Đình Xuân Lai được xếp hạng Di tích lịch sử cấp tỉnh

Dấu tích còn sót lại của Đình Xuân Lai.

Theo đó, UBND tỉnh nghiêm cấm mọi hoạt động xây dựng, khai thác trong những khu vực di tích đã khoanh vùng bảo vệ. Trường hợp đặc biệt sử dụng đất ở di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh phải được sự đồng ý bằng văn bản của Chủ tịch UBND tỉnh. Sở Văn hóa và Thể thao, UBND huyện Lệ Thủy, UBND xã Xuân Thủy thực hiện quyền quản lý Nhà nước đối với di tích lịch sử theo đúng quy định của pháp luật.

Đình Xuân Lai là một trong những ngôi đình khá lớn ở huyện Lệ Thủy, được xây dựng, tôn tạo lần gần đây nhất là vào khoảng giữa cuối thế kỷ XIX. Kiểu kiến trúc trang trí của đình mang đậm nét đặc trưng trong trang trí kiến trúc triều Nguyễn. Đình Xuân Lai là nơi thờ Thành Hoàng làng, các vị nhân thần, bậc hiền tài có công khai khẩn, dựng làng.

Theo cuốn Lịch sử Đảng bộ xã Xuân Thủy, trong thời kỳ tiền khởi, đình Xuân Lai là nơi họp bàn bí mật của cán bộ Việt Minh, tổ chức mít tinh, diễn thuyết kêu gọi nhân dân nổi dậy đấu tranh giành chính quyền. Sau cách mạng tháng Tám, đình Xuân Lai trở thành nơi tổ chức dạy học, xóa mù chữ cho người dân trong xã. Nơi đây còn ghi dấu sự kiện lịch sử quan trọng là chiến thắng chống càn Xuân Lai-Mỹ Lộc vào ngày 1/12/1953.