Doanh nghiệp nhà nước cần hoàn thiện cơ chế tiền lương, thưởng để thu hút nhân lực chất lượng cao

Chiều 14/10, Bộ Biên tập Tạp chí Cộng sản, Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đồng tổ chức Hội thảo khoa học “Vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong các ngành trọng yếu của nền kinh tế: Góc nhìn từ ngành hàng không”.

Tính đến năm 2024, cả nước có 671 doanh nghiệp nhà nước, gồm 473 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và 198 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ. Tổng tài sản của doanh nghiệp nhà nước đạt hơn 5,6 triệu tỷ đồng, vốn chủ sở hữu đạt gần 3 triệu tỷ đồng, tổng doanh thu đạt gần 3,3 triệu tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế đạt hơn 227 nghìn tỷ đồng. Doanh nghiệp nhà nước của Việt Nam đang chiếm thị phần rất lớn trong một số lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế, như năng lượng, viễn thông, ngân hàng… Khu vực doanh nghiệp nhà nước đóng góp hơn 29% GDP của đất nước.

Hội thảo khoa học “Vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong các ngành trọng yếu của nền kinh tế: Góc nhìn từ ngành hàng không”.

Phát biểu tại hội thảo, Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh khẳng định doanh nghiệp nhà nước từng bước đổi mới, nhiều tập đoàn, tổng công ty có quy mô lớn, giữ vị trí trọng yếu trong các ngành thiết yếu của nền kinh tế và có khả năng cạnh tranh ở tầm khu vực.

Tuy nhiên, hiệu quả của một số doanh nghiệp vẫn chưa tương xứng với nguồn lực được giao, nên Chính phủ đã trình và Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp (Luật số 68/2025/QH15), tạo hành lang pháp lý quan trọng, giúp thống nhất, minh bạch hóa việc quản lý, sử dụng vốn nhà nước, tăng cường phân cấp và nâng cao trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu.

Theo ông Vũ Hồng Thanh, Luật 68 đã thể hiện rõ tinh thần đổi mới tư duy quản lý, từ “quản lý chặt để không sai” sang “quản lý hiệu quả để tạo giá trị”. Lần đầu tiên, Luật xác định nguyên tắc quản lý vốn nhà nước theo thông lệ quốc tế, gắn trách nhiệm giải trình của cơ quan đại diện chủ sở hữu với hiệu quả đầu tư, đồng thời mở rộng quyền tự chủ của doanh nghiệp trong quyết định đầu tư, nhân sự và chiến lược kinh doanh. Đây là bước tiến quan trọng nhằm tạo đột phá thể chế cho khu vực kinh tế nhà nước phát triển năng động, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế.

Là doanh nghiệp nhà nước trong lĩnh vực hàng không, Tổng Công ty Hàng không Việt Nam - Vietnam Airlines đã vận chuyển 350 triệu lượt khách, 4,5 triệu tấn hàng hóa, 1,6 triệu chuyến bay và doanh thu 1,1 triệu tỷ đồng… Không chỉ đóng góp vào ngân sách nhà nước, Vietnam Airlines còn là cầu nối văn hóa, du lịch và đầu tư giữa Việt Nam và bạn bè quốc tế.

Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh.

Với ngành hàng không, Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu rõ, đây là ngành có tính lan tỏa rất cao - liên quan trực tiếp đến thương mại, logistics, du lịch và công nghiệp hỗ trợ. Thời gian qua, Tổng công ty Hàng không Việt Nam đã nỗ lực vượt qua khó khăn, phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch Covid - 19 minh chứng rõ về vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong việc giữ ổn định nền kinh tế, bảo đảm kết nối. Đây cũng là minh chứng cho hiệu quả của các chính sách kịp thời, linh hoạt của Quốc hội và Chính phủ.

Trong thời gian tới, Phó chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần đẩy mạnh đầu tư vào nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới, tự động hóa, trí tuệ nhân tạo trong quản lý bay, điều hành khai thác, dịch vụ khách hàng. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế về tiền lương, thưởng, cổ phiếu khuyến khích để thu hút, giữ chân nhân lực chất lượng cao, tạo động lực đổi mới, sáng tạo thực chất cho doanh nghiệp nhà nước.

Theo ông Phùng Quốc Hiển, nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội, chuyên gia tư vấn cao cấp Hội đồng Lý luận Trung ương, doanh nghiệp nhà nước cần tiếp tục đổi mới tư duy về thể chế, cơ chế quản lý doanh nghiệp trong bối cảnh hiện nay. Bởi lẽ thể chế, cơ chế quản lý doanh nghiệp nhà nước trong những năm qua đã bộc lộ những bất cập cần phải tiếp tục hoàn thiện sửa đổi; bối cảnh quốc tế, khu vực có những diễn biến cần phải đổi mới tư duy về thể chế, cơ chế quản lý doang nghiệp; tình hình trong nước và dự báo trong tương lai đòi hỏi doanh nghiệp nhà nước phải đổi mới; nội tại doanh nghiệp nhà nước có những khiếm khuyết, hạn chế đòi hỏi phải đổi mới toàn diện.

Hiện nay, Bộ Nội vụ đang khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, phương án tổng thể sắp xếp doanh nghiệp nhà nước, theo tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị và Công văn số 59-CV/BCĐ, ngày 12/9/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW về việc sắp xếp đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp nhà nước và đầu mối bên trong các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị và Kế hoạch số 130/KH- BCDDTKNQ18, ngày 21/9/2025 của Ban Chỉ đạo về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Chính phủ sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước, tổ chức bên trong hệ thống hành chính nhà nước. Theo đó, trong quý 4 năm 2025 sẽ hoàn thành việc sắp xếp các doanh nghiệp nhà nước, bảo đảm cho giai đoạn tới tập trung phát triển kinh tế - xã hội...

Bảo An