Diễn viên Quý Bình qua đời vì u não: Căn bệnh nguy hiểm như thế nào?

Diễn viên Quý Bình qua đời ở tuổi 42 do u não

Dưới đây là những thông tin cần biết về triệu chứng bệnh u não, điều gì gây ra bệnh u não và bệnh u não có nguy hiểm không,... mà bạn có thể tham khảo.

1. Bệnh u não là gì?

Bệnh u não là tập hợp các tế bào phát triển bất thường trong não hoặc xung quanh não (màng não). U não có thể là khối u ung thư não (u não ác tính) hoặc không phải ung thư (u não lành tính). Nhưng, bất kỳ một khối u nào xuất hiện trong não đều có khả năng đe dọa tới tính mạng. Khi khối u não lành tính hoặc u não ác tính phát triển, nó dẫn tới tăng áp lực nội sọ, có thể dẫn tới tổn thương não và tính mạng bị nguy hiểm.

Theo WebMD, hầu hết các khối u não đều là khối u lành tính, nghĩa là khối u phát triển chậm, có bờ rõ ràng và ít có khả năng xâm lấn các mô xung quanh hoặc các bộ phận khác của cơ thể như khối u não ác tính. Tuy nhiên khối u não lành tính vẫn có thể nghiêm trọng và đe dọa tính mạng tùy thuộc vào vị trí của khối u trong não, kích thước khối u, sự phát triển khối u chèn vào cơ quan nào trong não, có cản trở lưu lượng máu hoặc chuyển động của dịch não tủy trong hệ thần kinh hay không.

Bất kỳ một khối u nào xuất hiện trong não đều có khả năng đe dọa tới tính mạng (Ảnh: ST)

Các u não lành tính phổ biến: U màng não, u thần kinh ngoại biên, u tuyến yên, u sọ hầu, u schwannoma, u nang màng nhện, u xơ mạch vòm mũi họng, u màng mạch, u xơ thần kinh,...

Mặt khác, khối u não ác tính là ung thư, tế bào ung thư phát triển nhanh chóng và có thể di căn tới các bộ phận khác của não hoặc hệ thần kinh trung ương, nhanh chóng đe dọa tính mạng người bệnh. Theo Hopkin Medicine, các khối u não ác tính thường gồm: U nguyên sống, Sarcoma sụn, u nguyên bào tủy, u nguyên bào thần kinh khứu giác, u lymphoma, U sarcôm thần kinh đệm, bệnh Sacôm cơ vân,

Phân loại khối u não

Theo Healthline, nếu xét theo nguồn gốc xuất hiện thì u não được phân loại thành hai dạng, bao gồm khối u não nguyên phát và khối u não thứ phát. Cụ thể:

- Khối u não nguyên phát: Bắt nguồn từ não của bạn, đó có thể là tế bào não, màng não, tế bào thần kinh, các tuyến chẳng hạn như tuyến yên của tuyến tùng. Khối u não nguyên phát có thể là lành tính hoặc ác tính. Ở người trưởng thành, các loại u não phổ biến nhất là u thần kinh đệm và u màng não.

- Khối u não thứ phát: U não thứ phát bắt đầu ở một phần của cơ thể và lan rộng/hoặc di căn tới não. Các loại ung thư có thể di căn tới não phổ biến là ung thư phổi, ung thư vú, ung thư thận, ung thư hắc sắc tố, ung thư tuyến giáp, u lympho và bệnh bạch cầu. Khối u não thứ phát luôn là khối u ác tính. Các trường hợp u não thứ phát chiếm từ 50 - 80% tổng số ca u não hiện nay, tức gấp gần bốn lần số ca u não nguyên phát.

Mặt khác, nếu phân loại theo cấp độ thì khối u não chia thành 4 cấp độ từ 1 đến 4. Trong đó, u não cấp độ 1 có khả năng phát triển chậm nhất, ít tái phát nhất; ngược lại khối u não cấp độ 4 có khả năng phát triển và di căn nhanh, nguy cơ tái phát cao.

