Ngôi đền Quan Sơn ở xã Tân Dân (huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh) có diện tích khoảng 2.000m2, được xây dựng rất đặc biệt với vật liệu chủ yếu là đá ong. Đây là loại vật liệu nhìn bên ngoài đơn sơ nhưng rất bền và chắc chắn.
Ngôi đền hình thành từ xa xưa bằng nhiều vật liệu khác nhau và xuống cấp theo thời gian. Từ năm 2015-2017, người dân địa phương và con em xa quê đã cùng đóng góp 16 tỷ đồng để tôn tạo lại ngôi đền.
Để tạo nét đẹp riêng, người dân địa phương đã quyết định sử dụng vật liệu chủ chốt là hàng chục nghìn viên đá ong để xây dựng đền. Điều này đã tạo nên vẻ đẹp trầm mặc, cổ kính cho công trình thờ tự này, ngoài ra đá ong chịu được thời tiết khắc nghiệt, đảm bảo thời gian lâu dài.
Nhiều hạng mục như cổng, nhà chờ, nhà đình, nhà trống, nhà hóa vàng, thành giếng, tường rào, bậc thang quanh khuôn viên đều được làm từ đá ong.
Màu sắc nâu đậm chủ đạo của đá ong khiến cho ngôi đền trở nên vẻ đẹp đơn sơ, cổ kính. Tại những bậc thang vào đền rêu phong mọc kín, tạo nên vẻ đẹp độc đáo.
Đá ong được mua từ các tỉnh phía Bắc. Từ những tảng đá gồ ghề, người thợ đã tỉ mẩn đục đẽo, mài cắt thành phiến đá, viên gạch sắc cạnh phù hợp với từng hạng mục.
Những viên gạch, phiến đá được liên kết với nhau bằng mạch âm, kết dính với nhau bằng một loại keo đặc biệt. Đá ong có màu nâu đất, bề mặt lỗ chỗ như tổ ong.
Hoa văn, họa tiết trên từng viên gạch được bàn tay tài hoa của người thợ tạo ra tinh xảo, đẹp mắt.
Theo ông Trần Ngọc Minh, thủ nhang đền Quan Sơn cho biết: Ngôi đền được xây dựng trên diện tích 2.000 m2. Bên trong thờ một vị tướng nhà Trần. Việc chọn lựa đá ong để làm bởi đá ong có đặc tính hấp thụ nhiệt kém, tỏa nhiệt nhanh. Vì thế, không gian nơi đây sẽ mát mẻ vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông. Người dân trong vùng thường đến đây thắp hương. Những ngày Rằm, lễ Tết, đền Quan Sơn đón nhiều du khách đến tham quan, chiêm bái.
Đền nhìn từ trên cao được xây dựng bằng đá ong với lối kiến trúc độc đáo.
Trần Phong