Độc đáo lễ hội chém lợn làng Ném Thượng ở Bắc Ninh
Ngày 27/1, dưới góc sân đình làng Ném Thượng, phường Khắc Niệm (TP Bắc Ninh) nơi diễn ra nghi thức chém lợn tế thánh trong phòng kín. Điều này góp phần giảm đi sự phản cảm, đồng thời gìn giữ được những tập tục truyền thống của xứ Kinh Bắc cổ xưa.
Lễ hội làng Ném Thượng diễn ra trong hai ngày mùng 5-6 tháng Giêng âm lịch, trong đó mùng 6 là chính hội. Mùng 4 tháng Giêng, nghi lễ mở cửa đình được bắt đầu. Trong ngày mùng 5, lễ khai mạc hội và lễ nhập tịch, đón "ông ỉn" về nhập đình được tiến hành.
Trong ngày mùng 6, Ban tổ chức tiến hành nghi lễ rước kiệu. Đoàn rước gồm các đoàn thể chính trị, xã hội trong thôn khoảng hơn 100 người, toàn thể nhân dân và du khách thập phương. Đi đầu đoàn rước là đội hình múa lân, các cháu thiếu niên và nhi đồng cầm cờ, hoa, tiếp theo là đội mâm lễ, hội cựu chiến binh rước Quốc Kỳ, ảnh Bác, đoàn trống nhạc, đoàn rước hai "ông ỉn"...
Ông Nguyễn Đăng Công - Trưởng Ban tổ chức lễ hội Khu phố Ném Thượng cho biết, trong năm 2023, lễ hội làng Ném Thượng vẫn duy trì các nghi thức truyền thống nhưng bảo đảm thực hiện theo nếp sống văn minh. Nghi thức chém lợn giữa sân đình đã không diễn ra mà "ông ỉn" được đưa vào khu vực kín đáo giết thịt tế thánh.
“Ông ỉn” năm nay do hội đồng niên sinh năm 1974 nuôi, và được 2 thủ đao sinh năm 1977 thực hiện nghi lễ giết thịt. 2 “ông ỉn” rước quanh khu phố, sau đó được rước về sân đình làm lễ hoàn rước và được đưa vào khu vực riêng quây bạt kín, hai thủ đao được dân làng chọn từ những gia đình hạnh phúc, con cháu đề huề, khỏe mạnh thực hiện nghi lễ giết lợn”- ông Công nói.
Lễ hội làng Ném Thượng có lịch sử hơn 800 năm nhưng do ảnh hưởng từ chiến tranh nên lễ hội đã bị mai một. Từ năm 1999, lễ hội được khôi phục và tổ chức đều đặn hàng năm vào mùng 5 và 6 tháng Giêng âm lịch.
Bên cạnh nghi lễ truyền thống, phần hội còn diễn ra các hoạt động văn hóa, văn nghệ độc đáo, hát quan họ dưới thuyền, thể dục thể thao, trò chơi dân gian như đấu vật, kéo co, chọi gà...
Nghi lễ chém lợn được mô phỏng lại hành động chém lợn rừng khao quân của một vị tướng Lý Đoàn Thượng dưới triều Lý nhằm tôn vinh công lao của Thành hoàng Lý Đoàn Thượng, nhắc nhở con cháu về truyền thống anh dũng của các bậc tiền bối có công bảo vệ đất nước. Lễ hội góp phần tăng cường tình đoàn kết dân tộc và cầu mong cho năm mới được no ấm, đầy đủ, mùa màng bội thu...
Từ năm 2016, để chấm dứt tình trạng gây phản cảm, kích động bạo lực và đảm bảo yếu tố truyền thống, các cấp chính quyền vận động nhân dân làng Ném Thượng điều chỉnh tục chém lợn giữa sân đình vào một khu vực dành riêng để giết thịt và làm cỗ ngọc tế thánh./.
