Độc đáo bảo vật quốc gia ở ngôi chùa nghìn năm tuổi tại Bắc Ninh
Chùa Phật Tích (xã Phật Tích, huyện Tiên Du, Bắc Ninh) là nơi lưu giữ hai bảo vật quốc gia: pho tượng Phật A Di Đà và bộ tượng 10 linh thú.
Theo các tài liệu, chùa Phật Tích (trước đây có tên gọi Vạn Phúc) được vua Lý Thánh Tông khởi dựng vào năm Long Thụy Thái Bình thứ 4 (1057). Năm 1066, vua Lý Thánh Tông cho xây thêm một ngôi tháp cao tại chùa. Bên trong tháp tôn trí một pho tượng Phật.
Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, bức tượng Phật A Di Đà bằng đá xanh kể trên trở thành một trong những pho tượng Phật xưa nhất được xác định niên đại, cũng như là chuẩn mực về điêu khắc tượng Phật.
Tượng Phật A Di Đà được thờ tại gian chính điện chùa Phật Tích. Tượng cao 1,86 m, nếu tính cả bệ là 2,7 m. Theo các chuyên gia, đây là một công trình thể hiện sự tinh hoa của điêu khắc đá thời Lý.
Thân tượng biểu đạt một vị Phật đang ngồi tọa thiền, mắt khép hờ trong thiền định, khí sắc thanh tịnh tươi nhuần. Vẻ mặt thể hiện nội tâm cân bằng giữa động và tĩnh.
Đầu tượng kết tóc xoắn ốc, vầng trán mở rộng thể hiện trí tuệ, tuổi thọ. Hai bên má đầy đặn trông phúc hậu, nhân ái.
Bệ tượng trang trí cánh sen, hoa văn sóng nước, rồng, mây lửa. Các họa tiết đều được chạm trau chuốt, mềm mại, tỉ mỉ.
Chân bệ là một khối hình chóp, cắt thành bốn bậc, có bình đồ hình bát giác. Trang trí chân bệ là hình rồng, sóng, mây, lửa.
Tượng Phật A Di Đà được coi là bảo vật quốc gia, đã được Trung tâm kỷ lục Việt Nam công nhận là kỷ lục Phật giáo. Pho tượng không chỉ là một hiện vật tôn giáo mang ý nghĩa lịch sử quan trọng mà còn là một tuyệt tác về điêu khắc tượng tại Việt Nam với những giá trị về mặt tạo hình độc đáo.
Bộ tượng linh thú ở chùa Phật Tích cũng được coi là bảo vật quốc gia. Bộ tượng này tạo tác vào thế kỉ thứ XI, xếp đối xứng nhau phía trước hành lang tòa tiền đường chùa Phật Tích. Tượng linh thú gồm sư tử, voi, tê giác, trâu, ngựa. Mỗi loại hai con. Mỗi linh thú cao khoảng 1,2 m, dài 1,5-1,8m và đều được đặt trên bệ đá hoa sen.
Đặc biệt, tượng linh thú trong chùa Phật Tích được làm bằng khối đá liền (duy nhất có tác phẩm tượng trâu ở dãy bên phải được ghép từ 2 khối đá).
Tượng linh thú ở chùa Phật Tích thiên về những mảng khối lớn, chắc, khỏe theo xu hướng tả thực, sinh động nhưng vẫn toát lên vẻ vui hòa, an nhiên theo đúng tinh thần Phật giáo.
Hệ thống tượng thú đá kết hợp với cảnh quan tạo nên vẻ đẹp cổ kính, nét độc đáo riêng biệt cho chùa Phật Tích.
