Điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội, tạo động lực phát triển quốc gia

Thành phố kết nối toàn cầu

Một trong những điểm mới của quy hoạch lần này là xây dựng Hà Nội trở thành thành phố kết nối toàn cầu. Theo đó, mục tiêu đặt ra là phát triển liên kết vùng để xây dựng Thủ đô Hà Nội là cực tăng trưởng của vùng động lực phía Bắc (vùng đồng bằng sông Hồng), trở thành thành phố kết nối toàn cầu, ngang tầm thủ đô các nước phát triển trong khu vực và thế giới. Tập trung phát triển, hoàn thiện và nâng cao các tiêu chí liên quan tới đánh giá thành phố kết nối và có năng lực cạnh tranh toàn cầu về năng lực phát triển kinh tế, trình độ nghiên cứu và triển khai, phát triển văn hóa, điều kiện sống tốt, môi trường đô thị và khả năng tiếp cận và sử dụng giao thông công cộng.

Hà Nội được quy hoạch là thành phố kết nối toàn cầu, trung tâm động lực phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia

Ngoài ra, tiếp cận các xu hướng mới về phát triển xanh, phát triển tuần hoàn, phát triển thích ứng và phát triển bền vững để xác định các giải pháp về quy hoạch không gian, phát triển hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật và cải thiện chất lượng môi trường đô thị. Cải tạo các không gian, cơ sở hạ tầng hiện hữu tại khu vực nội đô để đáp ứng các yêu cầu, điều kiện hợp tác quốc tế, kết nối toàn cầu như không gian cơ sở hạ tầng giao thông kết nối quốc tế (sân bay, đường cao tốc); cơ sở hạ tầng tổ chức sự kiện (hội nghị, triển lãm, diễn đàn, cơ sở lưu trú, đảm bảo an ninh, truyền thông)... Phát triển các cơ sở hạ tầng mới tại các khu vực đô thị mở rộng, đô thị vệ tinh, đặc biệt là khu vực phía Bắc sông Hồng thuộc Đông Anh, Mê Linh, Sóc Sơn với cơ sở hạ tầng hiện đại, tiêu chuẩn quốc tế.

Hà Nội cũng được xác định là trung tâm động lực phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Tập trung xây dựng Hà Nội thực sự là trung tâm hội tụ, kết tinh văn hóa của cả nước, trở thành nguồn lực phát triển mới cho Thủ đô; bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa vật thế và phi vật thể, các di tích, công trình kiến trúc có giá trị, trọng tâm là các di sản thế giới, di tích quốc gia; đầu tư xây dựng một số công trình văn hóa, thể thao mới, tiêu biểu của Thủ đô (hệ thống nhà hát, quảng trường, tượng đài, công viên, tổ hợp thể thao, trung tâm hội chợ triển lãm,...). Quan tâm đầu tư đúng mức để phát triển văn hóa, từng bước thu hẹp khoảng cách về hưởng thụ văn hóa giữa thành thị và nông thôn; phát triển hệ thống an sinh xã hội toàn diện. Ưu tiên đầu tư, phát triển các chương trình mục tiêu, dự án trọng điểm, đặc biệt là các dự án kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội; đẩy mạnh chuyển đối số, phát triển hạ tầng số, kinh tế số, xã hội số, hạ tầng giao thông, đô thị thông minh, hạ tầng liên kết vùng.

Đáng chú ý, với trục sông Hồng, đồ án nêu rõ: Thay đổi nhận thức, phát triển sông Hồng thành không gian phát triển, thể hiện quan điểm ứng xử mới là không gian sinh thái, không gian văn hóa, không gian kinh tế, nơi thể hiện các biểu tượng phát triển của Thủ đô Hà Nội về dịch vụ, khoa học công nghệ, văn hóa, không gian kiến trúc theo từng thời kỳ phát triển. Trục sông Hồng được xây dựng trở thành trung tâm hội tụ, điểm nhấn quan trọng của vùng đô thị hóa đồng bằng sông Hồng.

