Doanh thu dưới 1 triệu đồng/năm đóng thuế như thế nào?

Phương pháp tính thuế theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu phát sinh trong kỳ

Chị Hà Loan, chủ quán cà phê ở phố Tam Khương, phường Khương Trung, quận Đống Đa với doanh thu gần 2 năm nay ổn định tầm 700 triệu đồng/năm. Hàng tháng chị đang phải đóng thuế với mức thuế 2,4 triệu đồng/ tháng. Từ 1/6 tới không biết cơ quan thuế sẽ thu thuế như thế nào?

Trong khi đó chị Minh, chủ tiệm chè Mẹ Mun cũng ở khu vực phường Khương Trung, quận Đống Đa thắc mắc, hàng tháng chị đang đóng thuế khoán với mức làm tròn gần 700 ngàn đồng.

“Tiệm chè chỉ túc tắc cho học sinh, sinh viên lời lãi chưa thấy đâu. Đến cái máy in hóa đơn tính tiền cả mấy tháng nay bụi phủ kín vì khách vào mua cốc chè chẳng ai muốn hỏi. Tôi cũng thắc mắc thời gian tới nộp thuế có thay đổi không”, chị Minh chia sẻ.

Theo quy định từ 1/6 khi chuyển sang hình thức kê khai thuế đầy đủ, tức là không còn áp dụng thuế khoán nữa, thì các hoạt động kinh doanh phải xuất hóa đơn, có chứng từ bán hàng và thực hiện kê khai thuế định kỳ. Việc kê khai có thể không quá phức tạp, nhưng cá nhân kinh doanh vẫn phải tự thực hiện và chịu trách nhiệm trước pháp luật về số liệu mình kê khai.

Thời gian, chi phí nộp thuế theo hình thức kê khai sẽ giảm đi so với thuế khoán. Ảnh: H.H.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn Thuế Việt Nam chia sẻ, đối với hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỷ đồng, họ vẫn phải thực hiện nghĩa vụ thuế, nhưng theo phương pháp tính thuế theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu phát sinh trong kỳ, chứ không phải khoán cố định cả năm. Đơn cử, theo quy định hiện hành, hoạt động thương mại, bán hàng hóa: 1% thuế giá trị gia tăng (VAT) và 0,5% thuế thu nhập cá nhân (TNCN); dịch vụ sửa chữa ô tô có thể áp dụng thuế suất 7% trên doanh thu; cho thuê nhà có thể áp dụng thuế suất 10% (VAT và thuế TNCN).

Điều này có nghĩa là nếu trong năm hộ kinh doanh phát sinh doanh thu 500 triệu đồng, thì sẽ kê khai và nộp thuế dựa trên đúng số đó tức là không còn "khoán một cục" như trước, mà phải kê khai theo doanh thu thực tế từng tháng, từng quý. Nếu doanh thu là 700 triệu hay 1 tỷ đồng thì sẽ nộp thuế tương ứng với con số đó.

Từ đó có thể thấy rằng, việc kê khai không đồng nghĩa với việc tất cả đều phải áp dụng thuế VAT theo phương pháp khấu trừ, mà vẫn có phương pháp đơn giản hơn, tức là nộp thuế theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu thực tế.

Theo bà Lê Thị Yến, Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn thuế Hà Nội, nhiều hộ kinh doanh vẫn chưa hiểu rõ quyền và nghĩa vụ thuế, tiếp tục duy trì tâm lý kinh doanh nhỏ lẻ, không xuất hóa đơn và thiếu bộ phận kế toán chuyên trách. Họ cũng gặp khó khăn trong việc tiếp cận phần mềm hóa đơn điện tử, đặc biệt ở khu vực nông thôn và với người lớn tuổi. Việc áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền là bước chuyển quan trọng, giúp nâng cao minh bạch và hiệu quả quản lý tài chính, nhưng các hộ kinh doanh cần có sự chuẩn bị hợp tác với đối tác uy tín để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo tuân thủ pháp lý.

Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn cũng nêu rõ, việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai không làm thay đổi tỷ suất, phương thức tính thuế với hộ kinh doanh. Thời gian, chi phí nộp thuế theo hình thức kê khai sẽ giảm đi so với thuế khoán.

triệu Tại Nghị quyết số 138/NQ-CP ban hành Kế hoạch hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, Chính phủ giao Bộ Tài chính nghiên cứu, hoàn thiện khung khổ pháp lý về kinh doanh cá thể theo hướng: quy định mô hình quản trị, chế độ tài chính, kế toán... có chính sách cung cấp cấp miễn phí các nền tảng số, phần mềm kế toán dùng chung, dịch vụ tư vấn pháp lý, đào tạo về quản trị doanh nghiệp, kế toán, thuế, nhân sự, pháp luật cho hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh.

Rà soát, sửa đổi các quy định pháp lý về chế độ tài chính, kế toán, thuế, bảo hiểm đối với doanh nghiệp siêu nhỏ theo hướng đơn giản hóa, dễ tuân thủ, dễ thực hiện, không làm phát sinh nhân sự về kế toán, hành chính để khuyến khích hộ kinh doanh chuyển sang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp.

Rà soát, sửa đổi Luật quản lý thuế để bãi bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh. Sửa đổi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, bổ sung chính sách cung cấp miễn phí các nền tảng số, phần mềm kế toán dùng chung, dịch vụ tư vấn pháp lý, đào tạo về quản trị doanh nghiệp, kế toán, thuế, nhân sự, pháp luật cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ.

Khai thác tiềm năng

Theo Cục Thuế (Bộ Tài chính), tính đến tháng 3/2025, cả nước có gần 2 triệu hộ và cá nhân kinh doanh đang nộp thuế theo hình thức khoán, trong khi chỉ có hơn 6.100 hộ nộp thuế theo phương pháp kê khai. Ngoài ra, nhờ ứng dụng bản đồ số hộ kinh doanh, cơ quan thuế đã đưa thêm hơn 61.000 hộ vào diện quản lý, cho thấy còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác đầy đủ.

Chỉ có hơn 6.100 hộ nộp thuế theo phương pháp kê khai. Ảnh: H.H.

Điểm đáng chú ý là mức nộp thuế khoán hiện rất thấp. Bình quân 3 tháng đầu năm 2025, mỗi hộ kinh doanh chỉ nộp khoảng 670.000 đồng/tháng, thấp hơn gần 7 lần so với mức thuế kê khai, vốn lên tới 4,6 triệu đồng/tháng/hộ. Điều này không chỉ khiến nguồn thu ngân sách bị ảnh hưởng mà còn tạo ra sự bất bình đẳng giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp khi cùng quy mô doanh thu nhưng nghĩa vụ thuế khác biệt rất lớn.

Lũy kế tổng thu ngân sách nhà nước từ hộ, cá nhân kinh doanh trong 3 tháng đầu năm 2025 ước đạt 8.695 tỷ đồng, đạt 27,2% so với nhiệm vụ thu, bằng 25,7% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, xét về tỷ trọng, khu vực này chỉ đóng góp khoảng 1,5 - 2% tổng thu ngân sách do cơ quan thuế quản lý.

Tỷ lệ thu 27,2% của quý I/2025 gần như không thay đổi nhiều so cùng kỳ các năm gần đây: Quý I năm 2022 đạt 22,3%, năm 2023 - 29,1%, năm 2024 - 26,7%. Đây là con số cho thấy mức thu từ hộ kinh doanh chưa tương xứng với tiềm năng thực tế.

Cơ quan thuế cũng nhận định: hiện tượng thất thu vẫn khá phổ biến, do nhiều hộ kinh doanh không xuất hóa đơn, hoặc có xuất nhưng không kê khai, kê khai không đầy đủ, thậm chí khai rồi nhưng không nộp thuế. Việc hộ kinh doanh chưa nhận thức đầy đủ về nghĩa vụ thuế, đặc biệt là vai trò của hóa đơn điện tử và minh bạch sổ sách, đang là một rào cản lớn khiến chính sách thuế hiện hành chưa phát huy hiệu quả như kỳ vọng.

Thực tế, mô hình thuế khoán vốn được áp dụng từ những năm 1990 phù hợp với thời kỳ nền kinh tế còn manh mún, hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ, chưa có điều kiện áp dụng công nghệ thông tin hay hóa đơn điện tử. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế đang chuyển dịch mạnh theo hướng số hóa, hội nhập và minh bạch, thuế khoán bộc lộ rõ nhiều bất cập: thiếu minh bạch, dễ thất thu, tạo động lực “lách luật”, hạn chế động lực lớn lên của hộ kinh doanh.

Hồ Hương