Định hình lại dòng chảy năng lượng Mátxcơva - New Delhi

Động thái này có thể định hình lại dòng chảy thương mại năng lượng giữa Mátxcơva và New Delhi, đồng thời gỡ bỏ rào cản cho một thỏa thuận thương mại giữa Ấn Độ với Mỹ.

Nhà máy Lọc dầu Reliance tại bang Gujarat (Ấn Độ). Ảnh: The Nationalnews

Sự thay đổi này diễn ra sau những hạn chế mới nhất của Washington, nhắm vào hai nhà sản xuất dầu lớn nhất của Nga là Rosneft và Lukoil. Chính phủ Mỹ đã ấn định ngày 21-11 là hạn chót để chấm dứt các hợp đồng hiện có, đồng nghĩa với việc các công ty có gần một tháng để hoàn tất hoặc hủy bỏ các thỏa thuận hiện có với Rosneft và Lukoil.

Nhà phân tích dầu thô cấp cao tại Công ty Phân tích dữ liệu hàng hóa Kpler Muyu Xu nhận định: “Các lệnh trừng phạt của Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với Rosneft và Lukoil sẽ tác động đáng kể đến hoạt động xuất khẩu dầu thô bằng đường biển của Nga. Lệnh trừng phạt cũng khiến các khách hàng lớn giảm quy mô mua hàng, nếu không muốn nói là dừng hoàn toàn trong thời gian tới”.

Người phát ngôn của Reliance Industries, công ty tư nhân mua dầu thô Nga hàng đầu của Ấn Độ, xác nhận rằng, hoạt động nhập khẩu dầu thô của công ty sẽ tuân thủ hướng dẫn của Chính phủ. Các nhà máy lọc dầu nhà nước của Ấn Độ như Indian Oil Corp, Bharat Petroleum, Hindustan Petroleum… đang xem xét lại vận đơn đối với dầu thô của Nga đến sau ngày 21-11 để bảo đảm không có lô hàng nào đến trực tiếp từ Rosneft hoặc Lukoil.

Reliance - khu liên hợp lọc dầu lớn nhất thế giới tại Jamnagar ở bang Gujarat, đã có một thỏa thuận dài hạn mua gần 500.000 thùng dầu thô mỗi ngày từ công ty dầu mỏ lớn của Nga Rosneft.

Tuy nhiên, những ngày gần đây, Reliance đã mua các lô dầu thô giao ngay từ Trung Đông và Brazil, có thể được sử dụng để thay thế một phần nguồn cung cấp từ Nga. Theo nhà phân tích thị trường dầu mỏ của Vortexa Emma Li, quốc gia Nam Á có thể sẽ phải hủy bỏ các thỏa thuận vận chuyển dầu bằng đường biển.

Đây là một bước chuyển đáng kể đối với quốc gia tiêu thụ dầu lớn thứ ba thế giới, vốn phụ thuộc nhiều vào dầu thô giá rẻ của Nga. Dữ liệu từ Kpler cho thấy, Mátxcơva cung cấp khoảng 36% lượng dầu nhập khẩu của New Delhi trong nửa đầu năm 2025, trở thành nguồn cung dầu thô hàng đầu của Ấn Độ. Quốc gia này nhập khẩu khoảng 80% tổng nhu cầu dầu mỏ bởi sản lượng trong nước không thể đáp ứng nhu cầu đang tăng nhanh. Dẫu vậy, quyết định của Ấn Độ không hoàn toàn mang tính chính trị. Động thái này cũng gắn liền với các cuộc đàm phán kinh tế với Washington.

Dầu mỏ Nga là một trong những điểm nghẽn lớn nhất trong các cuộc đàm phán thương mại kéo dài giữa Washington và New Delhi. Mỹ gần đây đã áp đặt mức thuế 50% đối với hàng xuất khẩu của Ấn Độ, một nửa trong số đó được biện minh là để trả đũa việc nước này tiếp tục mua dầu của Nga.

Một thỏa thuận thương mại tiềm năng có thể giúp giảm mức thuế này từ 50% xuống còn 15-16%, nếu Ấn Độ chấm dứt quan hệ năng lượng với Mátxcơva. Tuy nhiên, việc cắt giảm dầu thô của Nga sẽ đặt ra những thách thức cho quốc gia Nam Á này, khi có rất ít lựa chọn thay thế với giá cả phải chăng.

Ấn Độ là một trung tâm lọc dầu toàn cầu. Phần lớn dầu thô Nga mà Ấn Độ nhập khẩu được chế biến tại địa phương và tái xuất dưới dạng nhiên liệu tinh chế sang các thị trường phương Tây. Điều này tạo ra một nghịch lý là, các nước phương Tây, trong khi trừng phạt dầu mỏ Nga, vẫn nhập khẩu nhiên liệu được sản xuất từ Nga thông qua các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ.

Nhà phân tích thị trường cấp cao Priyanka Sachdeva của Phillip Nova cho biết: "Các lệnh trừng phạt mới của Tổng thống D.Trump nhằm vào các công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga có thể thắt chặt dòng chảy dầu thô của Xứ sở Bạch dương và buộc người mua phải chuyển hướng sang thị trường mới".

Ông cũng lưu ý, việc New Delhi cắt giảm lượng mua dưới áp lực của Washington, dẫn đến châu Á sẽ chuyển sang mua dầu thô của Mỹ, làm tăng giá dầu Đại Tây Dương. Và ngay sau khi Mỹ công bố lệnh trừng phạt, giá dầu Brent và WTI tương lai tăng hơn 2 USD/thùng.

Ấn Độ đang phải đối mặt với "cú sốc năng lượng" tiềm tàng. Chuyên gia dầu mỏ Sumit Ritolia thuộc Kpler (New Delhi) nhận định, các biện pháp trừng phạt của Washington “đẩy rủi ro lên mức rất cao”, đe dọa khả năng tiếp cận hệ thống tài chính Mỹ của doanh nghiệp Ấn Độ, đồng thời khiến ngân hàng, nhà máy lọc dầu và công ty vận tải biển đối mặt hậu quả nghiêm trọng, do mức độ gắn kết sâu với thị trường toàn cầu. Quan ngại hơn nó có thể làm gián đoạn dòng chảy thương mại phức tạp và thay đổi đáng kể cán cân cung - cầu.

(Theo News.az, The Moscow Times, Economic Times, Time of India)

Thùy Dương