Dinh thự Gracie và 'phép thử' với tân Thị trưởng New York

Ông Zohran Mamdani - Thị trưởng mới đắc cử của New York

Theo lịch trình, ông Mamdani (34 tuổi) sẽ nhậm chức vào tháng 1-2026. Vợ chồng ông sẽ rời khỏi căn hộ ở khu phố Astoria (quận Queens) - nơi ông đã sống từ năm 2018 và chuyển đến dinh thự Gracie (nơi ở chính thức của Thị trưởng thành phố New York từ năm 1942). Đó là ngôi nhà gỗ được sơn màu vàng, xây dựng năm 1799, nằm trong công viên Carl Schurz ở khu Upper East Side của Manhattan. Theo Tổ chức Bảo tồn Di sản lịch sử (Historic House Trust - đơn vị giám sát các ngôi nhà lịch sử của thành phố), ban đầu nó được thiết kế như một biệt thự nông thôn nhìn ra sông East River. Theo Sở Công viên và giải trí thành phố New York, khu phức hợp kết hợp hiện có diện tích khoảng 1.200 m2, được duy trì như một tài sản thuộc sở hữu của thành phố.

Ngôi nhà được đặt tên theo Archibald Gracie - một thương gia vận tải biển người Mỹ gốc Scotland. Thành phố New York đã mua lại tài sản này vào năm 1896, sáp nhập khu đất xung quanh và sau này trở thành công viên Carl Schurz. Năm 1942, ông Robert Moses - Ủy viên Công viên thành phố New York, đã thúc giục Thị trưởng Fiorello La Guardia chỉ định ngôi nhà này làm nơi ở chính thức của Thị trưởng thành phố. Kể từ đó, hầu hết các Thị trưởng New York đều sống ở tòa nhà này như: Ed Koch, David Dinkins, Bill de Blasio và Eric Adams. Ngoại lệ đáng chú ý nhất là ông Michael Bloomberg, người đã chọn ở lại nhà riêng của mình ở Upper East Side trong suốt 3 nhiệm kỳ thị trưởng. Ông Bloomberg chỉ sử dụng dinh thự Gracie cho các sự kiện.

Trong một tuyên bố, ông Mamdani cho biết quyết định chuyển đến dinh thự Gracie (được truyền thông Mỹ định giá 100 triệu USD) xuất phát từ những cân nhắc về an toàn cho gia đình ông và nhu cầu tập trung hoàn toàn vào hoàn thành công việc. Tuy nhiên, việc ông chuyển đến khu dinh thự sang trọng này đã làm dấy lên những câu hỏi về việc liệu nó có phù hợp với quyền lợi của người thuê nhà và chương trình nghị sự về nhà ở giá cả phải chăng của ông hay không, vì trước đó ông đã gắn việc mình sống trong một căn hộ được kiểm soát giá thuê với chương trình nghị sự tranh cử về nhà ở giá hợp lý cho người dân New York.

Tháng 11-2025, ông Mamdani thắng cử chức Thị trưởng New York trong bối cảnh thành phố đang đối mặt với cuộc khủng hoảng nhà ở nghiêm trọng. Khảo sát được trích dẫn trong báo cáo của Hội đồng hướng dẫn giá thuê của thành phố năm 2025 cho thấy, tỷ lệ nhà cho thuê trống chỉ ở mức rất nhỏ: 1,41%. Trong khi, giá thuê nhà ở New York tăng cao chóng mặt. Theo khảo sát của Realtor.com, giá thuê trung bình trên toàn thành phố năm 2025 vào khoảng 3.600 USD/tháng. Ở mỗi quận trung tâm, tiền thuê nhà chiếm tỷ lệ cao trong thu nhập trung bình. Như ở Manhattan, nơi thu nhập trung bình khoảng 5.100 USD/tháng, tiền thuê trung bình cho một căn hộ 1 phòng ngủ là 4.200 USD. Chính vì vậy, ông Mamdani đã xây dựng chiến dịch tranh cử của mình dựa trên thúc đẩy việc đóng băng giá thuê nhà trong nhiều năm đối với khoảng 1 triệu căn hộ được ổn định giá thuê của thành phố, cùng với việc tăng cường bảo vệ người thuê nhà, xây dựng thêm nhà ở xã hội và hạn chế việc mua bán đầu cơ của chủ nhà.

Thêm vào đó, dinh thự Gracie được chú ý bởi đây là địa điểm diễn ra nhiều cuộc biểu tình xoay quanh quyền nhà ở, đặc biệt là đối với người xin tị nạn và người di cư. Ví dụ, vào tháng 8-2023, nhóm người biểu tình chống nhập cư và phe đối lập đã diễn ra ngay trước cửa dinh thự. Tháng 11-2023, trong khi ông Eric Adams - Thị trưởng đương nhiệm của New York, tìm cách bãi bỏ luật “quyền được trú ẩn” cho người vô gia cư thì một cuộc biểu tình lớn và “ngủ lại” đã diễn ra ngay bên ngoài dinh thự của Thị trưởng.

Yên Vũ