Điều gì sẽ thay đổi sau khi Anh rời khỏi EU?

Những thay đổi tức thì

Điều thực sự thay đổi sau ngày Brexit đó là lần đầu tiên EU mất đi một thành viên-là một trong những quốc gia lớn nhất và giàu nhất, chiếm 15% sức mạnh kinh tế. Với sự ra đi của 66 triệu người, EU sẽ chứng kiến dân số giảm xuống còn 446 triệu người, diện tích lãnh thổ của EU sẽ giảm 5,5%.

Việc các nghị sĩ Anh rút khỏi Nghị viện châu Âu (EP) sẽ tượng trưng cho sự thay đổi rất thực tế: Anh, một quốc gia thành viên từ năm 1973, trở thành “quốc gia ngoài EU”. Không ai trong số 73 nghị sĩ Anh được bầu vào tháng 5 vừa qua ở lại nghị viện. Theo kế hoạch, 46 ghế của Anh trong EP sẽ được dành cho các quốc gia thành viên trong tương lai và 27 ghế sẽ được phân phối lại cho các thành viên hiện tại.

Là công dân của “quốc gia ngoài EU”, người Anh sẽ không còn có thể đảm nhận các vị trí công chức tại Brussels. Thủ tướng Anh không còn được mời tham dự các hội nghị thượng đỉnh châu Âu, các thành viên của Chính phủ Anh cũng sẽ không tham dự các cuộc họp cấp bộ trưởng.

Theo thống kê của Liên hợp quốc, khoảng 1,2 triệu công dân Anh đang sống tại EU, chủ yếu ở Tây Ban Nha, Ireland, Pháp, Đức và Italy. Trong khi đó, thống kê của Anh cho thấy, 2,9 triệu công dân ở 27 quốc gia EU đang sinh sống tại Anh, chiếm 4,6% dân số nước này. Theo thỏa thuận mà Anh và EU đã đạt được, công dân nước ngoài ở hai bờ biển Manche, trước khi kết thúc thời gian 11 tháng chuyển tiếp, sẽ được giữ quyền cư trú và làm việc ở đất nước sở tại. Công dân châu Âu cư trú tại Anh phải đăng ký để được hưởng lợi các quyền này. Đối với người Anh sống ở EU, thủ tục trên phụ thuộc vào quy định của mỗi quốc gia thành viên.

Người dân Anh ăn mừng khi London chính thức rời khỏi EU đêm 31-1. Ảnh: lefigaro.fr.

Trước ngày 31-1-2020, hộ chiếu của công dân Anh mang màu đỏ Bordeau. Nhưng kể từ ngày 1-2, theo thông báo của Chính phủ Anh, người dân Anh khi xin cấp hộ chiếu sẽ được nhận hộ chiếu có màu xanh nước biển.

Những người kém may mắn nhất có lẽ là sinh viên. Sinh viên châu Âu đã đăng ký học tại đại học của Anh và ngược lại, vào tháng 9-2020, dự kiến sẽ phải trả một khoản phí “trái tuyến”. Ngoài ra, sau năm 2021, một sinh viên châu Âu có thể sẽ phải trả tới 30.000 euro để học tại Anh. Điều này cũng sẽ tương tự đối các sinh viên Anh, dù rằng phí đăng ký nhập học tại các trường đại học châu Âu thấp hơn gấp hai lần so với các đại học của Anh.

Trong năm 2020, chuyển vùng quốc tế sẽ vẫn miễn phí, tuy nhiên kể từ ngày 1-1-2021, những người sử dụng điện thoại di động Anh có thể sẽ phải trả phí chuyển vùng quốc tế khi tới EU và ngược lại.

Nước Anh sẽ đi theo mô hình nào?

Sau khi Anh rời khỏi EU, câu hỏi được nhiều người đặt ra là nước Anh sẽ xây dựng theo mô hình nào. Nếu ưu tiên việc duy trì mối quan hệ chặt chẽ nhất có thể với EU, Anh có thể lựa chọn mô hình Na Uy, tức không phải là thành viên EU nhưng vẫn được quyền tiếp cận khối thị trường chung châu Âu với điều kiện tuân thủ các quy định của châu Âu, trừ một vài lĩnh vực then chốt như nông nghiệp hay ngư nghiệp. Đây là việc khó xảy ra bởi như nhận định, chính phủ của Thủ tướng Anh Boris Johnson không bằng mọi giá thực thi Brexit mà vẫn chịu sự kiểm soát của Brussels. Trong khi đó, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel khẳng định, một khi Anh càng xa rời những tiêu chuẩn châu Âu thời hậu Brexit thì cơ hội tiếp cận thị trường chung sẽ càng ít đi.

Mô hình thứ hai nhiều khả năng được lựa chọn hơn là mô hình Canada, tức một hiệp định tự do thương mại gỡ bỏ hàng rào thuế quan cho hầu hết hàng hóa nhưng buộc phải kiểm tra xuất xứ ở biên giới, đồng thời cũng không bao gồm lĩnh vực dịch vụ. Trước đó, Thủ tướng Boris Johnson từng bày tỏ mong muốn có một mối quan hệ tương lai giống như Thỏa thuận thương mại tự do EU-Canada vào cuối năm nay.

Dự kiến, trong tuần tới, Thủ tướng Boris Johnson sẽ công bố những ưu tiên đàm phán. Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen cho biết, từ ngày 3-2, châu Âu sẽ mở trang mới trong lịch sử và EC sẽ công bố quan điểm đàm phán thỏa thuận thương mại với Anh.

BÌNH NGUYÊN