Thủ đô dự kiến có 3 thành phố, sân bay thứ 2 ở phía Nam

Dự kiến có 3 thành phố trong Thủ đô

Hà Nội cũng sẽ áp dụng mô hình “Thành phố trong Thủ đô” để tạo các cơ chế chính sách đặc thù vượt trội cho khu vực phía Tây (Hòa Lạc, Xuân Mai), phía Bắc (Đông Anh, Mê Linh, Sóc Sơn) và dự kiến phía Nam (Phú Xuyên, Ứng Hòa), để tạo điều kiện thúc đẩy phát triển các khu chức năng về khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo, thương mại dịch vụ; logicstics; thương mại quốc tế; tài chính... để hình thành các động lực, trung tâm phát triển mới của Thủ đô Hà Nội. Theo từng giai đoạn phát triển, quy định về tiêu chuẩn đơn vị hành chính đô thị, đề xuất Quốc hội, Chính phủ thành lập các đơn vị hành chính cấp đô thị như thành phố, quận để có bộ máy quản lý hành chính phù hợp với yêu cầu phát triển.

Đặc biệt, theo quy hoạch, thành phố sẽ dự trữ không gian, hạ tầng để phát triển sân bay thứ 2 - Vùng Thủ đô Hà Nội tại phía Nam để đáp ứng yêu cầu phát triển của Thủ đô, vùng Thủ đô và quốc gia hướng tới phát triển cao, kết nối quốc tế. Vị trí, phạm vi, quy mô cụ thể sẽ được cơ quan tư vấn chuyên ngành nghiên cứu báo cáo cơ quan có thẩm quyền quyết định. Kết nối phát triển sân bay phía Nam với đô thị Phú Xuyên được quy hoạch theo mô hình đô thị sân bay, để hình thành trung tâm đầu mối dịch vụ vận tải tổng hợp về đường không, đường sắt (đường sắt quốc gia, đường sắt cao tốc Bắc Nam, đường sắt đô thị), đường thủy (sông Hồng), đường bộ (cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ, Quốc lộ - Tây Bắc, Quốc lộ 1, trục phía Nam), trở thành đầu mối giao thông quan trọng của vùng phía Bắc, đô thị cửa ngõ phía Nam của Thủ đô Hà Nội. Dự trữ hành lang phát triển các trục phía Nam, đường sắt đô thị nối từ trung tâm ra sân bay phía Nam và trục giao thông liên kết Đông -Tây để phát huy lợi thế của đầu mối giao thông quan trọng phía Nam.

Định hướng mô hình thành phố trong Thủ đô là hoàn toàn đúng đắn

Thực hiện mô hình thành phố trong Thủ đô sẽ thuận lợi, tạo động lực phát triển mới. Quan trọng nhất là các thành phố này đều được hướng tới mô hình thành phố thông minh, đều có vị trí thuận lợi, bán kính di chuyển hợp lý, thuận tiện kết nối giao thông với đô thị trung tâm, các tỉnh lân cận, sân bay, đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị, các tuyến đường bộ (Vành đai 2, Vành đa 3, Vành đai 4, Quốc lộ 18, Quốc lộ 5, cao tốc) và đường thủy. Đặc biệt, khu vực này còn nhiều quỹ đất chưa xây dựng có thể khai thác phát triển đô thị. Ngoài ra, có sẵn cơ sở hạ tầng như các khu công nghiệp tập trung cơ bản đã được lấp đầy, các dự án lớn đã và đang triển khai. Đây là hướng phát triển nhằm khắc phục nhược điểm của đô thị lớn đơn cực, thường gặp khó khăn trong việc giải quyết ùn tắc giao thông và tác động xấu đến môi trường.

Hiện nay, mô hình thành phố trong thành phố hay cấu trúc thành phố đa cực đã được áp dụng nhiều trên thế giới với nhiều ưu điểm. Để các thành phố trẻ này phát triển, thực sự là những điểm hút mới cần phải song hành phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng sống của người dân. Sinh kế và cuộc sống của họ ở thành phố mới phải gần như tương đương với khu vực trung tâm, hoặc chỉ thấp hơn một chút thôi thì họ mới có động lực để dịch chuyển.

