Đề xuất sửa đổi quy định xử phạt vi phạm bảo vệ môi trường

Qua tổng kết thực tiễn thi hành, nhiều bất cập trong Nghị định 45 đã bộc lộ, ảnh hưởng đến tính khả thi và công bằng trong xử lý vi phạm. Một trong những vấn đề nổi bật là quy định về "số lợi bất hợp pháp" trong các hành vi liên quan đến chất thải.

Theo Nghị định, các tổ chức, cá nhân vi phạm phải nộp lại số lợi này. Tuy nhiên, trên thực tế, hành vi trốn tránh xử lý chất thải không mang lại lợi ích kinh tế rõ ràng như những hành vi vi phạm khác. Do đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (trước là Bộ Tài nguyên và Môi trường) đề xuất bỏ quy định này để đảm bảo tính hợp lý và khả thi.

Ngoài ra, quy định xử phạt đối với hành vi không tuân thủ quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) cũng gặp khó khăn khi áp dụng. Lý do là các nội dung trong quyết định phê duyệt không chi tiết như báo cáo của dự án, dẫn đến tình trạng không rõ căn cứ xử lý khi có vi phạm.

Bên cạnh đó, quy định về tước quyền sử dụng giấy phép môi trường hiện chỉ áp dụng cho các cơ sở vi phạm, trong khi nhiều doanh nghiệp lại chỉ sở hữu giấy phép môi trường thành phần thay vì giấy phép tổng thể. Điều này gây ra bất cập trong việc thực thi các biện pháp xử phạt.

Một điểm đáng chú ý khác là khoảng trống pháp lý trong việc xử phạt các công trình xử lý chất thải trong quá trình vận hành. Hiện nay, Nghị định 45 chỉ xử lý vi phạm trong giai đoạn thi công, nhưng lại chưa có chế tài rõ ràng đối với các công trình đã đi vào hoạt động nhưng không có Giấy phép môi trường hoặc chưa đến thời hạn phải có Giấy phép này. Điều này khiến các cơ quan chức năng gặp khó khăn trong việc kiểm soát các công trình gây ô nhiễm.

Ngoài ra, khái niệm "triển khai xây dựng" trong Nghị định cũng chưa được định nghĩa cụ thể, dẫn đến sự không đồng bộ trong việc áp dụng. Việc làm rõ thuật ngữ này sẽ giúp các cơ quan thực thi và doanh nghiệp hiểu đúng, từ đó đảm bảo tính thống nhất trong quản lý.

Bên cạnh đó, chế tài xử lý công trình xây dựng trái phép hoặc không đúng quy định cũng cần được siết chặt. Hiện nay, chưa có quy định xử lý rõ ràng đối với các công trình vi phạm nhưng không khắc phục hậu quả trong thời gian quy định, dẫn đến tình trạng tồn tại nhiều công trình gây ô nhiễm kéo dài mà không bị xử lý triệt để.

Một trong những bất cập lớn của Nghị định 45 là mức phạt chưa thực sự tương xứng với tính chất, mức độ vi phạm. Hiện nay, các hành vi xả thải vượt quy chuẩn, không tuân thủ các yêu cầu về quan trắc môi trường hay vi phạm quy định bảo vệ môi trường định kỳ vẫn còn mức xử phạt thấp, chưa đủ sức răn đe. Do đó, việc điều chỉnh khung xử phạt theo hướng tăng nặng là cần thiết để nâng cao tính tuân thủ pháp luật.

Ngoài ra, việc kiểm tra, thanh tra và xác nhận khắc phục hậu quả vi phạm môi trường hiện chưa có quy trình cụ thể, gây lúng túng trong thực hiện. Theo quy định, trách nhiệm này thuộc về cơ quan cấp Giấy phép môi trường, nhưng lại chưa đồng bộ với Luật Xử lý vi phạm hành chính. Việc sửa đổi, làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan sẽ giúp quá trình giám sát và xử lý vi phạm minh bạch, hiệu quả hơn.

Những đề xuất sửa đổi trên không chỉ giúp khắc phục các bất cập hiện hành mà còn tạo nền tảng cho một cơ chế xử phạt công bằng, khả thi và hiệu quả hơn. Việc bổ sung các quy định đối với hành vi vi phạm hành chính môi trường, siết chặt chế tài và nâng cao mức phạt sẽ giúp tăng cường tính răn đe, bảo vệ môi trường bền vững.

Cùng với đó, việc làm rõ các quy định pháp lý sẽ giúp các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân có căn cứ rõ ràng để thực hiện trách nhiệm bảo vệ môi trường, góp phần vào sự phát triển xanh và bền vững trong tương lai.

Hưng Nhật