Địa phương Việt-Nhật: Nhân thêm những 'mối lương duyên', cùng kiến tạo kỷ nguyên mới

Thứ trưởng Ngoại giao Ngô Lê Văn phát biểu mở đầu Phiên toàn thể Diễn đàn Hợp tác địa phương Việt - Nhật. (Ảnh: Thành Long)

Một trong những điểm sáng nổi bật nhất

Phát biểu mở đầu tại Phiên toàn thể, Thứ trưởng Ngoại giao Ngô Lê Văn đã đánh giá tổng quan về bức tranh hợp tác địa phương hai nước. Thứ trưởng nhấn mạnh, trong tổng thể chính sách đối ngoại của Việt Nam, đối ngoại địa phương giữ vị trí đặc biệt quan trọng.

Là một trong những trụ cột của nền ngoại giao toàn diện, chính các tỉnh, thành là nơi trực tiếp triển khai các chủ trương, chính sách đối ngoại, là nơi cụ thể hóa các cam kết quốc tế thành dự án, công trình, dòng vốn đầu tư, thị trường xuất khẩu, hoạt động văn hóa, giáo dục và giao lưu nhân dân, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân và doanh nghiệp.

Theo Thứ trưởng Ngô Lê Văn, trong mạng lưới quan hệ giữa các địa phương Việt Nam với quốc tế, hợp tác với Nhật Bản luôn là một trong những điểm sáng nổi bật nhất, cả về quy mô, chiều sâu và tính bền vững. Tính đến nay, hai nước đã ký kết hơn 110 văn bản hợp tác giữa các địa phương, trải rộng cả ba miền Bắc, Trung, Nam. Đây là một trong những mạng lưới kết nối địa phương rộng lớn nhất mà Việt Nam có với bất kỳ quốc gia nào trên thế giới.

Doanh nghiệp Nhật Bản đã hiện diện hầu hết ở các khu kinh tế, khu công nghiệp trọng điểm của Việt Nam, từ Hải Phòng, Hà Nội, Bắc Ninh, đến Thanh Hóa, TP. Hồ Chí Minh và nhiều tỉnh khu vực miền Trung. Những dòng vốn này góp phần tái cơ cấu sản xuất, tạo công ăn việc làm, nâng cao trình độ quản lý, mở rộng chuỗi cung ứng, phát triển công nghệ, công nghệ cao và nâng cao năng lực cạnh tranh cho các địa phương.

Nhiều địa phương như Lâm Đồng, Sơn La, Hải Phòng, Đồng Tháp, An Giang, Cần Thơ đang áp dụng mô hình nông nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp công nghệ cao theo tiêu chuẩn Nhật Bản, như sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và cảm biến trong giám sát, ứng dụng Big Data để truy xuất nguồn gốc, áp dụng công nghệ sinh học trong thu hoạch, xây dựng quy trình giảm phát thải carbon. Những đổi mới này không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn giúp hình thành văn hóa sản xuất hiện đại, đáp ứng các tiêu chuẩn thị trường Nhật Bản và quốc tế.

Hàng trăm nghìn lao động Việt Nam sang Nhật Bản làm việc theo các chương trình thực tập sinh, kỹ năng đặc định... Khi trở về, họ trở thành lực lượng nòng cốt trong các ngành công nghiệp địa phương, đóng góp trực tiếp vào nâng cao chất lượng nhân lực.

Hơn 630 nghìn người Việt Nam đang sinh sống tại Nhật Bản là cầu nối văn hóa, là lực lượng quan trọng thúc đẩy thương mại, du lịch và đầu tư. Nhiều tỉnh, thành của Việt Nam và Nhật Bản tổ chức nhiều Tuần lễ văn hóa, chương trình thanh thiếu niên, lễ hội song phương, tạo nền tảng xã hội bền vững và lâu dài cho quan hệ hai nước.

Nhật Bản đang hỗ trợ nhiều địa phương Việt Nam trong xây dựng chính quyền số, kinh tế số, xã hội số, cải cách hành chính, quản lý đô thị, phòng chống thiên tai và xâm nhập mặn, phát triển nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu. Đây đều là những lĩnh vực có tác động trực tiếp đến an sinh và đời sống người dân.

