Đô thị thông minh - 'chìa khóa' để phát triển bền vững

Đô thị thông minh mang lại nhiều tiện ích cho con người.

Điểm danh một vài đô thị thông minh trên thế giới theo đánh giá của Tổ chức Thành phố thông minh bền vững thế giới (WeGO)

New York (Hoa Kỳ) là một trong những đô thị thông minh tiêu biểu, liên tục giữ vững vị trí hàng đầu trong các bảng xếp hạng quốc tế. Thành phố này tập trung ứng dụng công nghệ để giải quyết các vấn đề về quản lý nước, xử lý rác thải và an toàn công cộng.

Với dân số hơn 8,5 triệu người và mức tiêu thụ nước hàng ngày lên tới 3,8 tỷ lít, New York đã triển khai hệ thống đọc đồng hồ nước tự động để thu thập dữ liệu nhanh chóng. Hệ thống thùng rác thông minh sử dụng năng lượng mặt trời giúp theo dõi lượng rác và tối ưu hóa quy trình thu gom.

London (Vương quốc Anh) - đô thị thông minh hàng đầu châu Âu, nổi bật với các giải pháp giao thông thông minh. Để giảm thiểu tắc nghẽn và ô nhiễm, thành phố đã triển khai hệ thống xe điện không người lái Heathrow Pods, có thể vận chuyển hành khách trên quãng đường gần 4km chỉ trong 5 phút. Nhờ giải pháp này, London đã giảm được khoảng 70.000 chuyến xe buýt, tương đương với hơn 100 tấn khí CO2 thải ra môi trường kể từ năm 2011.

Songdo (Hàn Quốc) là một trong những đô thị thông minh được quy hoạch hoàn toàn mới, xây dựng từ nền đất lấn biển với mục tiêu trở thành thành phố xanh và hiện đại bậc nhất châu Á.

Là dự án hợp tác giữa chính phủ Hàn Quốc và các tập đoàn công nghệ quốc tế, Songdo được thiết kế như một đô thị “công nghệ hóa” toàn diện ngay từ đầu, với hạ tầng tích hợp các hệ thống kỹ thuật số tiên tiến nhất. Thành phố này nổi bật với mạng lưới cảm biến phủ khắp không gian đô thị, giám sát từ chất lượng không khí, lưu lượng giao thông đến mức độ tiêu thụ năng lượng và xử lý chất thải.

Hệ thống giao thông thông minh được tích hợp điều khiển tự động, tối ưu hóa luồng di chuyển, trong khi hệ thống tòa nhà được kết nối bằng cáp quang, cho phép quản lý điều hòa, ánh sáng và an ninh qua nền tảng IoT.

Ngoài ra, Songdo áp dụng hệ thống thu gom rác tự động qua ống chân không ngầm nối liền các tòa nhà, loại bỏ nhu cầu xe thu gom rác và giảm thiểu khí thải. Mỗi công dân thành phố có thể điều khiển các thiết bị trong nhà, thanh toán, đặt dịch vụ công cộng và truy cập thông tin đô thị qua một hệ thống trung tâm điều hành tích hợp.

Với tầm nhìn phát triển bền vững, Songdo còn dành hơn 40% diện tích cho không gian xanh, công viên và mặt nước, trở thành hình mẫu kết hợp hài hòa giữa công nghệ-môi trường-đời sống đô thị hiện đại.

Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ theo hướng “thông minh” hơn

Xây dựng đô thị thông minh cũng đã được Đảng ta nêu mục tiêu rất rõ trong Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Đến năm 2025 sẽ hình thành một số chuỗi đô thị thông minh tại các khu vực kinh tế trọng điểm miền bắc, phía nam và miền trung, từng bước kết nối với mạng lưới đô thị thông minh trong khu vực và trên thế giới.

Đến năm 2025 sẽ hình thành một số chuỗi đô thị thông minh tại các khu vực kinh tế trọng điểm phía bắc, phía nam và miền trung.

Một số thí dụ về đô thị thông minh ở Việt Nam

Khu đô thị mới Thủ Thiêm tại Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những dự án quy mô lớn của thành phố, được thiết kế với các tiêu chuẩn hiện đại và hướng đến việc phát triển bền vững. Đây là khu đô thị thông minh với ứng dụng các công nghệ tiên tiến như hệ thống quản lý giao thông thông minh, công nghệ xử lý nước thải và quản lý năng lượng tiết kiệm.

Khu đô thị này cũng chú trọng đến việc tạo ra không gian sống xanh và thân thiện với môi trường, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho cư dân và góp phần giải quyết các vấn đề đô thị hóa tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Với mục tiêu trở thành trung tâm tài chính, thương mại, văn hóa của Thành phố mang tên Bác, Thủ Thiêm sẽ kết nối chặt chẽ với các khu vực khác trong thành phố thông qua các công nghệ thông minh, hạ tầng giao thông hiện đại và hệ thống quản lý dữ liệu lớn.

Dự án Khu đô thị Smart City tại Hà Nội là một mô hình đô thị thông minh đang được triển khai với mục tiêu tối ưu hóa các dịch vụ công cộng và quản lý đô thị thông qua các công nghệ hiện đại như Internet of Things (IoT), Trí tuệ nhân tạo (AI) và Dữ liệu lớn (Big Data).

