Diễn biến mới với con tàu nghi thuộc 'hạm đội bóng tối' Nga sau 11 tháng bị bắt tại Biển Baltic

Đã hơn 11 tháng trôi qua kể từ khi cơ quan hải quan Đức lần đầu tiên tiến hành tịch thu một tàu chở dầu – bị nghi ngờ là một phần của "hạm đội bóng tối" chuyên giúp Nga né trừng phạt, các tòa án sở tại vẫn đang tranh luận về những điểm phức tạp của luật pháp trong vụ việc bất thường này.

Đó là câu chuyện tàu Eventin, một tàu chở dầu có trọng tải 152.000 DWT được đóng năm 2006, được cho là thuộc sở hữu của một công ty bình phong tại Quần đảo Marshall. Tàu này đã đổi tên vào tháng 6/2022 và trước đó đăng ký cờ Panama.

Vào ngày 9/1, Eventin gặp sự cố mất điện khi đang chở lô hàng dầu thô từ Nga đến Ấn Độ. Con tàu không thể tự điều hướng được và trôi dạt vào lãnh hải Đức do dòng chảy và gió, dẫn đến việc bị neo đậu tại cảng gần Sassnitz ngoài khơi đảo Ruegen.

Con tàu sau đó đã được các nhà chức trách kéo đến khu neo đậu tại cảng gần Sassnitz, và 4 ngày sau, Cục Hải quan Đức đã ban hành lệnh tạm giữ tàu để kiểm tra do nghi ngờ con tàu có thể đã vi phạm lệnh cấm vận xuất khẩu dầu Nga của EU.

Đến cuối tháng 2, lệnh bắt giữ tàu được chính thức hóa, và vào tháng 3, lô hàng dầu trên tàu cũng bị ra lệnh tịch thu và bán đấu giá. Theo Dịch vụ Pháp lý của Ủy ban châu Âu, tàu chỉ có thể rời đi nếu dỡ bỏ toàn bộ hàng hóa, vì nó đã vi phạm lệnh cấm dù không cố ý xâm nhập lãnh hải Đức.

Tàu chở dầu Eventin đang được kéo về nơi neo đậu sau khi trôi dạt trên biển Baltic, tháng 1/2025. Ảnh: Baird Maritime

Danh tính chủ sở hữu tàu vẫn là một bí ẩn ngay cả trong quá trình tố tụng, nhưng chủ tàu (thông qua bên thuê chuyến theo thời gian) đã phản đối lệnh tịch thu hàng hóa, tìm kiếm sự bảo hộ pháp lý từ một Tòa án Tài chính cấp dưới.

Tòa án này đã tạm đình chỉ lệnh tịch thu vào tháng 5. Nhưng chính phủ không đồng ý với lệnh tạm dừng này, nên đã kháng cáo lên Tòa án Tài chính Liên bang.

Cho đến gần đây vụ việc vẫn chưa ngã ngũ và đang ở giai đoạn tranh tụng cao trào tại các tòa án Đức.

Diễn biến mới nhất là vào ngày 11/12, Tòa án Tài chính Liên bang Đức đã ra phán quyết có lợi cho phía chủ sở hữu tàu, bác bỏ yêu cầu của chính phủ Đức về việc dỡ bỏ lệnh tạm dừng tịch thu hàng hóa.

Tòa án Tài chính Liên bang Đức cho rằng tòa án cấp dưới "nghi ngờ có cơ sở" về định nghĩa lệnh cấm vận và đặt câu hỏi về chuyện tàu gặp nạn có được tính là ngoại lệ hay không.

Phía chủ tàu lập luận rằng tàu chở dầu Eventin không cố ý vào vùng đặc quyền kinh tế của Đức mà chỉ tìm nơi trú ẩn khẩn cấp sau sự cố kỹ thuật – một ngoại lệ được công nhận trong luật hàng hải quốc tế.

Họ nhấn mạnh tàu chưa bị đưa vào danh sách trừng phạt của EU, Anh hay Mỹ tại thời điểm xảy ra sự cố, và chỉ bị thêm vào sau đó.

Hơn nữa, sau khi Panama rút cờ vào tháng 3, chính quyền Đức đã ngăn chặn việc tái đăng ký cờ cho tàu, khiến nó rơi vào tình trạng "không quốc tịch".

Hiện tại, Thượng viện Đức cũng đã vào cuộc, xem xét yêu cầu của bên đại diện chủ tàu để thả tàu và hàng hóa. Nếu ngoại lệ "tàu gặp nạn tìm nơi trú ẩn" được chấp nhận, Eventin có thể được thả tự do; ngược lại, lô dầu Nga (vẫn còn nguyên trên tàu) sẽ bị bán đấu giá để thực thi lệnh cấm vận.

Câu chuyện về Eventin là minh chứng rõ nét cho những thách thức trong việc đối phó với "hạm đội bóng tối" – mạng lưới tàu chở dầu già nua, thường đổi cờ và chủ sở hữu để né tránh lệnh trừng phạt phương Tây đối với dầu Nga kể từ xung đột ở Ukraine.

Bộ Tài chính Đức cho biết quyết định của tòa án chỉ là sơ bộ và phán quyết cuối cùng về việc chính quyền có thể làm gì với tàu chở dầu này vẫn đang chờ được đưa ra. Bộ này xác nhận con tàu vẫn đang neo đậu ngoài khơi đảo Ruegen nhưng từ chối bình luận về các bước tiếp theo.

Minh Đức (Theo Reuters, Maritime Executive)