Diện mạo tương lai của Việt Nam qua các trung tâm tài chính

Khó mấy cũng phải làm để không để bỏ lỡ cơ hội vàng

Trả lời câu hỏi "Việt Nam đủ điều kiện để thành lập trung tâm tài chính quốc tế chưa?" tại , Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, Việt Nam đang có đủ 5 yếu tố, điều kiện cần thiết để phát triển thị trường tài chính hiện đại, hướng đến hình thành trung tâm tài chính quốc tế và khu vực.

Thông tin trên được Thủ tướng nhấn mạnh tại Hội nghị công bố Nghị quyết của Chính phủ về xây dựng Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam ngày 4/1 vừa qua. Tại đây, Thủ tướng cũng nói thêm rằng "đây là việc mới, việc khó nhưng khó mấy cũng phải làm".

Thủ tướng đánh giá, việc sớm phát triển trung tâm tài chính và khu vực và quốc tế có 5 ý nghĩa, tác động tích cực, gồm: Giúp Việt Nam kết nối thị trường tài chính toàn cầu; thu hút các tổ chức tài chính nước ngoài, tạo thêm nguồn lực mới, thúc đẩy nguồn lực hiện hữu; tận dụng cơ hội dịch chuyển dòng vốn đầu tư quốc tế để phát triển kinh tế-xã hội; thúc đẩy phát triển thị trường tài chính Việt Nam hiệu quả, theo chuẩn mực quốc tế; tạo ra động lực mới, tạo sự đột phá về phát triển.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu tại Hội nghị công bố Nghị quyết của Chính phủ về xây dựng Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam ngày 4/1 (Ảnh: VGP).

Theo Tờ trình Dự thảo Đề án Xây dựng trung tâm tài chính khu vực và quốc tế được Bộ Kế hoạch và Đầu tư (trước khi sáp nhập) trình Chính phủ, các trung tâm này sẽ được phát triển tại Tp.HCM và Đà Nẵng với hàng loạt ưu đãi chưa từng có về đầu tư, thuế phí, đất đai, tiền lương, xuất nhập cảnh.

Ngoài việc thu hút các tổ chức tài chính nước ngoài, tạo nguồn lực đầu tư mới, cung cấp các dịch vụ tài chính chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp trong và ngoài nước, các trung tâm này cũng được xem là những cực tăng trưởng mới của Tp.HCM, Đà Nẵng và cả nước trong những năm tới.

Thời điểm đang giữ cương vị Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ông Nguyễn Chí Dũng luôn nhấn mạnh việc Việt Nam đang có "cơ hội vàng" trong phát triển trung tâm tài chính quốc tế và khu vực. Việc này cần phải làm ngay để không bỏ lỡ thời cơ.

Thành phố Hồ Chí Minh là nơi sẽ đặt trung tâm tài chính quốc tế.

Theo nhận định của cơ quan soạn thảo Đề án, Việt Nam đang hội tụ các yếu tố cần thiết để phát triển thị trường tài chính ổn định. Đó là có múi giờ khác biệt với 21 trung tâm tài chính lớn nhất toàn cầu, nằm ở tâm điểm của khu vực Đông Nam Á, kết nối thuận lợi với các nền kinh tế năng động của châu Á. Đây là lợi thế riêng biệt, đặc biệt.

Việt Nam nằm trong số những thị trường dẫn đầu về tỉ lệ áp dụng công nghệ tài chính tương lai, là 1 trong 3 nền kinh tế sáng tạo dẫn đầu trong số các quốc gia có thu nhập trung bình thấp.

Trên thế giới hiện có 121 trung tâm tài chính, Tp.HCM được xếp vào nhóm các trung tâm tài chính toàn cầu, đứng thứ 105/121 trung tâm tài chính thế giới.

Chính phủ lập đề nghị xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về xây dựng Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam, trình Ủy ban thường vụ Quốc hội vào kỳ họp tháng 2/2025. Chính phủ trình Quốc hội thông qua Nghị quyết này tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV vào tháng 5/2025.

Loạt cơ chế vượt trội

Để xây dựng các trung tâm tài chính, một loạt cơ chế chính sách vượt trội nhằm khuyến khích, tạo thuận lợi để thu hút nguồn vốn, công nghệ, phương thức quản lý hiện đại, thúc đẩy phát triển kết cấu hạ tầng, hình thành môi trường sống văn minh sẽ được thử nghiệm.

Từ kinh nghiệm phát triển của các trung tâm tài chính mới nổi như Dubai, Abu Dhabi và Astana, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đề xuất chính sách đăng ký thành viên trung tâm tài chính thay cho chính sách đăng ký thành lập doanh nghiệp thông thường.

