Doanh nghiệp sẽ tránh được cáo buộc gian lận xuất xứ

Dự thảo thông tư này ra đời trong bối cảnh hiện nay có nhiều loại sản phẩm, hàng hóa nhập khẩu linh kiện từ nước ngoài về Việt Nam lắp ghép, gia công nhưng lại ghi nhãn là hàng “made in Vietnam” khiến dư luận phản ứng.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho biết, từ đầu tháng 8/2019, Bộ Công Thương đã hoàn thành dự thảo Thông tư này. Theo quy định, Bộ Công Thương đã đăng tải công khai dự thảo và sẽ tổ chức 2 hội thảo tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh để lấy ý kiện rộng rãi của mọi người dân, doanh nghiệp, bộ ngành liên quan để hoàn thiện, sau đó báo cáo Thủ tướng, rồi tiếp tục rà soát một lần nữa trước khi ban hành, đưa vào cuộc sống.

Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh. Ảnh DNVN/HuongLan.

Ông Khánh nói, về nguyên tắc, Thông tư này sẽ không làm phát sinh chi phí cho doanh nghiệp vì đây chỉ là Thông tư giúp doanh nghiệp ghi nhãn chính xác hơn cho sản phẩm của mình tránh được nguy cơ bị cáo buộc là gian lận xuất xứ, loại bỏ dần tình trạng hàng nhập khẩu nhập nhèm, đội lốt hàng Việt Nam.

Trình bày rõ hơn về dự thảo Thông tư quy định về cách xác định sản phẩm, hàng hóa là sản phẩm, hàng hóa của Việt Nam hoặc sản xuất tại Việt Nam, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết, nguyên tắc xác định hàng hóa của Việt Nam dựa trên hai trường hợp. Hàng hóa có xuất xứ thuần túy hoặc được sản xuất toàn bộ tại Việt Nam và hàng hóa có xuất xứ không thuần túy hoặc không được sản xuất toàn bộ tại Việt Nam nhưng trải qua công đoạn gia công sản xuất hàng hóa cuối cùng diễn ra tại Việt nam. Tuy nhiên, công đoạn này phải tạo ra chuyển đổi cơ bản cho hàng hóa, sản phẩm, vượt qua giai đoạn gia công đơn giản.

Trên thực tế, hiện nhiều sản phẩm, hàng hóa Việt Nam đã mang tính quốc gia, chất lượng tăng lên, có thương hiệu, tạo niềm tin cho người tiêu dùng, nên dẫn tới tình trạng hàng hóa “đội lốt” hàng Việt Nam. Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp đem hàng nước ngoài về nhưng gia công sơ sài rồi dán nhãn Made in Việt Nam vào thì sẽ có sự cạnh tranh không tốt, gây ra sự chèn ép... Chính vì vậy, ông Hải cho rằng việc xây dựng Thông tư này phục vụ cho việc xác định hàng hóa Việt Nam. Doanh nghiệp có thể dán nhãn hoặc không dán nhãn nhưng vẫn thể hiện được hàng Việt.

Góp ý về nội dung Dự thảo Thông tư, bà Trần Thị Thu Hương, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho biết, vừa qua có nhiều vụ hàng hóa gắn nhãn mác Việt Nam dù không phải hàng Việt Nam khiến cơ quan quản lý không biết xử lý thế nào nên việc xây dựng dự thảo là cần thiết. Tuy nhiên, bà Hương khá băn khoăn khi quy định để xác định thế nào là hàng hóa Việt Nam thì Thông tư lại đưa ra một loạt những quy định về xuất xứ cho sản phẩm khá tương đồng với quy định trong Nghị định 31 và Thông tư 05. Do đó, Bộ nên cân nhắc có cần thiết ban hành Thông tư này không, hay chỉ cần sửa đổi Nghị định 31 hoặc Thông tư 05, mở rộng phạm vi thay vì áp dụng cho hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu thì thêm cả hàng được sản xuất và lưu thông tại Việt Nam.

Mặt hàng sữa bột được nhiều sự quan tâm về nguồn gốc xuất xứ.

Đại diện phía doanh nghiệp, ông Trần Quang Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sữa Việt Nam nêu kiến nghị và thắc mắc về mặt hàng sữa bột cho trẻ em, nhiều doanh nghiệp nhập khẩu cả sữa bột, vitamin, nhưng công thức để phối trộn sữa dinh dưỡng phù hợp với trẻ em Việt Nam lại là chất xám của doanh nghiệp.

"Như vậy, nhiều trường hợp sữa bột nếu tính theo giá trị gia tăng thì không đạt tỉ lệ sản xuất trong nước trên 30% nhưng sản xuất khâu cuối cùng ở Việt Nam thì sẽ ghi xuất xứ như thế nào? Nếu ghi xuất xứ New Zealand hay xuất xứ Mỹ có coi là gian lận hay không?", ông Trung đặt vấn đề.

Ông Trung cũng đặt vấn đề về trường hợp doanh nghiệp Việt Nam đầu tư trang trại nuôi bò sữa ở Lào, Campuchia, hệ thống quản lý, nhân lực đều là người Việt Nam nhưng sử dụng đồng cỏ của quốc gia khác và chỉ mất khoảng vài giờ xe chạy để đưa sữa về Việt Nam thì sữa tươi đó ghi xuất xứ như thế nào.

Trả lời những thắc mắc được đưa ra bởi Chủ tịch Hiệp hội Sữa Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết, trong trường hợp không xác nhận xuất xứ tại nước nào thì doanh nghiệp sẽ ghi là xuất xứ bởi doanh nghiệp. "Trong rất nhiều trường hợp không xác định nổi xuất xứ tại quốc gia nào thì nên mở rộng cách ghi", Thứ trưởng Khánh nói.

Cũng theo Thứ trưởng, với những trường hợp giá trị sản xuất nội địa nhỏ hơn 30% thì áp dụng theo Nghị định 43, cho phép doanh nghiệp tự ghi nước xuất xứ, miễn là trung thực nhưng không được ghi sản xuất tại Việt Nam.

Trở lại câu chuyện xuất xứ đối với sản phẩm sữa, ông Khánh cho biết, dường như quy tắc xuất xứ dựa theo trường hợp xuất xứ thuần túy, đó là chỉ khi nào sữa tươi, sữa bột sản xuất thu được trên lãnh thổ Việt Nam thì mới được coi là hàng hóa Việt Nam. Còn nếu nhập khẩu nguyên liệu về và giá trị gia tăng không vượt 30% thì tốt nhất ghi xuất xứ theo Nghị định 43. Nếu như sau này được mở rộng ra có thể ghi "Chế biến tại Việt Nam". Về vấn đề hàm lượng chất xám, theo Thứ trưởng Khánh, với việc đăng ký bản quyền, chủ sở hữu trí tuệ có thể tính xem giá trị của hàm lượng chất xám, cần chứng minh công thức phối trộn ra sản phẩm sữa đắt tiền.

Đông Nghi