Quang cảnh phiên toàn thể Diễn đàn Hợp tác địa phương Việt-Nhật. (Ảnh: Thành Long)

Năm định hướng hợp tác lớn

Trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực nhiều diễn biến nhanh chóng, phức tạp, theo Thứ trưởng Ngô Lê Văn, việc củng cố và mở rộng hợp tác địa phương có ý nghĩa chiến lược đặc biệt quan trọng. Trên tinh thần “Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”, cùng làm, cùng hưởng, cùng thắng, cùng phát triển, Thứ trưởng đề xuất 5 định hướng lớn:

Thứ nhất: Củng cố tin cậy chính trị và gắn kết giữa các địa phương. Theo đó, đẩy mạnh trao đổi đoàn, giao lưu văn hóa, kết nối thanh niên, doanh nghiệp; mở rộng các sự kiện thường niên để vun đắp tình cảm, hiểu biết và niềm tin giữa nhân dân hai nước.

Thứ hai: Tăng cường kết nối về thể chế, hạ tầng và con người. Các địa phương Việt Nam cần chủ động hoàn thiện thể chế, nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh, xây dựng chính quyền số, kinh tế số, xã hội số ở các địa phương, thu hút đầu tư chất lượng cao từ Nhật Bản.

Thứ ba: Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Thúc đẩy hợp tác đào tạo nghề, chuyển giao công nghệ, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp; mời chuyên gia Nhật Bản sang làm việc, tư vấn; hỗ trợ người lao động Việt Nam tại Nhật Bản nâng cao tay nghề, kỹ năng; khuyến khích các cơ sở đào tạo của Nhật Bản mở phân hiệu tại Việt Nam.

Thứ tư: Mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực an ninh phi truyền thống. Trong đó có phòng chống thiên tai, quản lý nguồn nước, ứng phó với biến đổi khí hậu, y tế. Đây là những vấn đề không địa phương hay quốc gia nào có thể giải quyết đơn lẻ.

Thứ năm: Phát huy vai trò chủ động và sáng tạo của địa phương. Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; các địa phương cần tích cực, chủ động chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về quy hoạch, quỹ đất, nguồn nhân lực, thể chế và bộ máy để đón bắt cơ hội hợp tác mới.

Thứ trưởng Ngô Lê Văn nhấn mạnh, Bộ Ngoại giao cam kết đồng hành, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi nhất để hợp tác địa phương giữa hai nước tiếp tục phát triển thực chất, hiệu quả, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân và doanh nghiệp.

"Quan hệ Việt Nam - Nhật Bản hiện đang ở giai đoạn tốt đẹp nhất và tiềm năng hợp tác địa phương còn vô cùng to lớn. Tôi tin tưởng rằng, với quyết tâm chính trị cao, tinh thần cùng nhau hành động, chúng ta sẽ tiếp tục đưa hợp tác địa phương Việt Nam - Nhật Bản lên tầm cao mới, đóng góp tích cực cho hòa bình và thịnh vượng chung của khu vực", Thứ trưởng Ngô Lê Văn kết luận.

Thống đốc tỉnh Gunma, ông Yamamoto Ichita phát biểu tại Diễn đàn. (Ảnh: Thành Long)

Nhân thêm những "mối duyên"

Trong khuôn khổ Diễn đàn, nhiều đại diện các tỉnh thành của Nhật Bản đã chia sẻ về hợp tác với Việt Nam. Nổi bật, Thống đốc tỉnh Gunma, ông Yamamoto Ichita đã chia sẻ nhiều "mối duyên" với Việt Nam và tiềm năng hợp tác giữa tỉnh Gunma và các địa phương Việt Nam.

