Đề xuất xử lý hình sự đối tượng lôi kéo, ép buộc người khác vay nặng lãi

Điều 201 BLHS 2015 quy định, người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 5 lần mức lãi suất cao nhất quy định trong BLDS, thu lợi bất chính từ 30 - dưới 100 triệu đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này, hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50 - 200 triệu đồng, hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm.

Dự thảo Nghị quyết đã hướng dẫn làm rõ một số nội dung trên. Cụ thể, giao dịch dân dự theo quy định tại Điều 116 Bộ luật Dân sự là hợp đồng, hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.

Lãi suất cao nhất là mức lãi suất cao nhất theo quy định của khoản 1 Điều 468 BLDS là 20%/năm, của khoản tiền vay.

Thu lợi bất chính là số tiền lãi thu được sau khi trừ đi số tiền lãi tương ứng với mức lãi suất 20%/ năm. Nếu hành vi cho vay nặng lãi thực hiện với nhiều người, thì khoản tiền thu lợi bất chính là tổng số tiền lãi thu được của tất cả những người vay.

Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này, được hiểu là trước đó người phạm tội đã bị xử phạt hành chính, nhưng chưa hết thời hạn được coi là chưa bị xử phạt vi phạm hành chính, mà lại thực hiện cho vay nặng lãi tiếp.

Đã bị bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm nghĩa là trước đó, người phạm tội đã bị kết án về Tội cho vay nặng lãi nhưng chưa được xóa án tích mà lại thực hiện cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự tiếp.

Những "cái bẫy" cho vay nặng lãi xuất hiện ở khắp nơi

Tại Điều 4 dự thảo, Hội đồng Thẩm phán đề xuất một số trường hợp bị truy cứu trách nhiệm hình sự, trong đó, có 2 trường hợp môi giới cho vay nặng lãi sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự gồm:

Người môi giới câu kết với người cho vay thu phí dịch vụ của người vay để thu lợi bất chính, thì khoản tiền này được cộng với tiền lãi để tính lãi suất và tiền thu lợi bất chính khi xem xét trách nhiệm hình sự.

Người trung gian tư vấn, môi giới hoặc dụ dỗ, lôi kéo, ép buộc, góp vốn… trong quá trình cho vay nặng lãi, đòi nợ mà biết rõ để cho vay nặng lãi nhưng vẫn thực hiện, thì sẽ bị xử lý hình sự với vai trò là đồng phạm trong vụ án cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự.

Như vậy, dù câu kết thu phí dịch vụ hay dụ dỗ, lôi kéo, ép buộc… người khác vay nặng lãi, đòi nợ mà biết rõ để cho vay nặng lãi thì người môi giới cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Ngoài ra, đối tượng thực hiện hành vi cũng bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp:

Một người thực hiện nhiều lần hành vi cho vay nặng lãi, tổng số tiền thu lợi bất chính của các lần từ 100 triệu đồng trở lên, nhưng các lần đều chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự và chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự thì sẽ bị áp khung hình phạt tương ứng với giá trị tài sản chiếm đoạt, cùng tình tiết tăng nặng “phạm tội 2 lần trở lên”.

Người cho vay nặng lãi thu phí của người vay như phí hợp đồng, phí tư vấn, phí dịch vụ, phí liên lạc… thì khoản tiền này được cộng với tiền lãi để xác định lãi suất và tiền thu lợi bất chính khi xem xét trách nhiệm hình sự.

Người phạm tội thực hiện nhiều hành vi khác nhau, liên quan đến đòi nợ như ép buộc lấy tài sản, đánh người vay… thì tùy từng trường hợp sẽ xử lý trách nhiệm hình sự về tội phạm tương ứng.

H.L