2. Yếu tố nguy cơ gây ra khối u não là gì?

Khối u não có thể phát triển ở bất kỳ ai. Nhưng một số nghiên cứu và thống kê đã chỉ ra rằng, khối u não phổ biến hơn một chút ở nam giới. Nguyên nhân chính xác gây u não là không thể xác định nhưng các yếu tố tiềm ẩn thì lại rất nhiều. Các yếu tố làm tăng nguy cơ xuất hiện u não bao gồm:

- Di truyền: Khoảng 5 - 10% tất cả các loại ung thư có khả năng di truyền. Trong đó, khối u não rất hiếm khi do di truyền nhưng hãy nói chuyện với bác sĩ nếu một số thành viên trong gia đình từng bị chẩn đoán mắc khối u não để được tư vấn về lịch kiểm tra sức khỏe định kỳ phù hợp.

Khối u não có thể phát triển ở bất kỳ ai (Ảnh: ST)

Các hội chứng di truyền làm tăng nguy cơ u não, nói cách khác, một số thay đổi DNA làm tăng nguy cơ u não có tính chất gia đình. Ví dụ bao gồm các thay đổi DNA gây ra: Bệnh xơ cứng củ, bệnh u sợi thần kinh loại 1, loại 2, hội chứng Turner, hội chứng Li-Fraumeni, hội chứng Turcot, hội chứng Gorlin,…

- Tuổi:U não chiếm 2% trong tổng số các ca ung thư từ mọi nhóm tuổi. Trong số các trường hợp tử vong do ung thư ở nhóm trẻ em dưới 15 tuổi và nhóm từ 20 đến 39 tuổi, bệnh u não là nguyên nhân gây tử vong cao thứ 2. Nguy cơ mắc hầu hết các loại u não đều tăng theo tuổi tác. Nghĩa là tuổi tác càng cao thì nguy cơ mắc u não càng cao, thường người lớn trên 85 - 89 tuổi có nguy cơ u não cao hơn.

- Tiếp xúc với bức xạ: Tiếp xúc với một số hóa chất nhất định, thường là tia bức xạ có thể làm tăng nguy cơ mắc u não. Nói cách khác, những người đã tiếp xúc với một loại bức xạ mạnh có nguy cơ mắc khối u não cao hơn. Bức xạ mạnh này được gọi là bức xạ ion hóa. Bức xạ đủ mạnh để gây ra những thay đổi DNA trong các tế bào của cơ thể. Những thay đổi DNA có thể dẫn đến khối u và ung thư. Ví dụ về bức xạ ion hóa bao gồm liệu pháp xạ trị được sử dụng để điều trị ung thư và tiếp xúc với bức xạ do bom nguyên tử gây ra.

Bức xạ mức thấp từ các vật dụng hàng ngày không liên quan đến khối u não. Mức bức xạ thấp bao gồm năng lượng phát ra từ điện thoại di động và sóng vô tuyến. Không có bằng chứng thuyết phục nào cho thấy việc sử dụng điện thoại di động gây ra khối u não. Nhưng nhiều nghiên cứu đang được tiến hành để xác minh đảm bảo điều này.

- Thừa cân, béo phì, chế độ ăn nhiều hợp chấtN-nitroso.

- Không có tiền sử mắc bệnh thủy đậu:Theo một báo cáo năm 2016 công bố trên tạp chí Cancer Medicine, những người chưa có tiền sử mắc bệnh thủy đậu ở thời thơ ấu nguy cơ phát triển u thần kinh đệm cao hơn 21% so với người đã nhiễm bệnh thủy đậu.

3. Triệu chứng u não là gì?

U não không phải lúc nào cũng gây ra triệu chứng. Trên thực tế, khối u não phổ biến nhất ở người lớn, u màng não, thường phát triển chậm đến mức không được chú ý. Khối u có thể không bắt đầu gây ra triệu chứng cho đến khi chúng đủ lớn để can thiệp vào các mô khỏe mạnh bên trong não.

Theo Healthline, triệu chứng của khối u não phụ thuộc vào vị trí và kích thước của khối u ở mức độ nào. Một số khối u gây tổn thương trực tiếp bằng cách xâm lấn mô não còn một số lại chèn ép, gây áp lực lên các mô não xung quanh. Với khối u não kích thước lớn có nhiều khả năng ảnh hưởng đến chức năng bình thường của não nên chúng thường gây ra các triệu chứng và biến chứng.

