Dinh chúa đảo - 'chứng nhân' lịch sử

Dinh chúa đảo còn có tên gọi khác là Dinh ông lớn hay Dinh tỉnh trưởng. Đây là nơi ở và làm việc của các chúa đảo ngày trước - những người đứng đầu bộ máy cai trị ở Côn Đảo.

Dinh chúa đảo khởi công xây dựng năm 1862 và hoàn thành năm 1876. Nơi đây đã trải qua hơn 50 đời chúa đảo xuyên suốt 113 năm, trong đó có 39 chúa ở thời kỳ Pháp thuộc và 14 chúa dưới thời đế quốc Mỹ chiếm đóng. Tổng diện tích của Dinh chúa đảo khoảng 1,86 ha, gồm tòa nhà chính, các gian nhà phụ cùng sân vườn và các hạng mục công trình khác. Cổng chính của dinh nhìn thẳng ra khu vực Cầu Tàu 914.

Khuôn viên sân vườn của Dinh chúa đảo - nơi các tù nhân phải lao động khổ sai

Dinh chúa đảo có không gian cổ kính mang đậm phong cách thiết kế theo lối kiến trúc truyền thống của Pháp và vẫn còn giữ nguyên những hiện vật ngày xưa. Trải qua các giai đoạn lịch sử nhưng nét cổ kính và những vật dụng trong Dinh chúa đảo vẫn còn khá nguyên vẹn, giữ được nét đặc trưng riêng.

Tại Dinh chúa đảo còn lưu giữ các hiện vật, tư liệu về giấy tờ, hình ảnh quý đã được Ban Quản lý khu di tích thu thập bổ sung vào phòng trưng bày từ năm 2000 đến nay. Đây là những tư liệu giá trị được bảo tồn nguyên vẹn và là điểm đến hấp dẫn của khách du lịch trong những năm gần đây.

Dinh chúa đảo là hiện thân cho hai đời sống đối lập nhau: Lối sống đế vương của chúa đảo và sự cùng cực của những tù nhân cách mạng. Nơi đây được biết đến là cơ quan đầu não của toàn bộ hệ thống nhà tù Côn Đảo, đồng thời cũng là nơi xuất phát của các mệnh lệnh, thủ đoạn, âm mưu với mục đích đày ải và tiêu diệt tù nhân.

Trải qua rất nhiều đời cai trị thì dưới thời chúa đảo Andouard của Pháp, bằng sự tàn bạo, độc ác với tù nhân mà hòn đảo xinh đẹp này gắn liền với biệt danh “địa ngục trần gian”. Các chúa đảo hưởng thụ cuộc sống tráng lệ, xa hoa như đế vương. Đối lập hoàn toàn với đó là hoàn cảnh khốn khổ, nghèo nàn và bị đàn áp dã man của tù nhân cách mạng. Các tù nhân thường xuyên phải lao động khổ sai tại khu vườn của dinh và phục vụ tất cả nhu cầu ăn uống đến sinh hoạt của chúa đảo. Sau đó, chính những người tù đã trừng trị tên chúa đảo này tại sào huyệt của hắn vào năm 1919.

Đến với Dinh chúa đảo, bạn sẽ được tận mắt chứng kiến nơi hàng chục tù nhân từng phải lao động khổ sai để phục vụ cuộc sống xa hoa của các tên chúa đảo và càng thêm xót thương cho những người đã nằm lại nơi đây. Có thể nói, Dinh chúa đảo ngày nay là một di tích lịch sử có giá trị tố cáo sự tàn bạo, độc ác của thực dân Pháp và là thư viện lớn về Côn Đảo với rất nhiều hình ảnh, tư liệu vẫn được bảo tồn nguyên vẹn, một “chứng nhân” lịch sử.

Thanh Trà (t/h)