Ông Yamamoto cho biết, Gunma hiện là một trong những địa phương có mức tăng trưởng cao ở Nhật Bản, đồng thời cũng nằm trong nhóm những tỉnh được người dân Nhật mong muốn sinh sống nhất. Nằm cách Tokyo chỉ khoảng 50 phút di chuyển, Gunma sở hữu môi trường sống an toàn, thiệt hại do thiên tai thuộc nhóm thấp nhất nước Nhật, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế – xã hội và thu hút nguồn nhân lực.

Thống đốc Yamamoto nhấn mạnh, Gunma là tỉnh đi đầu trong đối ngoại địa phương khi tích cực mở rộng hợp tác với Việt Nam trong nhiều năm qua. Ông cho biết đã nhiều lần tới Việt Nam để trực tiếp làm việc và “mỗi chuyến đi đều mang lại những kết quả hợp tác rất thiết thực”.

Đây là lần thứ 5 ông có dịp gặp Thủ tướng Phạm Minh Chính và mỗi lần sang Việt Nam, ông đều được trao đổi với lãnh đạo các bộ, ngành và địa phương của Việt Nam, qua đó tạo dựng lòng tin và thúc đẩy các sáng kiến hợp tác mới.

Tháng trước, Gunma đã ký kết quan hệ hợp tác với tỉnh Ninh Bình, mở ra bước tiến mới trong giao lưu địa phương. Thống đốc Yamamoto bày tỏ mong muốn thời gian tới sẽ tiếp tục mở rộng quan hệ hữu nghị với nhiều địa phương của Việt Nam hơn nữa, hướng tới những dự án hợp tác mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai bên.

Gunma hiện có 16.000 người Việt Nam sinh sống, học tập và làm việc – một trong những cộng đồng Việt lớn nhất tại Nhật Bản. Hàng năm, tỉnh tổ chức Gunma Festival nhân dịp Tết Nguyên đán của Việt Nam, thu hút đông đảo người Việt và người dân Nhật tham dự. Thống đốc cho biết ông luôn trực tiếp tham gia và thậm chí còn biểu diễn các ca khúc Việt Nam như Tết về đến quê em hay Tết Tết Tết đến rồi cùng cộng đồng, vừa hát vừa đàn guitar, thể hiện tình cảm đặc biệt ông dành cho Việt Nam.

Thống đốc Yamamoto khẳng định Việt Nam “luôn là đối tác quan trọng của Gunma” và việc tiếp tục thúc đẩy liên kết giữa hai bên sẽ đóng góp vào sự phát triển chung của quan hệ Việt Nam-Nhật Bản trong giai đoạn mới.

Chia sẻ tại Diễn đàn, Phó Thống đốc tỉnh Yamanashi Ishidera mong muốn tiếp tục mở rộng hợp tác với các địa phương Việt Nam trong các lĩnh vực kinh tế, nông nghiệp, công nghệ cao và năng lượng sạch – những lĩnh vực hai bên có nhiều tiềm năng bổ trợ lẫn nhau. (Ảnh: Thành Long)

Cũng có cùng quan điểm về tiềm năng hợp tác giữa địa phương hai nước, Phó Thống đốc tỉnh Yamanashi, ông Ishidera Junichi chia sẻ nhiều câu chuyện hợp tác thành công với Việt Nam. Phó Thống đốc Ishidera nhấn mạnh những lợi thế đặc sắc giúp Yamanashi trở thành một trong những địa phương năng động và sáng tạo bậc nhất Nhật Bản. Nằm gần Thủ đô Tokyo, sở hữu Núi Phú Sĩ – Di sản thế giới, hệ thống giao thông thuận tiện, Yamanashi không chỉ là điểm đến du lịch nổi tiếng mà còn là trung tâm phát triển công nghệ cao.

Ông Ishidera cho biết Yamanashi hiện quy tụ nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ có thế mạnh về robot, công nghệ bán dẫn và tự động hóa, tạo nên nền tảng công nghiệp tiên tiến của tỉnh. Bên cạnh đó, Yamanashi được biết đến như “vương quốc trái cây của Nhật Bản”, đặc biệt nổi tiếng với các giống nho trứ danh và ngành sản xuất rượu vang nhiều lần đạt giải thưởng quốc tế. “Chúng tôi đã tạo ra những công nghệ hàng đầu thế giới để phát triển nông nghiệp chất lượng cao”, Phó Thống đốc nhấn mạnh.

