Doanh nghiệp nâng cao chất lượng gạo Việt xuất khẩu giữa cạnh tranh toàn cầu

Đầu tư công nghệ để nâng cao chất lượng gạo

Hiện tại, giá gạo thế giới có xu hướng giảm do nguồn cung dư thừa, đặc biệt từ Ấn Độ, khi nước này đang xả kho khoảng 20 triệu tấn gạo để nhập vụ mới. Tổng tồn kho gạo thế giới hiện nay khoảng 54 triệu tấn, cao hơn nhu cầu (khoảng 52 triệu tấn). Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp phụ thuộc hoàn toàn vào xuất khẩu gạo thông thường sẽ gặp khó khăn.

Tuy nhiên, với phân khúc gạo chất lượng cao lại không bị ảnh hưởng nhiều. Ông Đinh Minh Tâm - Giám đốc của Công ty TNHH Cỏ May cho biết, giá gạo cao cấp trong nước và tại các kênh phân phối như siêu thị, kênh truyền thống vẫn ổn định.

Để xây dựng thương hiệu gạo cao cấp, các doanh nghiệp đã đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng và công nghệ. Ông Đinh Minh Tâm chia sẻ, từ năm 2019, Cỏ May đã xây dựng hệ thống silo bảo quản lúa với công nghệ làm lạnh hiện đại, đảm bảo chất lượng gạo. Ngoài ra, công ty đầu tư vào công nghệ chế biến và đào tạo nhân lực để đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm quốc tế.

"Chúng tôi chủ yếu sử dụng giống lúa ST25, bên cạnh các dòng gạo trắng thơm khác để đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường. Sản phẩm của chúng tôi hướng đến chất lượng gần tương đương hoặc chỉ kém chút ít so với các thương hiệu lớn, đạt khoảng 8 - 9/10 điểm so với chuẩn 10 của đối thủ. Một thương hiệu mạnh phải được xây dựng trên nền tảng hạ tầng và hệ thống quản lý chất lượng hoàn chỉnh, chứ không chỉ dừng ở lời nói" - ông Tâm nói.

Nhờ đó, Cỏ May đã xuất khẩu gạo chất lượng cao sang các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Hồng Kông, Canada và một số quốc gia khác.

Để xây dựng thương hiệu gạo cao cấp, các doanh nghiệp đã đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng và công nghệ. Ảnh minh họa.

Công ty TNHH Gạo Ngon Nhất cũng ứng dụng công nghệ số từ khâu đồng ruộng đến nhà máy để kiểm soát chất lượng. Ông Nguyễn Lưu Tường - Giám đốc Công ty TNHH Gạo Ngon Nhất cho hay, công ty tuyển chọn giống cao cấp như ST25, đồng thời phát triển các dòng gạo phát thải thấp của gạo ST25 và OM18 - hướng đi bền vững, phù hợp xu thế gạo sạch, thân thiện môi trường.

Để đáp ứng các thị trường khó tính như Nhật , Mỹ, Pháp, Canada..., công ty đã sử dụng công nghệ xử lý và đóng gói hiện đại của Hà Lan, hoàn toàn không sử dụng hóa chất bảo quản hay thuốc tiệt trùng.

Tháo gỡ chính sách để hỗ trợ doanh nghiệp

Dù có nhiều lợi thế, ngành gạo vẫn gặp khó khăn từ chính sách nội địa. Theo ông Nguyễn Lưu Tường, Nghị định số 01/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định doanh nghiệp xuất khẩu gạo hoặc ủy thác phải có giấy phép và kho bãi đạt chuẩn. Điều này đã biến nhiều đơn vị tư nhân vốn uy tín lâu năm với đối tác quốc tế thành nhà cung ứng nội địa, gặp nhiều điểm nghẽn.

Bên cạnh đó, giá thành cung ứng gạo tăng thêm 5% do chịu VAT từ đầu nguồn, nhưng không hoàn thuế, buộc phải hạ giá thu mua lúa 5%, ảnh hưởng trực tiếp đến nông dân. Các doanh nghiệp nhỏ, vốn chỉ có biên lợi nhuận dưới 5%, buộc phải rút lui khỏi thị trường.

Ngoài ra, ông Tường cho biết, hiện nay doanh nghiệp mua lúa trong nước chịu 5% thuế VAT, nhưng khi xuất khẩu được hưởng thuế suất 0%. Thủ tục hoàn thuế lại chậm, khiến dòng tiền bị “giam” trong khi biên lợi nhuận đã rất mỏng.

Ông Tường kiến nghị, rút ngắn thời gian hoàn thuế VAT để "giải phóng" dòng tiền. Đồng thời, xem xét sửa đổi Nghị định 01/2025 theo hướng thông thoáng, tạo điều kiện cho doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp tục tham gia xuất khẩu.

Doanh nghiệp đang tập trung thích nghi và mở rộng thị trường xuất khẩu. Ảnh minh họa.

Ông Tâm cũng đề cập đến các rào cản thương mại, như thuế quan 20% áp dụng tại Mỹ, tạo áp lực lên giá thành. Dù vậy, thị trường Mỹ vẫn hấp dẫn vì giá bán cao, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng lớn. Trong khi đó, các thị trường khác như Canada hay một số quốc gia khác thường có giá thấp hơn, khiến doanh nghiệp khó chuyển hướng.

"Để ứng phó với các thách thức như thuế quan hay cạnh tranh quốc tế, chúng tôi tập trung thích nghi, chia sẻ lợi ích với khách hàng và không lệ thuộc vào một thị trường duy nhất" - ông Tâm nói.

Lạc Nguyên