Đề xuất Thủ tướng được áp dụng biện pháp ứng phó tình trạng khẩn cấp

Chiều 27-5, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về dự án Luật Tình trạng khẩn cấp (TTKC).

Đề nghị trao quyền linh hoạt cho Thủ tướng

Trình bày tờ trình, Đại tướng Phan Văn Giang, Bộ trưởng Bộ Quốc cho biết việc xây dựng và ban hành Luật TTKC nhằm thể chế hóa chủ trương, quan điểm của Đảng về nhiệm vụ quốc phòng, an ninh trong tình hình mới; đồng thời khắc phục những bất cập trong thực tiễn và nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hệ thống pháp luật liên quan.

Dự thảo luật gồm 6 chương, 42 điều, quy định các nội dung như nguyên tắc, trình tự, thủ tục, thẩm quyền ban bố, công bố, bãi bỏ tình trạng khẩn cấp; các biện pháp ứng phó trong tình huống khẩn cấp; tổ chức thực hiện nghị quyết, lệnh ban bố; cũng như trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan.

Luật áp dụng với cơ quan, tổ chức, công dân Việt Nam, cũng như tổ chức, cá nhân nước ngoài, tổ chức quốc tế cư trú, hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam.

Đại tướng Phan Văn Giang, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.

Về thẩm quyền, trình tự ban bố tình trạng khẩn cấp, Bộ trưởng Quốc phòng cho hay dự thảo quy định căn cứ vào diễn biến thảm họa, dịch bệnh, tình hình quốc phòng, an ninh quốc gia…, trên cơ sở đề nghị của các bộ hoặc Chủ tịch UBND cấp tỉnh, Thủ tướng Chính phủ có thể đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban bố tình trạng khẩn cấp.

“Trường hợp Ủy ban Thường vụ Quốc hội không thể họp ngay, Thủ tướng Chính phủ sẽ đề nghị Chủ tịch nước công bố tình trạng khẩn cấp trên phạm vi cả nước hoặc tại từng địa phương cụ thể”, Đại tướng Phan Văn Giang nói.

Cũng theo Bộ trưởng Quốc phòng, dự thảo luật dành riêng một chương (chương III, với 21 điều) để quy định các biện pháp áp dụng trong tình trạng khẩn cấp như: ứng phó thảm họa thiên tai, ô nhiễm môi trường, sự cố bức xạ, hạt nhân, dịch bệnh; bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội; các biện pháp khắc phục hậu quả; huy động nguồn lực cứu trợ; chính sách với tổ chức, cá nhân tham gia ứng phó.

Bộ trưởng Quốc phòng cho hay, nhằm phân cấp, phân quyền và bảo đảm linh hoạt trong ứng phó kịp thời với các tình huống phát sinh, Luật quy định trong trường hợp cần thiết, Thủ tướng Chính phủ có thể áp dụng các biện pháp chưa được pháp luật hiện hành quy định và sẽ báo cáo các cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Quốc hội trong thời gian gần nhất.

Tương tự, Chủ tịch UBND cấp tỉnh cũng có quyền thực hiện các biện pháp mà pháp luật hiện hành chưa quy định và phải báo cáo cấp có thẩm theo quy định tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025.

Cần xác định rõ tiêu chí, định lượng tình trạng khẩn cấp

Trình bày báo cáo thẩm tra dự luật, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới cho hay cần làm rõ khái niệm tình trạng khẩn cấp để “xác định được tính chất và “ngưỡng” cụ thể để làm căn cứ để xuất chuyển trạng thái, ban bố tình trạng khẩn cấp”.

Trong đó có ý kiến đề nghị nghiên cứu kinh nghiệm các nước và thực tiễn để hoàn thiện khái niệm tình trạng khẩn cấp về an ninh, trật tự, an toàn xã hội để có thể bao trùm cả các tình huống về an ninh phi truyền thống (an ninh mạng, khủng bố, phòng chống vũ khí sinh, hóa học, vũ khí hủy diệt hàng loạt, môi trường…).

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới.

Bên cạnh đó cũng có ý kiến cho rằng khái niệm tình trạng khẩn cấp “thảm họa lớn” là chưa rõ về tiêu chí, định lượng hoặc điều kiện cụ thể để xác định sự khác nhau giữa “thảm họa” và “thảm họa lớn”, chưa đồng bộ, thống nhất, khó áp dụng.

“Do đó, đề nghị rà soát các luật có liên quan và kinh nghiệm quốc tế để bổ sung, hoàn thiện khái niệm theo từng loại tình trạng khẩn cấp”, ông Tới nói.

Về việc phân quyền, phân cấp áp dụng các biện pháp trong tình trạng khẩn cấp, ông Tới cho hay cơ quan thẩm cơ bản tán thành với quy định giao quyền cho Thủ tướng Chính phủ là “trong trường hợp cần thiết, có thể áp dụng các biện pháp mà pháp luật hiện hành chưa quy định và báo cáo cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Quốc hội trong thời gian gần nhất, bảo đảm linh hoạt trong việc ứng phó, xử lý các tình huống phức tạp”.

Bên cạnh đó, ông Tới cũng cho hay cũng có ý kiến đề nghị nghiên cứu, bổ sung nội dung “hoặc khác với quy định của pháp luật hiện hành” để bảo đảm phù hợp với các quy định về phân cấp, phân quyền, ủy quyền của Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025.

NHÓM PHÓNG VIÊN