Yamanashi cũng là địa phương tiên phong trong xây dựng xã hội không carbon và phát triển các nguồn năng lượng sạch. Tỉnh đang triển khai mô hình sản xuất hydro xanh tại chỗ, một sáng kiến thu hút sự quan tâm lớn của cộng đồng quốc tế. Dự kiến trong năm tới, Yamanashi sẽ tổ chức Hội nghị thượng đỉnh về Hydro xanh, hướng tới trở thành mô hình tiêu biểu về năng lượng tương lai tại Nhật Bản.

Trong lĩnh vực hợp tác địa phương, Yamanashi duy trì quan hệ kết nghĩa với tỉnh Quảng Trị và giao lưu kinh tế với tỉnh Lào Cai. Giao lưu nhân dân giữa hai bên cũng được triển khai mạnh mẽ, góp phần tăng cường hiểu biết và gắn kết cộng đồng. Phó Thống đốc Ishidera đánh giá cao đóng góp của cộng đồng người Việt tại Yamanashi trong phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Ông cho biết cơ chế tiếp nhận lao động nước ngoài của Nhật Bản ngày càng mở rộng, tỉnh Yamanashi luôn nỗ lực hoàn thiện môi trường làm việc, hỗ trợ chi tiết và đảm bảo các chế độ bảo hiểm để người lao động Việt Nam yên tâm sinh sống và cống hiến.

Phó Thống đốc khẳng định Yamanashi mong muốn tiếp tục mở rộng hợp tác với các địa phương Việt Nam trong các lĩnh vực kinh tế, nông nghiệp, công nghệ cao và năng lượng sạch – những lĩnh vực hai bên có nhiều tiềm năng bổ trợ lẫn nhau.

Có nhiều năm gắn bó với Việt Nam, Cố vấn đặc biệt Liên minh Nghị sĩ hữu nghị Nhật Bản-Việt Nam, ông Takebe Tsutomu chia sẻ nhiều kỷ niệm trong hợp tác địa phương giữa hai nước, trong đó có Quảng Ninh. Ông cho rằng các địa phương, doanh nghiệp Nhật Bản có thể học hỏi những kinh nghiệm phát triển của Nhật Bản, bao gồm cả những thuận lợi và khó khăn.

Nhật Bản - đối tác quan trọng hàng đầu

Trong khuôn khổ Diễn đàn, lãnh đạo một số tỉnh, thành Việt Nam cũng đã chia sẻ những tiềm năng, thế mạnh của địa phương Việt Nam và những gợi ý trong nỗ lực hợp tác với các địa phương, doanh nghiệp Nhật Bản; bao gồm Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Trần Duy Đông; Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Nguyễn Tuấn Anh; Phó Chủ tịch UBND TP. Hải Phòng Lê Trung Kiên.

Với vị trí địa lý thuận lợi, hạ tầng giao thông hiện đại, nguồn nhân lực dồi dào và môi trường đầu tư thông thoáng, minh bạch, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Trần Duy Đông nhấn mạnh Phú Thọ đã khẳng định vai trò “cầu nối công nghiệp” giữa khu vực Trung du Bắc Bộ và tam giác tăng trưởng kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh. Những lợi thế này đang trở thành yếu tố then chốt thu hút ngày càng nhiều doanh nghiệp FDI, nhất là doanh nghiệp Nhật Bản đến đầu tư tại tỉnh.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Nguyễn Tuấn Anh giới thiệu nhiều thế mạnh của tỉnh tại Diễn đàn. (Ảnh: Thành Long)

Sau sáp nhập, Phú Thọ trở thành trung tâm liên kết vùng phía Tây Bắc Thủ đô, gần sân bay quốc tế Nội Bài, thuận lợi cho kết nối giao thương trong nước và quốc tế. Hệ thống hạ tầng giao thông đa dạng gồm cao tốc Nội Bài - Lào Cai, cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên, quốc lộ 2, 2B, 32C và tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai, giúp doanh nghiệp dễ dàng tham gia chuỗi sản xuất, logistics và tiêu thụ sản phẩm.

