Điêu đứng chuyện vỡ hụi ở nông thôn Bạc Liêu

Ngày 14/2, Văn phòng cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bạc Liêu khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam Huỳnh Ngọc Trầm (SN 1983, ngụ xã Tân Hưng, huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau) về hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Theo điều tra, trong quá trình sinh sống tại ấp 3, thị trấn Gành Hào, huyện Đông Hải (Bạc Liêu), Trầm đứng ra làm chủ hụi, kêu gọi nhiều người dân trên địa bàn tham gia chơi hụi. Quá trình làm chủ hụi, Huỳnh Ngọc Trầm mất cân đối trong thu, chi tiền hụi nên tiếp tục mở các dây hụi mới rồi tự ý bán hụi, lấy tên khống tham gia chơi hụi, mạo danh các hụi viên hốt hụi để lấy tiền trả dây hụi khác. Đến tháng 1/2022, Trầm tuyên bố vỡ hụi với số tiền chiếm đoạt của các hụi viên trên 1 tỷ đồng.

Trước đó, chiều 13/2, cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bạc Liêu khởi tố vụ án, khởi tố bị can, ra lệnh bắt tạm giam Trần Thị Bé Hai (SN 1993, ngụ xã An Trạch, huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu) về hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Lợi dụng việc làm chủ hụi, Hai lấy tên khống tham gia hốt hụi, mạo danh hụi viên hốt hụi, bán hụi khống cho hụi viên, chiếm đoạt gần 800 triệu đồng sử dụng cá nhân. Đến tháng 7/2022, do mất khả năng chi trả cho hụi viên, Hai tuyên bố vỡ hụi, bỏ đi khỏi địa phương...

Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bạc Liêu tống đạt các quyết định tố tụng đối với Huỳnh Ngọc Trầm.

Mặc dù, cơ quan chức năng liên tục cảnh báo và đã xảy ra nhiều vụ vỡ hụi, khiến nhiều hụi viên phải trắng tay, thậm chí lâm vào cảnh nợ nần, nhưng nhiều người dân vẫn chưa xem đây là bài học, tiếp tục trở thành nạn nhân của những vụ vỡ hụi. Chơi hụi là hình thức huy động vốn truyền thống có từ rất lâu, với hình thức huy động vốn nhanh, lãi suất hấp dẫn nên thu hút đông đảo người dân tham gia. Đến năm 2006, pháp luật mới có những quy định chính thức về chơi hụi. Mặc dù vậy, nhiều người dân tham gia chơi hụi chưa am hiểu về những quy định của pháp luật đối với việc chơi hụi; người tham gia chơi hụi chỉ dựa vào lời nói, lòng tin đối với chủ hụi; không tìm hiểu các dây hụi, thậm chí không tham gia khui hụi; việc gom và giao hụi đều do chủ hụi quản lý. Việc này, vô tình tạo những sơ hở cho các chủ hụi thực hiện hành vi gian dối.

Điển hình, tại ấp Béc Hen Lớn, xã Long Thạnh, huyện Vĩnh Lợi (Bạc Liêu), hàng chục người dân lâm vào cảnh nợ nần khi tham gia chơi hụi. Chủ hụi là hai chị em Ong Thị Kim Lợi và Ong Thị Bích Ngọc (người địa phương). Theo người dân, chị em Lợi, Ngọc làm chủ hụi hơn chục năm nay ở địa phương, lúc đầu có uy tín. Người dân cùng nhau gửi gắm niềm tin thông qua các dây hụi để mong có chút tiền lãi phụ cho cuộc sống gia đình. Phần đông những hụi viên tham gia các dây hụi của chị em Lợi, Ngọc là lao động nghèo, với nghề gặt lúa mướn, làm thuê, bán vé số, thợ hồ hoặc bán hàng rong, thậm chí có cả những người già neo đơn sống nhờ trợ cấp của con cháu... Bên cạnh đó, còn một số người khá giả tại địa phương tham gia chơi hụi với dây hụi lớn. Cụ thể, vào năm 2010, Ngọc bắt đầu kêu gọi người dân địa phương góp vốn để mở nhiều dây hụi từ 500 ngàn đồng đến 2 triệu đồng, hụi theo tháng, theo mùa… Đến năm 2014, Lợi cũng kêu gọi người dân chơi hụi bằng hình thức tương tự.

