Dẹp nỗi lo bữa ăn bán trú

Phụ huynh có quyền giám sát bữa ăn

Điển hình là vụ việc tại một trường tiểu học tại tỉnh Lâm Đồng bị tố ký hợp đồng với nhà cung cấp thực phẩm kém chất lượng. Một trong 7 nhân viên bếp đứng đơn tố cáo, năm học 2024-2025 đã có 6 lần phát hiện thực phẩm có dấu hiệu bất thường.

Theo các chuyên gia, cần giám sát chặt, tuân thủ quy trình để bữa ăn bán trú của trẻ đảm bảo dinh dưỡng và an toàn thực phẩm (ảnh minh họa).

Hay vụ việc tại một trường tiểu học ở Quảng Trị, hình ảnh hai khay cơm của học sinh từng gây xôn xao dư luận: một khay cơm trắng chỉ có vài miếng chả, một quả trứng luộc và muối lạc; khay còn lại có thêm canh rau. Phụ huynh cho rằng, khẩu phần ăn như vậy quá ít so với mức giá 25.000 đồng và không đảm bảo đủ dinh dưỡng.

Gần đây nhất, trường tiểu học tại xã Quảng An, Hà Nội phải tạm dừng hợp tác với đơn vị cung cấp thực phẩm.

Theo thông báo của đoàn kiểm tra, nguyên liệu thực phẩm do công ty cung cấp có dấu hiệu kém chất lượng; quy trình giao nhận thực phẩm và "kiểm thực ba bước" chưa thực hiện đúng quy định; công tác giám sát đầu vào của nhà trường chưa sát sao.

Chị Hoàng Phương Dung, phụ huynh có con học tiểu học tại Hà Nội băn khoăn: "Cho con ăn bán trú, chúng tôi lo nhất là vệ sinh an toàn thực phẩm, cách chế biến và khẩu phần ăn có đủ dinh dưỡng cho các cháu theo quy định hay không?".

Tương tự, anh Nguyễn Minh Tuấn, phụ huynh phường Nam Từ Liêm, Hà Nội bày tỏ: "Tôi không đòi hỏi bữa ăn của con phải sang trọng, chỉ cần đảm bảo đủ dinh dưỡng và an toàn. Nhưng điều khiến tôi và nhiều phụ huynh khác lo nhất là không biết thực phẩm được nhập và chế biến ra sao?".

Nỗi lo của chị Dung hay anh Tuấn không chỉ là chuyện vài bữa cơm ở trường, mà là câu hỏi về trách nhiệm, minh bạch và niềm tin về suất ăn bán trú của các con ở trường.

Sơ suất nhỏ, hậu quả lớn

Theo các chuyên gia, Luật Tiếp cận thông tin đã quy định, phụ huynh, với tư cách là người giám hộ, có quyền được biết và giám sát suất ăn của con tại trường. Mọi thay đổi về thực đơn, nguồn cung hay kết quả kiểm nghiệm phải được công khai.

Nếu thiếu minh bạch đồng nghĩa với việc nhà trường vi phạm nghĩa vụ công khai. Trong trường hợp xảy ra ngộ độc, phụ huynh có quyền yêu cầu kiểm tra độc lập hoặc khởi kiện đòi bồi thường thiệt hại.

Theo Luật An toàn thực phẩm, mọi tổ chức cung cấp thực phẩm phải bảo đảm nguồn gốc rõ ràng, có kiểm nghiệm và lưu mẫu ít nhất 24 giờ để truy xuất khi có sự cố.

Luật Giáo dục cũng quy định hiệu trưởng chịu trách nhiệm quản lý toàn bộ hoạt động của trường, bao gồm cả bếp bán trú. Khi xảy ra sai phạm, người đứng đầu nhà trường là người đầu tiên phải chịu trách nhiệm, không thể đổ lỗi cho đơn vị cung cấp hay bộ phận bếp.

Hợp đồng cung cấp suất ăn là quan hệ dân sự, được điều chỉnh bởi Bộ luật Dân sự. Bên bán có nghĩa vụ đảm bảo chất lượng hàng hóa phù hợp mục đích sử dụng; nếu biết hàng không đạt chuẩn mà vẫn giao, hoặc bên mua chấp nhận sử dụng, cả hai đều vi phạm.

Với trường công lập, hành vi này có thể bị xử lý hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe học sinh.

Theo TS Nguyễn Tùng Lâm, Phó chủ tịch Hội Tâm lý học Việt Nam, bữa ăn bán trú trong trường học có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển thể chất và tinh thần của học sinh. Vì thế, cần sự phối hợp chặt chẽ, cùng trách nhiệm của nhà trường, giáo viên và cha mẹ học sinh.

"Việc tổ chức bữa ăn bán trú phải được thực hiện nghiêm túc. Một khi lơ là, thiếu giám sát, chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể dẫn đến hậu quả đáng tiếc", ông nhấn mạnh.

Đúng quy trình, rõ nguồn gốc, đủ định lượng

Chia sẻ kinh nghiệm về quản lý, giám sát bữa ăn bán trú tại trường, cô Đinh Ngọc Anh, Phó hiệu trưởng Trường Tiểu học Quang Trung (phường Cửa Nam, Hà Nội) cho biết: Nhà trường phải thiết lập quy trình giám sát nghiêm ngặt, tuân thủ 5 bước theo hướng dẫn của Bộ Y tế và Bộ Giáo dục & đào tạo. Từ khâu tiếp nhận, kiểm thực, chế biến đến lưu mẫu đều được thực hiện kỹ lưỡng, có sự tham gia của Ban giám hiệu, nhân viên y tế và đại diện phụ huynh của 29 lớp.

Tất cả thực phẩm đều rõ nguồn gốc, gắn mã QR để phụ huynh kiểm tra thông tin trực tiếp. Khu bếp ăn được bố trí khép kín, tách biệt từng công đoạn, đảm bảo vệ sinh và an toàn.

Theo TS Nguyễn Tùng Lâm, thực phẩm phải có nguồn gốc rõ ràng, được cung cấp bởi các đơn vị uy tín và cam kết chất lượng cụ thể với nhà trường.

Khi thực phẩm đưa về, phải có biên bản nghiệm thu; người cung cấp, người nhận và người chế biến đều phải ký xác nhận để tránh đùn đẩy trách nhiệm. Các món ăn sau khi chế biến cần được lưu mẫu hằng ngày để bảo đảm truy xuất khi cần thiết.

Ông Lâm khuyến cáo: Các trường cần xây dựng thực đơn cân đối dinh dưỡng, thay đổi món ăn thường xuyên, tránh lặp lại trong tuần để tạo hứng thú cho học sinh. Việc thực hiện thực đơn phải được giám sát nghiêm ngặt để bảo đảm đúng tiêu chuẩn và định lượng đề ra.

Phượng Nguyễn