Trong đó, đau đầu là triệu chứng khối u não phổ biến nhất. Cơn đau đầu do u não có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày nhưng thường tệ hơn vào buổi sáng khi thức dậy hoặc xảy ra khi đang ngủ khiến bạn thức giấc; đôi khi cơn đau đầu cũng khó chịu hơn khi ho, hắt hơi hoặc khi tập thể dục.

Một số trường hợp bị u não báo cáo rằng họ gặp phải các cơn đau đầu tựa như đau đầu do căng thẳng hoặc đau nửa đầu. Khối u não ở phía sau đầu có thể gây ra chứng đau đầu kèm theo đau cổ. Nếu khối u não xảy ra ở phía trước đầu, cơn đau đầu có thể giống như đau hốc mắt hoặc đau xoang. Phần chính của não được gọi là đại não. Các khối u não ở các phần khác nhau của đại não có thể gây ra các triệu chứng khác nhau.

Ngoài đau đầu, khối u não cũng có thể gây ra tình trạng:

- Co giật, đặc biệt là khi không có tiền sử co giật trước đó.

- Các vấn đề về suy nghĩ, lời nói hoặc diễn đạt suy nghĩ của bản thân.

- Những thay đổi trong tâm trạng, cảm xúc hoặc hành vi, vận động như lú lẫn, mất thăng bằng, khó khăn khi đi bộ, chóng mặt, choáng váng, buồn ngủ, mất ý thức, giảm sự tỉnh táo hay các chuyển động không thể kiểm soát được.

- Yếu hoặc liệt chi hoặc ở một bên cơ mặt.

- Thay đổi thị giác như nhìn mờ, song thị.

- Tê hoặc ngứa ran ở mặt.

- Buồn nôn, nôn mửa, khó nuốt.

- Các vấn đề về mắt chẳng hạn như mí mắt sụp xuống, đồng tử không đều.

- Mất kiểm soát đại tiện, tiểu tiện.

Các triệu chứng này cũng có thể là dấu hiệu của các tình trạng bệnh lý khác nhau. Quan trọng là thăm khám bác sĩ khi có các biểu hiện bất thường để được chẩn đoán và sàng lọc.

U não ở trẻ em

Khối u não ở trẻ thường thuộc nhóm u bướu đặc (solid tumor), và khoảng 72% trẻ bị chẩn đoán mắc u não đều dưới 15 tuổi. Trẻ em có thể mắc một số loại u não, nhưng các khối u thường bắt đầu ở các mô khác với mô ở người lớn. Các loại khối u não sau đây thường phổ biến hơn ở trẻ em so với người lớn:

- U thần kinh đệm thân não (Brain stem glioma).

- U sọ hầu (Craniopharyngioma).

- U màng ống nội tủy (Ependymoma).

- U nang sao bào lông thể thiếu niên (Juvenile pilocytic astrocytoma).

- U nguyên bào tủy (Medulloblastoma).

- U thần kinh đệm thị giác (Optic nerve glioma).

- U tuyến tùng.

- U ngoại bì thần kinh nguyên thủy (Primitive neuroectodermal tumors (PNET)).

- U dạng cơ vân (Rhabdoid tumor).

Làm cách nào để chẩn đoán khối u não? Ảnh: ST

4. Chẩn đoán khối u não

Chẩn đoán khối u não bắt đầu bằng việc khám sức khỏe và xem xét bệnh sử, ngoài ra còn có thể bao gồm kiểm tra các dây thần kinh sọ não còn nguyên vẹn hay không, soi đáy mắt để kiểm tra phản ứng của đồng tử với ánh sáng cũng như đánh giá sức mạnh cơ bắp, sự phối hợp giữa các chi, kiểm tra trí nhớ, khả năng tính toán logic,...

Các kiểm tra hình ảnh bao gồm: Chụp CT đầu, chụp MRI, chụp mạch máu, chụp X-quang hộp sọ và sinh thiết một phần nhỏ của khối u não để xác định xem các tế bào khối u não là lành tính hay ác tính cũng như xác định xem nguồn gốc từ não hay từ cơ quan khác của cơ thể.

Nếu kết quả chẩn đoán cho thấy bạn bị u não, hãy hỏi bác sĩ về:

- Loại u não bạn mắc phải là gì?