Thành viên của 2 trung tâm tài chính Tp.HCM, Đà Nẵng sẽ là các tổ chức tín dụng, công ty tài chính, sàn giao dịch chứng khoán, vàng, ngoại tệ, quỹ đầu tư tài chính, quỹ đầu tư, công ty bảo hiểm... Cơ quan quản lý các trung tâm tài chính sẽ trực tiếp cấp phép hoạt động cho các thành viên. Tại các trung tâm tài chính, việc mua bán, thanh toán, chuyển nhượng, giao dịch giữa các tổ chức và cá nhân thực hiện bằng đồng Việt Nam hoặc các ngoại tệ tự do chuyển đổi.

Thành phố Đà Nẵng là nơi sẽ xây dựng trung tâm tài chính khu vực.

Những chính sách thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) đối với mô hình kinh doanh ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực tài chính (fintech) cũng sẽ được áp dụng.

Về chính sách phát triển thị trường vốn, các ngân hàng nước ngoài thành lập chi nhánh hoặc chuyển trụ sở, văn phòng đến 2 trung tâm tài chính Tp.HCM, Đà Nẵng được ưu đãi như các lĩnh vực thuộc danh mục ưu đãi đầu tư. Hoạt động đăng lý, lưu ký, giao dịch và thanh toán bù trừ chuyên biệt cho chứng khoán niêm yết được thực hiện theo thông lệ của các trung tâm tài chính lớn trên thế giới.

Việc lập các sàn giao dịch chuyên biệt cho trung tâm tài chính trên cơ sở ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực tài chính sẽ được thực hiện theo quy trình, thủ tục đơn giản.

Các cán bộ quản lý, nhà khoa học, chuyên gia sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân khi làm việc trong các trung tâm tài chính. Các đối tượng khác có thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân được miễn thuế đến hết năm 2035 và giảm 50% thuế trong các năm tiếp theo.

Doanh nghiệp đầu tư dự án ngành nghề ưu tiên tại trung tâm tài chính sẽ được hưởng ưu đãi miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 4 năm đầu, giảm 50% số thuế trong 9 năm tiếp theo và mức thuế 10% trong suốt vòng đời dự án.

Đặc biệt các doanh nghiệp, tập đoàn thuộc danh sách 500 doanh nghiệp lớn nhất toàn cầu theo xếp hạng của Forbes và các tổ chức tín dụng, công ty tài chính được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 2 năm đầu và giảm 50% số thuế phải nộp trong 4 năm tiếp theo.

Về ưu đãi với nhà đầu tư chiến lược, các nhà đầu tư chiến lược khi đầu tư vào các trung tâm tài chính Tp.HCM, Đà Nẵng sẽ được cung cấp các dịch vụ hỗ trợ đầu tư, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, thu phí cung cấp các dịch vụ, tham gia lập, điều chỉnh quy hoạch, xây dựng chính sách áp dụng tại trung tâm tài chính.

Với chính sách xuất nhập cảnh, đi lại, tạm trú theo chính sách đang được đề xuất thì người nước ngoài và người Việt Nam mang hộ chiếu nước ngoài làm việc, đầu tư kinh doanh tại các trung tâm tài chính và các thành viên gia đình được cấp thị thực xuất nhập cảnh có giá trị nhiều lần, thời hạn phù hợp với thời hạn làm việc tại trung tâm tài chính…

Còn rào cản về môi trường pháp lý, nguồn nhân lực

Là nơi đặt trung tâm tài chính quốc tế, các chuyên gia tài chính, kinh tế cho rằng, Tp.HCM có thể tận dụng những lợi thế tương đồng với Thượng Hải - một trung tâm tài chính lớn của Trung Quốc. Điều này không chỉ giúp thành phố tiếp cận nguồn vốn quốc tế mà còn gia tăng ảnh hưởng trong khu vực và thế giới.

Trao đổi với Người Đưa Tin, PGS.TS Nguyễn Hữu Huân - Trưởng bộ môn Tài chính, Đại học Kinh tế Tp.HCM nói rằng, những cơ hội phát triển Tp.HCM thành trung tâm tài chính quốc tế đã và đang được các chuyên gia, nhà đầu tư và lãnh đạo Thành phố khẳng định là kịp thời và cần thiết.

Dù vậy, ông Huân cho rằng, Tp.HCM đang phải đối mặt với nhiều thách thức, trong đó hệ thống pháp lý chưa hoàn chỉnh được xem là rào cản lớn. Do đó, chính sách và các quy định pháp lý cần phải được điều chỉnh để phù hợp với các yêu cầu quốc tế và tạo ra môi trường thuận lợi cho các tổ chức tài chính toàn cầu tham gia.

PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, Trưởng bộ môn Tài chính - Đại học Kinh tế Tp.HCM.