Với phương châm “Đồng hành - Phát triển - Thịnh vượng”, Phú Thọ đang xây dựng hệ sinh thái đầu tư minh bạch, thân thiện, hiệu quả và khẳng định vị thế là điểm đến hấp dẫn hàng đầu của doanh nghiệp Nhật Bản tại miền Bắc. Sự hiện diện của các tập đoàn lớn như Toyota, Sumitomo, Honda, TOTO... không chỉ thể hiện niềm tin của nhà đầu tư quốc tế, mà còn mở ra triển vọng để Phú Thọ trở thành trung tâm công nghiệp hỗ trợ và sản xuất xanh mới của Việt Nam, đóng góp tích cực vào mục tiêu phát triển bền vững trong thời kỳ hội nhập sâu rộng.

Chia sẻ tại Diễn đàn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Nguyễn Tuấn Anh giới thiệu nhiều thế mạnh của tỉnh, như hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông thuận lợi như cảng Quy Nhơn, Mỹ Thủy, cao tốc Pleiku - Quy Nhơn, Pleiku - Đà Nẵng, các tuyến cao tốc kết nối Bắc - Nam, Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh.

Thời gian qua, hợp tác giữa tỉnh Gia Lai với các đối tác Nhật Bản có những bước phát triển mạnh mẽ, toàn diện trên nhiều lĩnh vực. Các chương trình giao lưu, liên kết giữa thanh niên tỉnh Gia Lai và đối tác Nhật Bản được thực hiện thường xuyên. Đặc biệt, dự án trồng hoa anh đào, hợp tác với thị trấn Yoshino đang mang lại kết quả tốt đẹp.

Để thúc đẩy hợp tác mạnh mẽ với đối tác Nhật Bản trong thời gian tới, ông Nguyễn Tuấn Anh đề xuất như: Tăng cường các hoạt động xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch tại Nhật Bản để giới thiệu tiềm năng, thế mạnh của tỉnh đến các nhà đầu tư, doanh nghiệp Nhật Bản; đẩy mạnh hợp tác đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là tiếng Nhật và kỹ năng nghề, đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp Nhật Bản; tiếp tục tranh thủ nguồn vốn ODA và các nguồn vốn vay ưu đãi khác của Nhật Bản để đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, y tế, giáo dục, bảo vệ môi trường; thúc đẩy giao lưu văn hóa, nhân dân, tạo sự hiểu biết, tin cậy lẫn nhau, làm nền tảng cho sự hợp tác bền vững.

Phó Chủ tịch TP. Hải Phòng Lê Trung Kiên phát biểu tại Diễn đàn. (Ảnh: Thành Long)

Với TP. Hải Phòng, Phó Chủ tịch UBND thành phố Lê Trung Kiên, các doanh nghiệp lớn của Nhật Bản thời gian qua đã góp phần phát triển kinh tế - xã hội Hải Phòng, đưa thành phố trở thành địa phương duy nhất có tăng trưởng GRDP trên 2 con số trong 10 năm qua.

Để tiếp tục thúc đẩy hợp tác sâu rộng, hiệu quả hơn nữa giữa Hải Phòng và các đối tác Nhật Bản, ông Lê Trung Kiên đã đề xuất một số định hướng hợp tác trong thời gian tới: Tiếp tục đẩy mạnh hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư, lấy đây làm trụ cột chính trong quan hệ hợp tác; tăng cường hợp tác phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực văn hóa, du lịch, giao lưu nhân dân; thúc đẩy hợp tác cấp địa phương.

Hải Phòng mong muốn thiết lập quan hệ hợp tác hữu nghị với các địa phương của Nhật Bản có nét tương đồng để cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ lẫn nhau cùng phát triển; tăng cường hợp tác trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

Phạm Hằng