KTS Nguyễn Tiến Minh (Hà Đông, Hà Nội)

Ấn tượng với những ý tưởng mới khả thi

Tôi rất ấn tượng với những điểm nhấn mới về kiến trúc trong quy hoạch Thủ đô như trung tâm thương mại ngầm dọc phố Trần Hưng Đạo (Hoàn Kiếm) hay đề xuất xây dựng tàu điện treo 1 ray dọc sông Hồng. Đây không phải những ý tưởng xa vời mà rất thực tế. Hà Nội nhiều năm gần đây luôn được thế giới công nhận là điểm đến thú vị về du lịch, nhưng những hạ tầng du lịch ấn tượng thì còn rất thiếu. Những đề xuất mới trong quy hoạch lần này là rất cần thiết. Bên cạnh đó, các công trình vườn hoa, quảng trường cũng được cải tạo, xây dựng mới. Không gian xanh, tận dụng mặt nước chắc chắn sẽ thúc đẩy được du lịch, mang lại động lực phát triển mới, bền vững.

Tôi cũng tâm đắc với việc quan tâm phát triển trục sông Hồng của đồ án bởi bao năm qua, nơi đây chưa được quan tâm đúng mức, chưa phát triển được đúng giá trị. Trục sông Hồng trong quy hoạch được xác định là không gian sinh thái, không gian văn hóa, không gian kinh tế, nơi thể hiện các biểu tượng phát triển của Thủ đô Hà Nội về dịch vụ, khoa học công nghệ, văn hóa. Trục sông Hồng được xây dựng trở thành trung tâm hội tụ, điểm nhấn quan trọng của vùng đô thị hóa đồng bằng. Dọc sông Hồng sẽ có những tuyến buýt đường thủy kết nối với các điểm du lịch. Hy vọng đồ án sau khi lấy ý kiến Bộ Xây dựng sẽ sớm được Thủ tướng thông qua để Hà Nội thực sự có diện mạo mới trong tương lai gần.

Ông Trịnh Công Huy (Cổ Nhuế, Hà Nội)

Quy hoạch cũ còn nhiều bất cập

Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 (đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1259/QĐ-TTg ngày 26-7-2011) qua 12 năm xây dựng phát triển đô thị nông thôn đã đạt được những kết quả. Tuy nhiên, đối chiếu với định hướng Quy hoạch chung năm 2011, xác định 7 tồn tại, hạn chế bao gồm:

- Tỷ lệ đô thị hóa vẫn chưa đạt được mục tiêu đề ra, quy mô dân số đã vượt ngưỡng dự báo. Việc quản lý, kiểm soát dân số tại khu vực đô thị trung tâm và giãn dân nội đô gặp nhiều khó khăn.

- Mô hình phát triển chùm đô thị chưa đạt được yêu cầu. Phát triển đô thị chưa đồng đều và chưa tương xứng với tiềm năng. Tiến độ triển khai các đô thị vệ tinh theo quy hoạch còn chậm.

- Công tác di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp, bệnh viện, cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp và các cơ quan, đơn vị trong nội thành chưa bảo đảm tiến độ. Công tác cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ gặp nhiều khó khăn vướng mắc, không đảm bảo yêu cầu đặt ra.

- Phát triển đô thị còn phân tán, dàn trải, chưa đồng bộ. Các khu đô thị mới phát triển nhanh song còn dàn trải, chưa cân đối giữa phát triển mới với tái thiết.

- Phát triển hạ tầng kinh tế (các khu, cụm công nghiệp, làng nghề, trung tâm thương mại, chợ, khu du lịch,...) và hạ tầng xã hội chưa theo kịp định hướng quy hoạch, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.

- Kết cấu hạ tầng đô thị chưa đồng bộ, chưa theo kịp nhu cầu phát triển đô thị hiện đại.

- Công tác đầu tư xây dựng đồng bộ theo quy hoạch còn hạn chế, đặc biệt là hệ thống hạ tầng kỹ thuật khung. Tiến độ triển khai một số dự án hạ tầng thiết yếu còn chậm.