Điều gì xảy ra khi thẩm phán Mỹ đáp ứng yêu cầu của ông Trump

Hôm 15/9, Thẩm phán Mỹ Aileen Cannon đã đồng ý bổ nhiệm ứng viên mà ông Donald Trump đề xuất - thẩm phán Raymond Dearie - làm chuyên gia đặc biệt để xem xét hồ sơ FBI thu giữ từ nhà cựu tổng thống.

"Tòa không thấy phù hợp khi chấp nhận kết luận của chính phủ về những vấn đề quan trọng và đang gây tranh cãi, mà không có sự xem xét một cách nhanh chóng và trật tự từ bên thứ 3 trung lập", thẩm phán Cannon viết trong phán quyết ngày 15/9.

Trong một “cú đòn" khác giáng vào Bộ Tư pháp Mỹ, thẩm phán Aileen Cannon cũng từ chối yêu cầu cho phép bộ ngay lập tức khôi phục việc đọc các tài liệu mật do Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) thu giữ tại dinh thự Mar-a-Lago hồi tháng trước.

Theo CNN, động thái đó của bà Cannon có thể tạo tiền đề khiến Bộ Tư pháp đưa vụ việc ra trước tòa phúc thẩm, và thậm chí cả Tòa án tối cao trong những ngày tới.

Giới quan sát cũng nhận định phán quyết mới của thẩm phán Cannon, người được ông Trump bổ nhiệm hồi còn đương chức năm 2020, có thể làm chậm và phức tạp thêm cuộc điều tra nhằm vào cựu tổng thống, so với những gì các công tố viên đã khuyến nghị.

Thẩm phán Mỹ Aileen Cannon đã đồng ý bổ nhiệm ứng viên mà ông Donald Trump đề xuất - thẩm phán Raymond Dearie - làm chuyên gia đặc biệt. Ảnh: New York Post.

Kháng cáo ngay lập tức

Khi Bộ Tư pháp Mỹ yêu cầu thẩm phán Cannon cho phép tiếp tục cuộc điều tra tội phạm và xem xét các tài liệu mật, họ từng tuyên bố sẽ nhờ đến sự can thiệp của tòa án phúc thẩm nếu bà không đưa ra phán quyết vào hôm 15/9.

Thẩm phán Cannon đã hoàn thành công việc đúng thời hạn, nhưng không phải với câu trả lời họ mong muốn. Bà từ chối toàn bộ yêu cầu nhưng đảm bảo rằng bộ có thể gửi kiến nghị khẩn cấp lên Tòa phúc thẩm vòng 11 ngay sau ngày 16/9.

Tuy nhiên, những người được ông Trump bổ nhiệm chiếm 6 trong số 11 thẩm phán đang làm việc ở Tòa phúc thẩm vòng 11, nơi vụ kiện tiếp theo diễn ra.

Nếu Bộ Tư pháp yêu cầu tòa nhanh chóng vào cuộc, đơn kháng cáo sẽ chuyển đến một hội đồng gồm ba thẩm phán được lựa chọn ngẫu nhiên từ tòa án.

Dù vậy, CNN lưu ý ngay cả khi nó rơi vào tay một hội đồng mà toàn thẩm phán do đảng Cộng hòa đề cử, điều đó không nhất thiết có nghĩa là vụ việc của Bộ Tư pháp kết thúc.

Sau Tòa phúc thẩm vòng 11, điểm dừng tiếp theo sẽ là Tòa án Tối cao Mỹ - nơi trước đó đã bác bỏ lập luận của ông Trump nhằm giữ lại các tài liệu từ Nhà Trắng liên quan đến cuộc tấn công ngày 6/1/2021 vào Điện Capitol khi ông còn là tổng thống Mỹ.

Các tài liệu mật thu giữ trong cuộc khám xét ngày 8/8 của FBI vào dinh thự Mar-a-Lago của cựu Tổng thống Donald Trump. Ảnh: Bộ Tư pháp Mỹ.

Trước đó, bà Cannon đã bác bỏ lập luận của Bộ Tư pháp rằng lệnh ngăn chặn xem xét các tài liệu mật đang cản trở công việc đánh giá của giới tình báo. Nó được cho là ảnh hưởng đến mức mà việc đánh giá rủi ro về an ninh quốc gia với tài liệu FBI thu hồi từ dinh thự ông Trump đã bị tạm dừng.

Dù bà Cannon nói rằng hoạt động này có thể tiếp tục, Bộ Tư pháp lập luận việc đánh giá của giới tình báo và các cuộc điều tra tội phạm không thể tách rời nhau.

Trong một động thái mâu thuẫn sau đó, thẩm phán Cannon sửa lại rằng chính phủ có thể thực hiện các bước điều tra mà bà ngăn chặn, nếu các bước đó là cần thiết và không thể tách rời khỏi quy trình đánh giá của giới tình báo.

