Doanh nghiệp 'mắc cạn' trên chính sách thu hút đầu tư (Kỳ 1)

“Sống mòn” bên những mỏ khoáng sản trúng đấu giá

Tháng 2/2020, trên cơ sở kết quả rà soát tình hình cấp phép khai thác khoáng sản trên địa bàn, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã phê duyệt kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản đợt 1 năm 2020 đối với 19 khu vực, bao gồm 3 mỏ cát, 1 mỏ đất đồi làm gạch và 15 mỏ đất san lấp. Quá trình thẩm định sau này, đã loại ra khỏi danh sách 2 mỏ khoáng sản do chưa phù hợp với quy hoạch sử dụng đất cấp huyện.

Trong các ngày 14, 21 và 28/1/2021, địa phương này đã phối hợp với công ty đấu giá, tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản thành công đối với 17 mỏ khoáng sản. Theo báo cáo của Công an tỉnh Hà Tĩnh, quá trình đấu giá không phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật, không xảy ra các vấn đề phức tạp về ANTT. Kết quả trúng đấu giá thành công khi mức thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản của các mỏ cao hơn giá khởi điểm từ 1,1 đến 15,1 lần.

UBND tỉnh Hà Tĩnh cũng đã ban hành 17 quyết định công nhận kết quả trúng đấu giá đối với 17 mỏ khoáng sản trên địa bàn cho 17 doanh nghiệp. 12 doanh nghiệp đã thực hiện việc nộp tiền trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản với tổng số tiền hơn 48,2 tỷ đồng. Tuy nhiên, đến nay nghịch lý là chỉ mới có 3 mỏ hoàn thiện hồ sơ để khai thác, 9 doanh nghiệp còn lại, mặc dù đã được cấp Giấy phép khai thác khoáng sản nhưng lại thiếu chủ trương đầu tư và ngược lại, một số mỏ được chấp thuận chủ trương đầu tư thì lại chưa được cấp Giấy phép khai thác khoáng sản.

Khu kinh tế Vũng Áng hiện đang có hàng trăm dự án tồn đọng vướng mắc, chậm tiến độ vì thiếu sót thủ tục đầu tư.

Để tháo gỡ, từ tháng 10/2023 UBND tỉnh Hà Tĩnh đã thành lập Đoàn kiểm tra để rà soát, gỡ khó cho doanh nghiệp. Mặc dù đã chỉ rõ, lỗi là ở khâu thẩm định hồ sơ còn thiếu chặt chẽ, xuất phát từ các sở ngành chứ không phải do doanh nghiệp, song đến nay việc tháo gỡ vẫn đang loay hoay như gà mắc tóc. Các sở, ngành và địa phương các cấp ở Hà Tĩnh yêu cầu doanh nghiệp phải thực hiện một loạt thủ tục tương tự như cấp mỏ khoáng sản mới, bao gồm nâng công suất khai thác, chứng minh năng lực của nhà đầu tư, điều kiện giao thông, môi trường, nhu cầu thị trường, tổ chức lấy ý kiến của khu dân cư...

Theo các doanh nghiệp, những việc này chẳng khác nào đánh đố nhà đầu tư, vì đây là những mỏ khoảng sản trúng đấu giá, đã được UBND tỉnh tổ chức khảo sát, đánh giá trữ lượng, tham vấn đầy đủ thủ tục trước khi tổ chức đấu giá. Tuy vậy, đến nay việc gỡ vướng các thủ tục đầu tư để đưa dự án vào khai thác, các doanh nghiệp phần lớn đang vẫn phải “tự bơi” và “mắc cạn” trên chính sách thu hút đầu tư của tỉnh nhà.

Loạt dự án “tiến thoái lưỡng nan”

Không chỉ bất cập ở các dự án khai khoáng, hiện nay tại tỉnh Hà Tĩnh, hàng loạt dự án đầu tư, trong số này có những dự án FDI, vốn đầu tư lên đến hàng nghìn tỷ đồng cũng đang ngắc ngoải vì vướng chính sách, thủ tục sau quá trình kêu gọi xúc tiến đầu tư. Đơn cử, dự án Xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng kỹ thuật KCN Phú Vinh của Công ty CP Đầu tư Xây dựng hạ tầng Phú Vinh tại KKT Vũng Áng được Ban Quản lý KKT tỉnh Hà Tĩnh cấp Giấy chứng nhận đầu tư lần đầu vào tháng 10/2010. Dự án có tổng vốn đầu tư gần 92 triệu USD, diện tích đất dự kiến sử dụng khoảng 232ha. Đến nay, dự án đã cơ bản hoàn thành đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng (khoảng 95%), có 7 nhà đầu tư thứ cấp đã vào đầu tư, hoạt động ổn định, trong đó có 6 dự án đầu tư nước ngoài.

