Diễn biến lạ của giá đôla Mỹ chợ đen và áp lực tỉ giá

Ngày 2-9, trên thị trường chợ đen, giá đôla Mỹ giao dịch phổ biến quanh ngưỡng 26.776 – 26.876 đồng/USD, giảm nhẹ 10 đồng so với hôm qua.

Dù vậy đây vẫn là ngưỡng cao kỷ lục của đồng bạc xanh trên thị trường phi chính thức. Trước đó, đỉnh cao nhất mà đồng bạc xanh từng đạt được là 26.886 đồng/USD. Tính từ đầu năm đến nay, mỗi đôla Mỹ trên thị trường tự do đã tăng khoảng 3,5%.

Tại các ngân hàng thương mại, sau khi bật tăng lên mức 26.536 đồng/USD vào ngày 21-8, và là mức cao nhất từ trước đến nay trên thị trường chính thức, giá đôla Mỹ có xu hướng giảm nhẹ nhờ động thái bán ngoại tệ thông qua hợp đồng kỳ hạn 180 ngày có hủy ngang của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trong hai ngày 25-8 - 26-8.

Tỉ giá USD/VND duy trì xu hướng tăng

PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, chuyên gia tài chính ngân hàng nhận định: Việc bán ngoại tệ kỳ hạn của NHNN chỉ đơn thuần là biện pháp tức thời. Bởi thực chất bán ngoại tệ nhưng không phải giao ngay mà là giao trong trong tương lai. Và kỳ vọng trong tương lai nếu doanh nghiệp không cần mua nữa thì ngân hàng thương mại được phép hủy ngang và như vậy NHNN cũng không cần phải bán ngoại tệ như đã hứa.

Diễn biến giá đôla Mỹ tăng mạnh khiến doanh nghiệp đối mặt chi phí ngoại tệ cao hơn. Ảnh: T.L

Nói về nguyên nhân khiến tỉ giá USD/VND liên tục tăng trong thời gian qua, VDSC cho rằng: Chênh lệch lãi suất VND – USD hay biến động chỉ số USD-Index không phải nguyên nhân chính khiến tỉ giá liên tục leo cao trong thời gian qua. Áp lực tỉ giá chủ yếu xuất phát từ nhu cầu thực về ngoại tệ tăng cao, cộng thêm tâm lý găm giữ giá đôla Mỹ khi NHNN đang nới lỏng chính sách tiền tệ để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Thế Minh, chuyên gia kinh tế cho biết thêm: Từ năm 2022, bức tranh lãi suất đã đảo chiều khi lãi suất USD tại Mỹ duy trì ở mức cao hơn VND. Trong lịch sử, VND thường có lãi suất cao hơn USD, nhưng kể từ sau khi Cục dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất mạnh cuối năm 2022 và kéo dài suốt 2023–2025, xu hướng này đã thay đổi.

Việc Việt Nam kiên định chính sách nới lỏng để hỗ trợ tăng trưởng, trong khi Mỹ duy trì thắt chặt tiền tệ nhằm kiềm chế lạm phát, đã tạo ra khoảng cách chênh lệch lợi suất khá lớn giữa VND-USD, khiến tỉ giá chịu áp lực tăng liên tục.

“Đây là nguyên nhân dài hạn quan trọng nhất lý giải vì sao tỉ giá USD/VND duy trì xu hướng tăng trong thời gian qua”, ông Minh nhấn mạnh.

Căng mình ứng phó áp lực tỉ giá

Nhận định về diễn biến tỉ giá trong thời gian tới, PGS.TS Nguyễn Hữu Huân cho rằng: Nhiều tổ chức kinh tế có chung dự báo rằng Fed sẽ cắt giảm lãi suất 25 điểm cơ bản tại cuộc họp vào ngày 16-17-9 tới đây. Nếu Fed thực hiện nới lỏng chính sách tiền tệ, thì áp lực tỉ giá USD/VND sẽ phần nào hạ nhiệt. Đồng đôla Mỹ suy yếu sẽ giúp giảm chênh lệch lãi suất giữa VND và USD, qua đó giảm bớt tâm lý găm giữ ngoại tệ của giới đầu tư.

Tuy nhiên, không thể coi đó là “liều thuốc” giải quyết toàn diện áp lực về tỉ giá USD/VND, bởi Việt Nam vẫn chịu ảnh hưởng từ yếu tố thương mại và lực cầu hàng hóa tại các thị trường lớn.

Giá đôla Mỹ tại ngân hàng thương mại duy trì sát trần niêm yết. Ảnh: T.L

Với mức thuế nhập khẩu hàng hóa từ Việt Nam vào Mỹ được áp 20%, cao hơn mức khoảng 19% mà Mỹ áp cho một số quốc gia như Indonesia, Malaysia, Philippines, Thái Lan hay Campuchia, thì hàng hóa Việt Nam sẽ kém lợi thế cạnh tranh về giá. Chênh lệch này dù không lớn vẫn có thể ảnh hưởng đến sức mua của người tiêu dùng Mỹ đối với các nhóm hàng xuất khẩu chủ lực như điện tử, dệt may, giày dép, đồ gỗ hay thủy sản…

Hệ quả là nhu cầu nhập khẩu từ Việt Nam vào thị trường Mỹ có thể sẽ giảm, từ đó gây sức ép nhất định lên cán cân thương mại song phương và rộng hơn là cán cân thanh toán quốc tế của Việt Nam.

Đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, tỉ giá tăng thường được nhìn nhận như một lợi thế cho khối doanh nghiệp xuất khẩu. Bởi tỉ giá tăng sẽ giúp doanh nghiệp xuất khẩu thu về lượng ngoại tệ lớn hơn khi quy đổi sang VND. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng phần lớn doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam hoạt động trong mô hình gia công, phụ thuộc đáng kể vào nguyên liệu nhập khẩu.

"Điều này có nghĩa là doanh nghiệp phải bỏ ra nhiều tiền VND hơn để mua USD nhập khẩu, khiến lợi thế về tỉ giá nhanh chóng bị thu hẹp. Do đó, tác động tổng thể từ việc tỉ giá tăng đối với doanh nghiệp xuất khẩu là không lớn. Thậm chí với một số ngành như dệt may, da giày, điện tử, nhựa, dược phẩm… gánh nặng chi phí còn lấn át phần lợi ích nhận được”, ông Huân nhấn mạnh.

Trong bối cảnh này, theo các chuyên gia kinh tế chính sách điều hành tỉ giá của NHNN cần cân nhắc hài hòa giữa ổn định vĩ mô và hỗ trợ tăng trưởng. Nếu thắt chặt quá mức, xuất khẩu sẽ chịu áp lực, nhưng nếu để đồng nội giảm giá mạnh, nguy cơ lạm phát nhập khẩu và bất ổn tài chính lại gia tăng. Cách tiếp cận hợp lý là điều tiết theo hướng linh hoạt, tránh những cú sốc tỉ giá, đồng thời củng cố dự trữ ngoại hối để sẵn sàng ứng phó với biến động bên ngoài.

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết nếu áp lực tiếp tục tăng mạnh, cơ quan này sẽ cân nhắc không tiếp tục giảm lãi suất để tránh ảnh hưởng đến ổn định tỉ giá, từ đó gây bất ổn vĩ mô.

"Chúng tôi sẽ theo dõi sát diễn biến, tùy từng giai đoạn mà đặt ưu tiên phù hợp, hướng tới mục tiêu chung là ổn định vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế một cách bền vững", Thống đốc Nguyễn Thị Hồng khẳng định.

THÙY LINH