Điều kiện để Thổ Nhĩ Kỳ tái gia nhập chương trình F-35
Theo Fox News, trong một cuộc điện đàm gần đây với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, ông Trump bày tỏ thiện chí xem xét lại quyết định loại Ankara khỏi chương trình F-35 nếu nước này đồng ý vô hiệu hóa S-400.
Hiện tại, Nhà Trắng chưa đưa ra tuyên bố chính thức về vấn đề này, khiến thông tin vẫn dừng ở mức thảo luận trong truyền thông. Tuy nhiên, nếu đề xuất này trở thành hiện thực, đây có thể là bước ngoặt quan trọng trong quan hệ Mỹ - Thổ Nhĩ Kỳ, vốn căng thẳng từ năm 2019 khi Ankara mua S-400 từ Nga.
Mỹ phóng máy bay chiến đấu hiện đại để tấn công Houthi. (Nguồn: Fox News)
Chính quyết định này đã khiến Thổ Nhĩ Kỳ bị loại khỏi chương trình F-35 và chịu các lệnh trừng phạt theo Đạo luật chống đối thủ của Mỹ thông qua biện pháp trừng phạt CAATSA.
Máy bay chiến đấu tàng hình F-35, do Lockheed Martin phát triển, sở hữu công nghệ tiên tiến mà Washington lo ngại có thể bị hệ thống S-400 thu thập và khai thác. Vì lý do an ninh, Mỹ đã loại Thổ Nhĩ Kỳ khỏi chương trình và ngừng bàn giao máy bay, dù Ankara đã thanh toán một phần chi phí.
Tổng thống Trump hiện tìm cách cân bằng giữa mong muốn đưa Thổ Nhĩ Kỳ trở lại chương trình F-35 và đảm bảo lợi ích an ninh quốc gia. Theo Fox News, ông đề xuất Ankara có thể tái gia nhập nếu áp dụng các biện pháp cụ thể và có thể kiểm chứng nhằm loại bỏ mối đe dọa từ S-400.
Một phương án là tháo rời các bộ phận quan trọng để vô hiệu hóa hoàn toàn hệ thống, phương án khác là di dời S-400 đến căn cứ không quân Incirlik, nơi có sự giám sát của Mỹ.
Việc Thổ Nhĩ Kỳ bị loại khỏi chương trình F-35 đã gây tổn thất lớn cho cả hai bên. Ankara từng có kế hoạch mua hơn 100 máy bay chiến đấu và là một đối tác sản xuất quan trọng, cung cấp nhiều linh kiện cho F-35. Sau khi bị loại, các đơn đặt hàng đã được chuyển sang quốc gia khác, gây thiệt hại hàng trăm triệu USD cho ngành công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ.
Văn phòng Tổng thống Erdogan xác nhận cuộc điện đàm với ông Trump mang tính "hiệu quả", tập trung vào việc "tăng cường quan hệ song phương", nhưng không đề cập trực tiếp đến F-35 hay S-400.
Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Yasar Guler cũng khẳng định nước này mong muốn quay lại chương trình F-35, đồng thời cho rằng quyết định loại Ankara là "không công bằng". Dù vậy, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn chưa thể hiện ý định từ bỏ hoàn toàn S-400, vì xem đây là lá chắn phòng thủ quan trọng trước các mối đe dọa từ khu vực, bao gồm Syria và lực lượng dân quân người Kurd.
Tranh cãi về S-400 không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ Mỹ - Thổ Nhĩ Kỳ mà còn làm gia tăng căng thẳng trong NATO. Việc một thành viên NATO sử dụng hệ thống vũ khí của Nga làm dấy lên lo ngại về tính đoàn kết của liên minh.