Theo PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, nếu đã là trung tâm tài chính quốc tế thì chính sách tiền tệ của Việt Nam sẽ không chi phối quá nhiều hoạt động của trung tâm này, vì dòng vốn trong trung tâm tài chính cần sự tự do và đa số các giao dịch đều được thực hiện bằng ngoại tệ mạnh.

Ông chỉ ra rằng, tại các trung tâm tài chính lớn của châu Á như Hong Kong (Trung Quốc), Tokyo (Nhật Bản) hay Singapore, giao dịch chủ yếu thực hiện bằng các ngoại tệ mạnh, chủ yếu là đồng USD. Đồng tiền của các quốc gia vẫn được tự do giao dịch nhưng theo mong muốn và lựa chọn của các tổ chức tài chính, ngân hàng, nhà đầu tư… trong trung tâm tài chính quốc tế.

Theo ông Huân, cùng với quy định về linh hoạt các loại ngoại tệ và tài sản số, bao gồm cả tiền mã hóa như Bitcoin, việc niêm yết chéo là điều kiện cần thiết để xây dựng một thị trường tài chính tự do.

Ông Huân nhấn mạnh rằng, trung tâm tài chính quốc tế của Việt Nam phải tạo dựng những mô hình hoàn toàn mới, chưa từng có, giải quyết các vướng mắc hiện có của các định chế tài chính trên thế giới, của các nhà đầu tư, từ tốc độ và chi phí trung gian cho các giao dịch đến việc thích ứng với các hình thức và phương tiện đầu tư.

Bên cạnh đó, việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là trong các lĩnh vực tài chính, công nghệ, và quản lý.

Tuy nhiên, Tp.HCM đang phải đối mặt với sự thiếu hụt chuyên gia quốc tế có kinh nghiệm. Do đó, PGS.TS Nguyễn Hữu Huân cho rằng, Việt Nam có thể đi thuê chuyên gia từ nước ngoài như ở phố Wall (Mỹ) hoặc những người đang vận hành những trung tâm tài chính lớn của thế giới như New York, London để làm cố vấn hoặc trực tiếp làm giám đốc điều hành. Song song với đó, cần phối hợp với các trường đại học quốc tế để đào tạo nguồn nhân lực.

Đồng thời, ông Huân cho rằng, cả Tp.HCM và Đà Nẵng đều phải hoàn thiện cơ sở hạ tầng cho trung tâm tài chính quốc tế, hệ thống giao thông thuận lợi kết nối với sân bay, cảng biển…

Ông Nguyễn Bá Hùng - Chuyên gia Kinh tế trưởng tại Việt Nam, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB).

Ông Nguyễn Bá Hùng - Chuyên gia Kinh tế trưởng tại Việt Nam, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) cho biết, nhiều quốc gia trên thế giới muốn làm trung tâm tài chính nhưng không nhiều nước thành công. Bởi vì, ngoài cơ chế, thể chế thuận lợi thì phải xây dựng được hệ sinh thái trong và xung quanh trung tâm tài chính. Từ hạ tầng đến dịch vụ phải nhanh, đồng bộ và đáp ứng được các tiêu chuẩn cao.

Từ đó, ông Hùng khuyến nghị củng cố 3 trọng tâm làm nền tảng cho trung tâm tài chính phát triển. Một là nhanh chóng cải cách để thị trường tài chính trong nước theo hướng lành mạnh, bền vững. Hai là hoàn thiện các quy định pháp luật về tài chính, tiền tệ, ngân hàng. Ba là xây dựng hệ sinh thái cho trung tâm tài chính bao gồm dịch vụ phụ trợ như kế toán, kiểm toán, pháp lý.

Doanh nghiệp tài chính trong nước phải nâng cao năng lực

Theo đánh giá của chuyên gia, khi trung tâm tài chính khu vực và quốc tế được hình thành, các doanh nghiệp trong nước sẽ được hưởng lợi lớn từ việc tiếp cận nguồn vốn đa dạng hơn. Sự hình thành của trung tâm tài chính quốc tế cũng mang lại lợi ích lớn cho nhóm ngân hàng.

Dù vậy, chuyên gia kinh tế, TS. Đinh Thế Hiển cho rằng, hiện nay, hệ thống ngân hàng thương mại nội địa vẫn được Nhà nước bảo hộ ở mức độ nhất định, khiến các ngân hàng nước ngoài chỉ có thể tham gia vào một phần nhỏ thị trường.

Tuy nhiên, nếu trung tâm tài chính quốc tế được thiết lập thành công, hệ thống pháp lý và quy định sẽ phải được điều chỉnh để ngang bằng với các trung tâm tài chính hàng đầu thế giới. Do đó, các ngân hàng và doanh nghiệp trong nước cần chuẩn bị tốt về năng lực quản trị và vận hành cũng như gia tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Nguyễn Thu Huyền