Bà không giải thích kỹ các tình huống mà động thái điều tra như vậy được chấp nhận, chỉ nói trong phần chú thích rằng bà "tin tưởng rằng chính phủ sẽ tuân thủ cách hiểu đúng về thuật ngữ 'không thể tách rời' và nếu có thể, hạn chế việc sử dụng và tiết lộ tài liệu thu giữ theo lệnh của tòa án".

Sự thiếu rõ ràng đó có thể là một trong những vấn đề mà Bộ Tư pháp đệ trình lên Tòa phúc thẩm vòng 11 khi họ yêu cầu tòa can thiệp.

Giới hạn cuộc điều tra

Cho tới khi quá trình đánh giá của chuyên gia đặc biệt kết thúc, Bộ Tư pháp sẽ không thể sử dụng các tài liệu mà họ thu giữ tại Mar-a-Lago vào tháng 8 trong cuộc điều tra hình sự.

Lệnh của bà Cannon hôm 15/9 cũng làm rõ rằng điều đó có nghĩa các tài liệu bị thu giữ không thể được trình bày trước bồi thẩm đoàn hoặc được sử dụng trong cuộc phỏng vấn nhân chứng.

Tuy nhiên, bà cho biết các khía cạnh của cuộc điều tra tội phạm không dựa vào tài liệu bị thu giữ có thể tiếp tục. Các nhà điều tra có thể thu thập thông tin chung như cách tài liệu được lưu trữ và chuyển đi.

Nếu không bị gián đoạn, cuộc đánh giá đặc biệt có khả năng sẽ kéo dài qua cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ và các ngày nghỉ lễ.

Đến ngày 25/9, ông Raymond Dearie, người được chỉ định là chuyên gia đặc biệt, sẽ phải trình bày cho thẩm phán Cannon về các mốc thời gian để Bộ Tư pháp và các luật sư của Trump làm việc về tài liệu.

Bà Cannon đã yêu cầu ông Dearie hoàn thành việc đánh giá vào ngày 30/11. Thời gian đó dài hơn khoảng một tháng rưỡi so với những gì Bộ Tư pháp hy vọng, nhưng nhanh hơn một chút so với nhóm của ông Trump đề xuất.

Tuy nhiên, theo phán quyết, ông Trump sẽ phải trả các chi phí trong toàn bộ cuộc đánh giá tổng thể đặc biệt.

Ông Trump sẽ phải trả các chi phí trong toàn bộ cuộc đánh giá đặc biệt. Ảnh: Reuters.

Quyết định cuối cùng

Các luật sư của ông Trump có khả năng sẽ xem xét tất cả tài liệu - bao gồm cả những tài liệu được đánh dấu là tuyệt mật - hiện nằm trong tay công tố viên.

Sau đó, luật sư bào chữa sẽ bắt đầu làm việc, phân loại đâu là hồ sơ cá nhân, đâu là hồ sơ tổng thống, và quyết định tài liệu nào mà họ muốn giữ lại từ tay các điều tra viên bằng cách yêu cầu đặc quyền hành pháp.

Tiếp theo, chuyên gia đặc biệt sẽ hỏi Bộ Tư pháp về nhận định của họ với mỗi tài liệu. Nếu Bộ Tư pháp và nhóm của ông Trump không thể thống nhất, ông Dearie sẽ tiếp nhận ý kiến của cả hai bên, sau đó đưa ra quyết định của riêng mình. Bà Cannon có thể phê duyệt hoặc bác bỏ quyết định này.

Ông Dearie cũng sẽ điều chỉnh công việc cần làm với các tài liệu mà Bộ Tư pháp đã phân loại vì có khả năng nó cần giữ kín.

Phương pháp tiếp cận từng tài liệu có nghĩa tất cả bằng chứng thu giữ được từ Mar-a-Lago sẽ được chọn lọc ra trước khi nó có thể được sử dụng trong cuộc điều tra hình sự của Bộ Tư pháp. Và điều đó có thể mất hàng tháng.

Mặc dù chuyên gia đặc biệt nhắm đến việc hoàn tất báo cáo của mình và trình cho thẩm phán vào đầu tháng 12, nhưng quá trình này có thể kéo dài hơn nếu bà Cannon phải giải quyết những vấn đề bế tắc khác.

Các luật sư của ông Trump và Bộ Tư pháp vẫn có cơ hội phản đối quyết định của ông Dearie đối với mỗi tài liệu, và trao quyền cuối cùng vào tay thẩm phán.

Lần đầu tiên trong lịch sử Mỹ, tư gia cựu tổng thống bị khám xét FBI vẫn chưa lên tiếng dù đã 3 ngày trôi qua kể từ khi bất ngờ khám xét khu nghi dưỡng Mar-a-Lago tại bang Florida của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Minh An