Tuy nhiên, đến giữa tháng 5/2022, Ngọc tuyên bố vỡ hụi khiến nhiều người choáng váng. Nạn nhân đã trình báo đến các cơ quan chức năng và đang trong quá trình xử lý thì Lợi cũng tuyên bố vỡ hụi vào đầu tháng 9/2022 khiến hàng chục người dân lao đao. Trong số hàng chục người mà chị em Ngọc, Lợi giật hụi, người nhiều nhất khoảng 1 tỷ đồng, người ít nhất cũng vài chục triệu đồng…

“Chơi hụi rồi vỡ hụi” - điệp khúc lặp đi, lặp lại nhưng nhiều người vẫn mắc phải. Một trong những nguyên nhân chủ yếu của các vụ vỡ hụi là do người dân quá tin tưởng vào chủ hụi, không tìm hiểu, nắm những quy định của pháp luật nên đến khi vỡ hụi xảy ra thì không có cơ sở pháp lý để khiếu nại, khởi kiện chủ hụi ra tòa hoặc bảo vệ quyền lợi của mình. Điều này không chỉ gây khó khăn cho công tác điều tra làm rõ các vụ án mà còn gặp khó khăn trong việc thu hồi tài sản để khắc phục hậu quả cho hụi viên.

Trung tá Đoàn Trung Hiếu - Đội trưởng, Văn phòng cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bạc Liêu cho biết, việc chơi hụi được quy định tại Nghị định số 19 ngày 19/2/2019, nhưng thực tế, hiểu biết của chủ hụi, hụi viên và người dân còn rất hạn chế. Trong quá trình tham gia chơi hụi, chủ hụi và hụi viên phải lưu ý: Không lợi dụng việc tổ chức hụi để cho vay nặng lãi, thực hiện các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Về hình thức thỏa thuận, chủ hụi và hụi viên phải thỏa thuận bằng văn bản và văn bản phải được công chứng hoặc chứng thực nếu các bên có yêu cầu. Về trách nhiệm của chủ hụi, khi mở một dây hụi mà giá trị của phần khui hụi 1 lần có giá trị từ 100 triệu đồng trở lên hoặc chủ hụi mở từ 2 dây hụi trở lên bắt buộc chủ hụi phải làm thông báo đến UBND cấp xã nơi cư trú biết. Nếu chủ hụi không thực hiện sẽ bị xử lý vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật. Cơ quan Công an khuyến cáo bà con khi phát hiện có hành vi phạm tội của chủ hụi hoặc hụi viên thì nhanh chóng báo cơ quan điều tra có thẩm quyền để xử lý theo quy định của pháp luật.

Nhiều rủi ro, hệ lụy từ việc chơi hụi đã rõ cũng như việc xử lý để thu hồi tài sản trả lại cho người dân là hết sức khó khăn. Vì vậy, cơ quan Công an khuyến cáo người dân nên chọn lựa các kênh đầu tư, các hình thức tiết kiệm, tích góp phù hợp, an toàn; nếu chọn hình thức chơi hụi phải hết sức cân nhắc và thận trọng trong việc lựa chọn chủ hụi, hụi viên cùng tham gia; đồng thời nắm vững các quy định của pháp luật liên quan đến chơi hụi, góp vốn, vừa để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình, vừa phòng tránh rủi ro, cũng như những vi phạm pháp luật trong quá trình chơi hụi. Đồng thời, cảnh báo người tổ chức chơi hụi, hụi viên cần tuân thủ các quy định pháp luật về hụi, nghiêm cấm việc tổ chức hụi để huy động vốn trái pháp luật, cho vay nặng lãi, lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì sẽ bị xử lý nghiêm khắc theo quy định của pháp luật.

Văn Đức – Hiếu Linh