Doanh thu dầu mỏ của Nga vẫn tăng mạnh bất chấp lệnh trừng phạt

Tàu chở dầu Moscow University tại cảng Kozmino, Nga. Ảnh: Reuters

Theo dữ liệu của Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và không khí sạch (CRECA) - một tổ chức có trụ sở ở Helsinki, Phần Lan, Nga đã thu về doanh thu kỷ lục 93 tỷ EUR (135 tỷ USD) từ việc xuất khẩu dầu mỏ, khí đốt và than đá trong 100 ngày đầu giao tranh với Ukraine. Khoảng 2/3 nguồn doanh thu này là từ dầu mỏ và phần lớn trong số còn lại là từ khí đốt tự nhiên.

Theo báo cáo của CRECA, EU chiếm 61% kim ngạch xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch của Nga trong 100 ngày đầu tiên của cuộc xung đột, trị giá khoảng 60 tỉ USD. Các nhà nhập khẩu hàng đầu khác là Trung Quốc với 13,2 tỷ USD; Đức 12,7 tỷ USD; Italia 8,2 tỷ USD; Hà Lan 8,4 tỷ USD; Thổ Nhĩ Kỳ 7 tỷ USD; Ba Lan 4,6 tỷ USD; Pháp 4,5 tỷ USD và Ấn Độ 3,6 tỷ USD.

Xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch là yếu tố quan trọng để tăng cường sức mạnh quân sự của Nga. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), năm 2021, chỉ riêng doanh thu từ dầu mỏ và khí đốt đã chiếm 45% ngân sách liên bang của Nga. CRECA ước tính, doanh thu từ xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch của Nga đã vượt chi tiêu của Moscow cho cuộc chiến ở Ukraine. "Tỷ lệ doanh thu hiện tại là chưa từng thấy, do giá tăng cao và khối lượng xuất khẩu cũng gần mức kỷ lục cao nhất của Nga", ông Lauri Myllyvirta, nhà phân tích tại CRECA cho biết.

Giá năng lượng tăng cao- lệnh trừng phạt vô tác dụng

Quyết định cấm một phần dầu Nga của Liên minh châu Âu (EU) được cho là một đòn cú giáng vào nền kinh tế Nga. Ukraine ước tính lệnh cấm có thể khiến Nga thiệt hại hàng chục tỷ USD. Các nhà lãnh đạo châu Âu ca ngợi quyết định trên là một bước ngoặt, nhưng tác động từ lệnh cấm này đã bị cản trở do giá năng lượng tăng cao.

Giá tăng không chỉ bù lại những tác động của việc giảm khối lượng xuất khẩu, thậm chí còn mang lại cho Nga doanh thu lớn hơn. Nghiên cứu cho thấy, giá xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch của Nga trung bình cao hơn khoảng 60% so với năm 2021, mặc dù đã tính đến cả thực tế dầu mỏ Nga được giao dịch ở mức thấp hơn 30% so với giá thị trường thế giới. Doanh thu của Gazprom, tập đoàn năng lượng khổng lồ thuộc sở hữu của nhà nước Nga, vẫn cao hơn gấp 2 lần so với năm trước nhờ giá khí đốt tăng cao, theo CRECA.

"Ngay hiện tại, lệnh cấm này không gây ra nỗi đau tài chính quá lớn cho Nga vì giá năng lượng toàn cầu đang gia tăng. Giá cao hơn rất nhiều so với năm ngoái. Ngay cả khi Nga đề nghị giá giảm, nước này vẫn thu về được lợi nhuận từ dầu tương đương năm ngoái", ông Chris Weafer- Giám đốc điều hành của công ty tư vấn Macro-Advisory- giải thích.

Matteo Villa, một nhà phân tích tại viện nghiên cứu chiến lược ISPI ở Milan (Italia), cho biết Nga sẽ bị ảnh hưởng khá lớn ngay bây giờ nhưng cảnh báo về lâu dài, các lệnh trừng phạt có thể phản tác dụng. "Rủi ro là giá dầu toàn cầu tăng do các lệnh trừng phạt của châu Âu. Và nếu giá tăng nhiều, Nga bắt đầu kiếm được nhiều hơn. Khi đó, rõ ràng là châu Âu thua ngược", ông Vila nói.

Nhiều nước vẫn sẵn sàng mua dầu của Nga

EU cũng giảm nhập khẩu dầu mỏ Nga, vốn đã giảm 18% trong tháng 5. Tuy nhiên lại được bù lại ở Ấn Độ và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), do đó không có sự thay đổi trong khối lượng xuất khẩu dầu mỏ của Nga. Lệnh cấm của EU được áp dụng đối với tất cả dầu của Nga vận chuyển bằng đường biển. Tuy nhiên, với sự phản đối của Hungary, dầu của Nga vẫn sẽ chảy qua đường ống Druzhba tới một số quốc gia ở Trung Âu và đây là một sự miễn trừ trừng phạt.

Theo ông Chris Weafer, bên cạnh việc duy trì một số thị trường châu Âu, Nga có thể bán một lượng dầu vốn dĩ chuyển cho châu Âu theo cam kết từ trước sang Trung Quốc, Ấn Độ và các khách hàng khác ở châu Á với giá "hữu nghị". Ông Weafer lưu ý "Ấn Độ luôn là một người mua sẵn sàng" và "Trung Quốc thì chắc chắn luôn muốn mua thêm dầu Nga" vì "hai nước này đều được giảm giá lớn so với giá thị trường toàn cầu".

Ấn Độ trở thành nhà nhập khẩu quan trọng của dầu mỏ Nga, đã mua 18% khối lượng xuất khẩu của Nga trong giai đoạn 100 ngày đầu chiến sự. Xuất khẩu dầu của Nga sang Ấn Độ tăng gần 25 lần trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu dầu mỏ Nga sang Trung Quốc cũng tăng trưởng, tăng 4% so với cùng kỳ năm ngoái lên 6,55 triệu tấn. Nga chỉ đứng sau Saudi Arabia với tư cách là nguồn cung cấp dầu chính của Trung Quốc.

Các chuyên gia dự đoán, các nhà sản xuất Nga sẽ tiếp tục định hướng lại dòng chảy xuất khẩu sang các thị trường Châu Á trong những tháng tới, điều này sẽ đảm bảo sản xuất phục hồi hơn nữa. Theo dự báo từ Refinitiv, xuất khẩu dầu của Nga sang Ấn Độ có thể tăng lên mức kỷ lục 900.000 thùng/ngày, trong khi lượng giao dầu bổ sung sang thị trường Trung Quốc có thể lên tới 400.000 thùng/ngày khi nhu cầu của Trung Quốc phục hồi sau phong tỏa. Nhà phân tích cấp cao Nikita Blokhin của Alfa-Bank cho biết việc chuyển hướng dòng xuất khẩu sang các thị trường Châu Á sẽ giúp ổn định sản lượng của Nga ở mức 10,3 triệu thùng/ngày.

AN BÌNH