Smart City Hà Nội được thiết kế với một hệ thống giao thông thông minh và kết nối đồng bộ với các khu vực lân cận. Khu đô thị sẽ được trang bị các tuyến đường rộng rãi, các trạm xe buýt điện và các phương tiện giao thông công cộng không phát thải. Các hệ thống giao thông thông minh sẽ giúp điều chỉnh lưu lượng xe, giảm ùn tắc và tối ưu hóa thời gian di chuyển của cư dân.

Đặc biệt, khu đô thị này cũng sẽ có hệ thống smart parking để giúp cư dân tìm kiếm và sử dụng các chỗ đỗ xe một cách dễ dàng. Khu đô thị này hứa hẹn sẽ trở thành một trung tâm đô thị thông minh, tạo dựng môi trường sống tiện nghi và bền vững cho cư dân thủ đô.

Khu đô thị Ecopark ở Hưng Yên là một trong những khu đô thị sinh thái tiên phong tại Việt Nam, kết hợp giữa không gian sống hiện đại và thiên nhiên. Được thiết kế với mục tiêu phát triển bền vững, Ecopark tích hợp các công nghệ thông minh như hệ thống chiếu sáng tự động và quản lý rác thông minh.

Khu đô thị này không chỉ chú trọng đến việc cung cấp các tiện ích hiện đại mà còn bảo đảm không gian sống trong lành, với nhiều công viên, hồ nước và mảng xanh rộng lớn, đáp ứng nhu cầu sống xanh và lành mạnh của cư dân.

Giải pháp cho xây dựng đô thị thông minh ở Việt Nam

Thứ nhất, cần nhận thức xây dựng đô thị thông minh và đô thị xanh là trách nhiệm chung của tất cả các cấp, các ngành. Quá trình phát triển đô thị phải gắn liền với chuyển đổi số, do đó, cần có sự quyết tâm và nỗ lực đồng bộ từ các cấp, các ngành, từ trung ương đến địa phương để đạt được các mục tiêu đã đề ra.

Việc thực hiện nghiêm túc các chủ trương về xây dựng và phát triển đô thị thông minh đã được xác định trong các nghị quyết của Đảng, như: Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về chủ trương, chính sách tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/1/2022 của Bộ Chính trị về Quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Thứ hai, đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ. Một trong những yếu tố quan trọng trong việc xây dựng đô thị thông minh là áp dụng công nghệ số vào tất cả các lĩnh vực, từ giao thông, quản lý năng lượng, quản lý nước, đến quản lý chất thải.

Cần đầu tư vào hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại, triển khai các hệ thống Internet of Things (IoT), Dữ liệu lớn (Big Data) và Trí tuệ nhân tạo (AI) để thu thập, phân tích và sử dụng dữ liệu trong thời gian thực, nhằm tối ưu hóa việc quản lý đô thị và nâng cao chất lượng sống cho người dân.

Thứ ba, tăng cường phát triển hạ tầng xanh và bền vững. Phát triển các khu đô thị thông minh cần phải đi kèm với việc đầu tư vào hạ tầng xanh như công viên, khu vực sinh thái, hệ thống vườn trên mái, và năng lượng tái tạo. Các công trình cần sử dụng vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Bên cạnh đó, cần chú trọng việc phát triển giao thông công cộng xanh như xe điện, xe buýt chạy bằng năng lượng mặt trời, giảm thiểu sử dụng phương tiện cá nhân và hạn chế ô nhiễm.

Thứ tư, tăng cường kết nối và hợp tác quốc tế. Việt Nam có thể học hỏi và áp dụng các mô hình phát triển đô thị thông minh từ các quốc gia tiên tiến. Việc hợp tác quốc tế sẽ giúp Việt Nam tiếp cận các công nghệ mới, mô hình quản lý đô thị hiệu quả, đồng thời nâng cao năng lực và chất lượng nguồn nhân lực. Các chương trình hợp tác nghiên cứu, đào tạo và triển khai dự án thử nghiệm là rất quan trọng để phát triển đô thị thông minh.

Thứ năm, giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng. Nâng cao nhận thức cộng đồng về việc bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng và sử dụng công nghệ thông minh là một yếu tố quan trọng để đạt được các mục tiêu phát triển đô thị thông minh. Các chiến dịch tuyên truyền, các lớp đào tạo và các hoạt động cộng đồng có thể giúp người dân thay đổi thói quen và hành vi trong việc bảo vệ môi trường, đồng thời sử dụng các tiện ích thông minh trong cuộc sống hàng ngày.

Đô thị thông minh không chỉ là xu hướng tất yếu trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số, mà còn là chìa khóa để hướng tới sự phát triển bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường. Với khả năng tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao chất lượng sống và tăng cường quản lý đô thị hiệu quả, mô hình này đang mở ra hướng đi mới cho các thành phố hiện đại.

Đối với Việt Nam, việc tận dụng tốt các cơ hội và vượt qua những thách thức hoàn toàn có thể kiến tạo những đô thị thông minh mang bản sắc riêng, đồng thời góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong thời đại số hóa.

THANH LAM