Doanh nghiệp được lựa chọn áp dụng mức ưu đãi thuế có lợi nhất

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Áp dụng thuế suất ưu đãi dựa trên tiêu chí doanh thu là phù hợp với thực tiễn

Báo cáo một số nội dung định hướng giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày nêu rõ, về các khoản chỉ được trừ và không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế (Điều 9), dự thảo Luật đã quy định theo hướng cho phép doanh nghiệp được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế khoản chi phí bổ sung áp dụng cho hoạt động nghiên cứu và phát triển của doanh nghiệp tính theo tỷ lệ phần trăm trên chi phí thực tế và giao Chính phủ quy định chi tiết về mức chi được trừ bổ sung, điều kiện và phạm vi áp dụng.

Dự thảo Luật không quy định mức chi cũng như các nội dung chi cụ thể để bảo đảm linh hoạt cho Chính phủ trong xây dựng chính sách và tổ chức thực hiện, phù hợp với tình hình thực tiễn và khả năng ngân sách cho phép trong từng thời kỳ. Do đó, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Quốc hội cho giữ như dự thảo Luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi báo cáo một số nội dung định hướng giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi). Ảnh: Hồ Long

Về các ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, tiếp thu ý kiến ĐBQH, để bảo đảm tính rõ ràng, cụ thể, tránh các vướng mắc trong quá trình thực hiện, dự thảo Luật đã bổ sung quy định "trong cùng một thời gian, nếu doanh nghiệp được hưởng nhiều mức ưu đãi thuế khác nhau đối với cùng một khoản thu nhập, thì doanh nghiệp được lựa chọn áp dụng mức ưu đãi thuế có lợi nhất".

Với trường hợp doanh nghiệp không đáp ứng điều kiện ưu đãi thuế, dự thảo Luật quy định, cơ quan có thẩm quyền thực hiện thu hồi ưu đãi thuế và xử phạt vi phạm theo quy định của pháp luật; đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết để có căn cứ pháp lý cho thực hiện.

Về việc không áp dụng thuế suất ưu đãi (15% - 17%) đối với các doanh nghiệp là công ty con hoặc công ty có quan hệ liên kết, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, không áp dụng thuế suất ưu đãi với những doanh nghiệp này là để bảo đảm tính chặt chẽ, tránh tình trạng doanh nghiệp lợi dụng chính sách, thực hiện chia, tách doanh nghiệp để được hưởng ưu đãi thuế.

Các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong trường hợp có quan hệ liên kết với doanh nghiệp lớn, thì về bản chất không phải là các doanh nghiệp vừa và nhỏ thông thường.

Ngoài ra, trong Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân đã quy định các ưu đãi, hỗ trợ riêng (với mức ưu đãi cao hơn) cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp công nghệ cao.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Dự thảo Luật quy định việc áp dụng thuế suất ưu đãi dựa trên tiêu chí doanh thu là để phù hợp với thực tiễn, tạo thuận lợi cho quá trình thực hiện và về cơ bản, không mâu thuẫn với quy định của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Bên cạnh đó, trên cơ sở đề nghị của Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, Bộ Công thương - Cơ quan chủ trì soạn thảo Luật Hóa chất (sửa đổi), dự thảo Luật đã bổ sung các ngành nghề sản xuất quốc phòng, an ninh và sản xuất sản phẩm động viên công nghiệp theo quy định của pháp luật, sản xuất sản phẩm công nghiệp hóa chất trọng điểm và sản phẩm cơ khí trọng điểm theo quy định của pháp luật vào các ngành, nghề được ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp.

Không nên quy định ưu đãi thuế ở luật chuyên ngành khác

Thống nhất với việc bổ sung vào dự thảo Luật quy định “doanh nghiệp được lựa chọn áp dụng mức ưu đãi thuế có lợi nhất”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho ý kiến cụ thể với quy định tại khoản 1, Điều 12 về nguyên tắc áp dụng ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Theo dự thảo Luật, việc quy định “trường hợp các luật khác có quy định về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp khác với quy định của Luật này thì thực hiện theo quy định của Luật này, trừ Luật Thủ đô và các nghị quyết quy định cơ chế, chính sách đặc biệt, đặc thù của Quốc hội” là để bảo đảm chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp được thực hiện tập trung và thống nhất.

Tuy nhiên, quy định tại khoản 1, Điều 12 không phù hợp với nguyên tắc quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Trong thời gian qua, các cơ quan của Quốc hội đã nỗ lực đưa những quy định về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp đang được sửa đổi ở các dự án luật trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ Chín vào dự thảo Luật này.

Do vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Hoàng Thanh Tùng đề nghị, cần quy định theo hướng nếu các luật khác ban hành sau khi Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) có hiệu lực thi hành mà quy định về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, thì phải đề xuất sửa đổi trong Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Liên quan đến quy định tại khoản 3, Điều 19, “trường hợp Tổ chức hợp tác phát triển kinh tế (OECD), Liên Hợp Quốc (UN) có quy định, hướng dẫn thuận lợi hơn về quyền đánh thuế cho các nước nguồn thu nhập, trong đó có Việt Nam, giao Chính phủ quy định cụ thể để hướng dẫn thực hiện”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, bị trùng lặp với quy định tại khoản 3, Điều 8, Nghị quyết số 107/2023/QH15 của Quốc hội về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.

“Quy định tại Nghị quyết 107/2023/QH15 bao quát, rộng hơn và đầy đủ hơn, nên cần tiếp tục áp dụng theo Nghị quyết này, không đưa ra quy định nhắc lại ở dự thảo Luật”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị.

Về hiệu lực thi hành, hiện có quan điểm cho rằng, dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) sau khi được thông qua nên có hiệu lực thi hành sớm hơn, từ ngày 1/10/2025, so với đề xuất ban đầu là từ 1/1/2026 (quy định tại khoản 1, Điều 19 của dự thảo Luật).

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng lưu ý, chỉ có thể đẩy thời gian Luật này có hiệu lực thi hành sớm hơn nếu không làm phát sinh những loại thuế nặng hơn so với hiện hành. Nếu áp thuế nặng hơn hoặc phát sinh loại thuế mới thì không được phép áp dụng hồi tố. Với lý lẽ như vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Hoàng Thanh Tùng đề nghị, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cần phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ vấn đề này, từ đó có đề xuất phù hợp về hiệu lực thi hành của dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi).

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị, Ủy ban Kinh tế và Tài chính phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan liên quan tiếp thu đầy đủ ý kiến của đại biểu Quốc hội, hoàn thiện Báo cáo tiếp thu, giải trình dự thảo Luật, bảo đảm chất lượng dự án luật. Đồng thời, chú ý rà soát lại dự thảo Luật để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật cũng như thực hiện chủ trương đổi mới trong công tác xây dựng pháp luật của Đảng, Nhà nước.

Thống nhất với đề xuất của Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính về việc không áp dụng thuế suất ưu đãi 15% - 17% với doanh nghiệp, công ty con hoặc công ty có quan hệ liên kết và các quy định áp dụng thuế suất ưu đãi dựa trên tiêu chí doanh thu, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Ủy ban Kinh tế và Tài chính rà soát hoàn thiện ý kiến giải trình bảo đảm tính thuyết phục khi trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật này.

Thanh Hải