Đoàn kết, bản lĩnh ASEAN

Kết quả tuần lễ Hội nghị cấp cao ASEAN-37 và các hội nghị cấp cao liên quan, diễn ra từ ngày 12 đến 15-11, đã chứng minh nhận định đó hoàn toàn đúng đắn.

Các thách thức về không gian và thời gian do đại dịch COVID-19 gây ra không làm những nỗ lực của ASEAN và đối tác bị trì hoãn. Ảnh: Phong Sơn.

Tình đoàn kết vượt mọi rào cản không gian, thời gian

Hội nghị cấp cao ASEAN-37 diễn ra trong một hoàn cảnh đặc biệt, khi mọi hoạt động của hội nghị đều được triển khai theo hình thức trực tuyến, với những múi giờ chênh lệch, do tác động nghiêm trọng của đại dịch COVID-19. Thế nhưng, khó khăn không chùn bước, thách thức chẳng sờn lòng, như Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhận định, dịch bệnh không thể cản trở tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.

Mang tinh thần “Gắn kết và Chủ động thích ứng”, vượt qua rào cản không gian, thời gian lẫn hình thức tương tác, Hội nghị tiếp tục khẳng định sức mạnh của tình đoàn kết, năng lực tự cường và khả năng thích ứng linh hoạt với các thách thức.

Lãnh đạo các nước ASEAN đã thông qua Báo cáo đánh giá giữa kỳ các kế hoạch tổng thể thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, nhất trí về sự cần thiết tiến hành rà soát triển khai Hiến chương ASEAN. Nhiều sáng kiến của ASEAN về hợp tác ứng phó COVID-19 và các nguy cơ dịch bệnh được công bố và đưa vào triển khai, như Quỹ ASEAN ứng phó COVID-19, Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp khu vực, Khung chiến lược ứng phó các tình huống y tế khẩn cấp của ASEAN và Trung tâm Y tế ASEAN ứng phó với các tình huống y tế công cộng khẩn cấp và dịch bệnh mới nổi. ASEAN đã thông qua Khung phục hồi tổng thể ASEAN và Kế hoạch triển khai đồng bộ trên cả 3 trụ cột Cộng đồng nhằm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp sớm khắc phục hậu quả dịch bệnh, ổn định đời sống.

Đặc biệt, tại hội nghị, lãnh đạo các nước một lần nữa khẳng định hòa bình, ổn định cần được duy trì, củng cố trên mọi miền ASEAN, bao gồm của khu vực Biển Đông. Tinh thần trách nhiệm, thượng tôn pháp luật, tôn trọng chủ quyền và các quyền chính đáng của các quốc gia theo luật pháp quốc tế đã được hội nghị khẳng định và quyết tâm cùng nhau xây dựng khu vực Biển Đông hòa bình, ổn định, hữu nghị, hợp tác, nơi tự do hàng hải và hàng không phải được bảo đảm, mọi hoạt động trên biển đều dựa trên khuôn khổ luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982.

Các nước dự hội nghị đề cao kiềm chế, thực hiện nghiêm túc Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), ASEAN và Trung Quốc sớm xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982.

Đón chào “những cái bắt tay” xuyên biên giới

Dù ở những múi giờ khác nhau, tại những quốc gia khác nhau nhưng ASEAN vẫn nhận được sự ủng hộ của các đối tác trong các kỳ hội nghị cấp cao song phương, thắt chặt hơn nữa những mối quan hệ hợp tác hiện có và chào đón những người bạn mới tham gia kết nối cùng phát triển với Cộng đồng. Không ngừng mở rộng và làm sâu sắc thêm quan hệ với các đối tác, ASEAN nhất trí mở rộng Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác Đông Nam Á (TAC) để Cuba, Columbia và Nam Phi tham gia, nâng tổng số các nước tham gia Hiệp ước này lên con số 43.

Hội nghị cũng thông qua các tuyên bố quan trọng, trong đó có Tuyên bố về 15 năm Cấp cao Đông Á (EAS), Tuyên bố EAS về hợp tác biển bền vững, Tuyên bố của các nhà lãnh đạo ASEAN+3 về tăng cường năng lực tự cường kinh tế-tài chính trước các thách thức, Kế hoạch hành động ASEAN-Liên Hiệp Quốc giai đoạn 2021-2025.

Đáng chú ý, sau 8 năm đàm phán, ASEAN và các nước đối tác đã hoàn thành thắng lợi việc đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) với khối lượng công việc đồ sộ, mở ra một giai đoạn hợp tác kinh tế thương mại mới đầy hứa hẹn tốt đẹp.

Khẳng định dấu ấn năm Chủ tịch ASEAN của Việt Nam

Thành tựu của ASEAN năm 2020 ghi nhận nỗ lực chung của Cộng đồng ASEAN, đồng thời khắc họa nổi bật vai trò của Việt Nam. Với vai trò là Chủ tịch ASEAN năm 2020, Việt Nam đã luôn nỗ lực cùng các quốc gia thành viên tiếp tục thúc đẩy thực hiện thành công Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, định hướng phát triển của Cộng đồng ASEAN sau 2025, nâng cao vị thế và phát huy vai trò của ASEAN đóng góp cho hòa bình, an ninh và phát triển bền vững của khu vực và thế giới.

Việt Nam dành ưu tiên cao cho việc đẩy mạnh đoàn kết, thống nhất, phối hợp hành động hiệu quả trong ASEAN cũng như tăng cường quan hệ với các đối tác để nâng cao năng lực tự cường và khả năng ứng phó hữu hiệu của ASEAN trước các thách thức chưa từng có, đó là dịch bệnh COVID-19 và những chuyển động, cạnh tranh mạnh mẽ, sâu sắc của môi trường địa chiến lược toàn cầu và khu vực, trong đó phải đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật, bao gồm cả UNCLOS 1982.

Những nỗ lực đó của Việt Nam đã được các thành viên ASEAN, các đối tác và bạn bè quốc tế ghi nhận, đề cao. Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres khẳng định ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN, đánh giá cao việc Việt Nam điều phối và dẫn dắt thành công các nỗ lực của ASEAN, hợp tác với các Đối tác, ứng phó hiệu quả với COVID-19.

Thủ tướng New Zealand và Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Robert C. O’Brien trong bài phát biểu tại Hội nghị cấp cao ASEAN+1 cũng đánh giá cao vai trò chủ động của Việt Nam trong cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, đặc biệt trong điều phối các nỗ lực khu vực cùng với các đối tác trong bối cảnh nhiều khó khăn, trở ngại với những thách thức do COVID-19 gây ra. Hội nghị thượng đỉnh Lãnh đạo nữ ASEAN, sáng kiến của Việt Nam trong năm ASEAN 2020, cũng nước các đại biểu đánh giá cao.

Bà Caitlin Wiesen, Giám đốc quốc gia Chương trình phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) tại Việt Nam bày tỏ niềm vui khi thấy vấn đề trao quyền cho phụ nữ được mở rộng trong khuôn khổ toàn ASEAN, nhấn mạnh đã và sẵn sàng hợp tác với ASEAN trên cả chiều rộng và chiều sâu trong lĩnh vực này.

An Nhiên