- Đây là khối u não lành tính hay ác tính?

- Khối u nằm ở vị trí nào, có thuận lợi để cắt bỏ không và đã di căn sang các cơ quan khác chưa?

- Có những lựa chọn điều trị khối u não nào cho trường hợp của bạn?

- Có những biện pháp nào giúp kiểm soát các tác dụng phụ có thể gặp phải trong quá trình điều trị u não?

- Triển vọng điều trị khối u não như thế nào?

- Cần làm gì để chuẩn bị cho việc điều trị khối u não thuận lợi hơn?

5. Điều trị khối u não

Việc điều trị khối u não phụ thuộc vào: Loại khối u, kích thước khối u, vị trí của khối u, sức khỏe tổng quát của người bệnh, khối u có lan rộng không và các biến chứng tiềm ẩn.

Phương pháp điều trị phổ biến nhất cho khối u não ác tính là phẫu thuật với mục tiêu loại bỏ được càng nhiều khối u càng tốt mà không gây ra các tổn thương tới các phần não khỏe mạnh bên cạnh. Rủi ro phẫu thuật khối u não bao gồm nhiễm trùng, chảy máu. Với khối u não lành tính nguy hiểm về mặt lâm sàng thì bác sĩ cũng có thể chỉ định cắt bỏ bằng phẫu thuật.

Ngoài phẫu thuật loại bỏ khối u não thì điều trị u não có thể kết hợp cùng các phương pháp điều trị khác bao gồm xạ trị và hóa trị. Các biện pháp phục hồi sau phẫu thuật não gồm vật lý trị liệu, trị liệu nghề nghiệp, trị liệu ngôn ngữ có thể có ích.

Trong đó, xạ trị và hóa trị khối u não cần thiết nếu khối u không thể phẫu thuật do nằm ở các vị trí kém thuận lợi trong não hoặc để loại bỏ các tế bào sót lại sau phẫu thuật. Các nghiên cứu cho thấy hóa trị có thể cải thiện khả năng sống sót chung ở khoảng 20% số người mắc khối u não ác tính nguyên phát.

Khối u não có nguy hiểm không? Ảnh: ST

6. Khối u não có nguy hiểm không?

Tình trạng sức khỏe đóng vai trò rất lớn trong tiên lượng hay tỷ lệ sống sót khi mắc u não, bao gồm: Loại và cấp độ mắc u não, vị trí khối u, khối u có thể được loại bỏ bằng phẫu thuật không, đây là khối u mới hay khối u tái phát sau điều trị trước đó, khối u ảnh hưởng tới khả năng hoạt động như thế nào và sức khỏe tổng quát của bản thân người bệnh.

Tỷ lệ sống sót tương đối sau năm năm đối với tất cả bệnh nhân có khối u não nguyên phát là 76%. Đối với những người có khối u não lành tính, tỷ lệ sống sót tương đối sau năm năm là 92%.

Khối u não có thể chữa khỏi được không? Có, trong một số trường hợp, có thể chữa khỏi khối u não. Ví dụ, nếu khối u của bạn lành tính, bạn có thể được chữa khỏi khi phẫu thuật cắt bỏ. Nếu khối u của bạn là ác tính, bạn cũng có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm và được cắt bỏ bằng phẫu thuật.

Có thể sống chung với khối u não không?Có, nhiều người bị u não lành tính có thể sống nhiều năm mà không có triệu chứng. Và một số người bị u não ác tính có thể được chữa khỏi bằng phẫu thuật hoặc xạ trị. Hơn một phần ba số người bị u não ác tính sống ít nhất năm năm sau khi được chẩn đoán.

Nhìn chung, không có cách nào có thể ngăn ngừa khối u não. Bạn có thể giảm nguy cơ phát triển khối u não bằng cách tránh các mối nguy hiểm từ môi trường như hút thuốc và tiếp xúc quá nhiều với bức xạ. Với những người có nguy cơ cao bị khối u não nên cân nhắc các xét nghiệm sàng lọc định kỳ giúp phát hiện khối u não khi kích thước còn nhỏ và khả năng điều trị cũng như ngăn ngừa tái phát cao hơn.

Nguồn: Healthline, WebMD, Hopkins Medicine

Châu Anh