứ theo quy định của pháp luật hình sự. Chánh án TAND tối cao chủ trì, phối hợp với Viện trưởng VKSND tối cao được giao quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành điều này.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật – Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra

Liên quan thủ tục điều tra, truy tố trong trường hợp bị can vắng mặt, trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban Pháp luật – Tư pháp nhận thấy thực tiễn thời gian qua xảy ra nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại rất lớn cho tài sản của nhà nước, cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Mặc dù cơ quan tiến hành tố tụng có đủ chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội, song BLTTHS hiện hành mới chỉ cho phép xét xử vắng mặt, chưa cho phép kết luận điều tra đề nghị truy tố hoặc quyết định truy tố bị can trong trường hợp bị can bỏ trốn mà việc truy nã không có kết quả hoặc bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập về nước để phục vụ hoạt tố tụng dẫn đến phải tạm đình chỉ vụ án, ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án cũng như thu hồi tài sản.

Do đó, dự thảo luật bổ sung quy định Cơ quan điều tra kết luận điều tra đề nghị truy tố/ Viện kiểm sát quyết định việc truy tố bị can trong 2 trường hợp nêu trên là phù hợp.

Về thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành, cơ quan thẩm cơ bản tán thành với dự thảo luật, đồng thời đề nghị VKSND tối cao tiếp tục rà soát nhằm bảo đảm quy định chặt chẽ thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành, đồng thời bám sát việc xây dựng dự án Bộ luật Hình sự cũng đang được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 (có nhiều nội dung sửa đổi liên quan đến hình phạt tử hình) nhằm bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Dự án luật sẽ được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 và kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

Ngọc Thành/VOV.VN