Tuy nhiên, từ nhiều năm nay, dự án đã phải ngừng hoạt động đầu tư xây dựng và tiếp nhận nhà đầu tư thứ cấp để chờ bổ sung thủ tục hồ sơ pháp lý liên quan. Nguyên nhân, tại thời điểm cấp Giấy chứng nhận đầu tư, KCN Phú Vinh chưa có trong danh mục các KCN dự kiến ưu tiên thành lập mới đến năm 2015, chưa có trong Quy hoạch chung xây dựng KKT Vũng Áng đã được phê duyệt. Việc Ban Quản lý KKT cấp Giấy chứng nhận đầu tư cho doanh nghiệp này khi chưa có chấp thuận chủ trương của Thủ tướng Chính phủ là chưa đúng quy trình. Do đó, dự án buộc phải dừng mọi hoạt động xúc tiến để chờ tỉnh Hà Tĩnh có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ đồng ý cho dự án tiếp tục thì mới được triển khai.

Cũng tại KKT Vũng Áng, cùng số phận như KCN Phú Vinh là Dự án Xây dựng Hạ tầng kỹ thuật KCN Hoành Sơn của Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Hoành Sơn, được cấp Giấy chứng nhận đầu tư từ năm 2012. Đến nay, KCN này đã hoàn thành các thủ tục về quy hoạch xây dựng, môi trường, đất đai và đã triển khai xây dựng hoàn thành một số hạng mục. Tuy nhiên, cũng do Ban Quản lý KKT tỉnh Hà Tĩnh cấp chứng nhận vượt quyền nên từ hơn 10 năm nay, KCN Hoành Sơn buộc phải “đắp chiếu”, bế quan tỏa cảng để chờ địa phương báo cáo Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương.

Giai đoạn này, loạt dự án khác cũng được UBND tỉnh Hà Tĩnh chấp thuận đầu tư sau khi kêu gọi doanh nghiệp, nhưng đến nay đều chung số phận là đang ngừng mọi thủ tục, hoạt động đầu tư vì có sai sót, vướng mắc trong quá trình cấp phép ban đầu. Có thể kể đến là Khu đô thị, thương mại dịch vụ, biệt thự sinh thái Nam cầu Phủ tại TP Hà Tĩnh (3.700 tỷ đồng); Dự án Trung tâm thương mại, khách sạn, villa BMC - Việt Trung tại TP Hà Tĩnh (1.200 tỷ đồng); Dự án Khu hỗn hợp thương mại dịch vụ, nhà ở Sông Đông tại phường Thạch Linh, TP Hà Tĩnh (300 tỷ đồng); Hạ tầng kỹ thuật khu dân cư tập trung tại Khu đô thị Nam Sông Ngàn Phố tại huyện Hương Sơn... và hàng trăm dự án có quy mô đầu tư vừa và nhỏ khác.

Thậm chí, dự án Khu liên hợp gang thép và cảng Sơn Dương Formosa Hà Tĩnh (Formosa Hà Tĩnh) hiện cũng vướng mắc liên quan đến giấy chứng nhận đăng ký đầu tư. Sản phẩm thép dây chưa có trong cơ cấu sản phẩm của dự án Khu liên hợp Gang thép và cảng Sơn Dương Formosa Hà Tĩnh nhưng công ty đã sản xuất thép dây), buộc tỉnh Hà Tĩnh phải xin ý kiến cho chủ trương điều chỉnh giấy chứng nhận đăng ký đầu tư dự án, doanh nghiệp vừa phải duy trì sản xuất kinh doanh, vừa canh cánh công tác bổ sung, hoàn thiện hồ sơ pháp lý phù hợp với luật pháp hiện hành.

Theo đánh giá, các đại dự án trên địa bàn Hà Tĩnh có những tồn tại kéo dài hàng chục năm qua chủ yếu vướng mắc về pháp lý, thủ tục đầu tư không qua đấu thầu hoặc cấp sai thẩm quyền, trong đó một số dự án thuộc thẩm quyền của Trung ương. Hệ lụy là các dự án này kéo dài thời gian, chậm tiến độ, trong khi các nhà đầu tư đối mặt với nguy cơ thua lỗ do không thể đưa dự án vào hoạt động dù đã nỗ lực xúc tiến các hạng mục của dự án, thậm chí có những dự án đã cơ bản hoàn thiện hạ tầng cơ sở cách đây từ nhiều năm về trước.

Thiên Thảo