Độc đáo nhà cổ với kiến trúc nghệ thuật từ thời xưa

Đoàn công tác Báo Phú Yên chụp hình lưu niệm cùng chị Trần Thị Ánh Tuyết (thứ 2 từ trái sang), con gái ông Trần Công Vàng đang sống và trông coi, giữ gìn ngôi nhà. Ảnh: MẠNH HOÀI NAM

Nơi có KCN với tốc độ phát triển nhanh, nhưng thời gian qua Bình Dương vẫn lưu giữ được nhiều giá trị văn hóa cổ xưa. Nhà cổ này hơn 130 năm tuổi, là địa điểm hiếm thấy hiện nay khi vừa là di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật vừa là nơi thờ tự, sinh sống của một gia đình.

Khám phá ngôi nhà cổ xưa

Nhà cổ Trần Công Vàng nằm trong dãy chợ Thủ Dầu Một, tại số 21 Ngô Tùng Châu (phường Phú Cường, TP Thủ Dầu Một, Bình Dương), được xem là ngôi nhà cổ xưa bậc nhất trên đất Bình Dương. Công trình được xem là di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật hiếm hoi với tuổi đời hơn trăm năm đang có người ở.

Ngôi nhà cổ có diện tích hơn 500m2 trên khu đất rộng 1.333m2, theo phong cách kiến trúc độc đáo, phản ánh nền văn hóa Việt Nam thế kỷ XIX. Ngôi nhà đã được công nhận là di tích cấp quốc gia vào năm 1993 và được trùng tu vào năm 2005. Trong quá trình này, toàn bộ ngôi nhà được các thợ lành nghề từ Huế tháo ra, nâng nền lên cao thêm 40cm và lắp lại nguyên bản.

Hiện gia đình chị Trần Thị Ánh Tuyết (con gái của ông Trần Công Vàng) đang sống ở đây và trông coi, giữ gìn ngôi nhà. Chị Tuyết cho biết, ngôi nhà do ông Trần Văn Long xây dựng từ năm 1889-1892, đến chị là đời thứ tiếp quản, giữ gìn ngôi nhà trên 130 năm tuổi này. Điều đặc biệt của ngôi nhà cổ này được làm bằng các loại gỗ quý, từ hệ thống cột, kèo, bao lam của ngôi nhà, đến các vật dụng nội thất, hoa văn trang trí chạm trổ, cẩn xà cừ… Mái ngói âm dương nhìn rêu phong nhưng không rớt hạt nước mưa.

Tham quan ngôi nhà, phóng viên Ngọc Dung, Báo Phú Yên cho hay: Nhìn bên ngoài ngôi nhà không có gì đặc biệt, nhưng bên trong là một không gian hết sức đẹp mắt. Ở đây không chỉ nói lên cuộc sống khá giả của gia chủ đời trước, mà còn là sự sáng tạo khéo léo của người thợ gỗ ngày xưa; sự trân quý và gìn giữ qua các thế hệ.

Sau khi được chị Trần Thị Ánh Tuyết giới thiệu những kiến trúc bên trong ngôi nhà, chúng tôi nhận thấy các vật trưng bày với những chi tiết chạm khắc tinh xảo, từ chân cột đến mái nhà, bàn ghế, tủ, trang thờ... đến những bức tranh tứ bình, tất cả đều được chạm trổ tinh tế, tạo ra một không gian tráng lệ mà không kém phần ấm áp. Các mẫu chạm khắc như cây cỏ, hoa lá, chim thú, vật dụng, hình học mang ý nghĩa tượng trưng với đường nét mềm mại và uyển chuyển.

Ngôi nhà đã được công nhận là di tích cấp quốc gia vào năm 1993. Ảnh: MẠNH HOÀI NAM

Ngoài những giá trị về mặt nghệ thuật, nhà cổ Trần Công Vàng còn chứa đựng nhiều giá trị văn hóa. Trong nhà, hiện nay vẫn còn khá nhiều cặp liễn, đối viết bằng chữ Hán trang trí có ý nghĩa về văn hóa, thể hiện quan niệm sống của người xưa.

Khu vực tiếp khách bao gồm từ hàng cột thứ hai đến hàng cột thứ tư, với bàn ghế được sắp xếp để khách ngồi. Trong phòng khách, có một bàn tròn lớn ở giữa được làm bằng đá cẩm thạch, trên đó đặt giá Bát bửu (tám món binh khí cổ) và ghế ngồi được sắp xếp xung quanh. Mỗi chiếc ghế đều được chạm trổ tinh tế và mang ý nghĩa sâu sắc.

Di tích đặc sắc

Phóng viên Minh Hiếu, Báo Bình Dương đưa đoàn công tác Báo Phú Yên tham quan cho hay: Nhà cổ Trần Công Vàng là ngôi nhà đẹp và độc đáo nhất ở phường Phú Cường, TP Thủ Dầu Một. Đến đây, du khách sẽ cảm nhận được hình bóng thời gian xưa như đang quay lại và in dấu trong những ngôi nhà cổ trăm năm tuổi này. Ngôi nhà cổ đã trở thành điểm đến tham quan thú vị, hấp dẫn của nhiều du khách gần xa, đặc biệt là những người đam mê, muốn tìm hiểu, nghiên cứu về nghệ thuật trang trí xưa trên đất Bình Dương.

Phía trước nhà cổ Trần Công Vàng được làm bằng các loại gỗ quý. Ảnh: MẠNH HOÀI NAM

Cũng theo phóng viên Minh Hiếu, thời gian qua, ngành Du lịch Bình Dương đã giới thiệu, quảng bá và đã có nhiều tour, tuyến du lịch đưa khách đến các nhà cổ trên địa bàn tỉnh tham quan, trải nghiệm. Theo số liệu thống kê, hằng năm mỗi di tích nhà cổ đón cả ngàn du khách đến tham quan. Điều này chứng tỏ những giá trị vật chất, tinh thần bên trong những ngôi nhà cổ vẫn luôn thu hút sự quan tâm, đáp ứng phần nào nhu cầu tìm hiểu, du lịch của nhiều người. Việc những di tích nhà cổ được đưa vào khai thác du lịch đã phần nào phát huy giá trị của các di tích, tạo thêm sự phong phú cho chuyến tham quan của du khách trên đất Bình Dương.

Nhà báo Nguyễn Quốc Liêm, Phó Tổng biên tập Báo Bình Dương đi cùng đoàn Báo Phú Yên, cho hay: Trải qua thời gian hơn 130 năm, song đến nay nhà cổ Trần Công Vàng vẫn còn giữ được nguyên trạng những kiến trúc ban đầu. Đó cũng là điều hấp dẫn khách đến tham quan tìm hiểu. Nhiều người có dịp đến đều cho rằng, đây là một di tích đặc sắc, đem đến cho họ những trải nghiệm tuyệt vời với nhiều thông tin, kiến thức bổ ích. Các hiện vật trang trí và đồ dùng trong nhà còn nhiều và hầu hết là cổ vật. Toàn bộ kiến trúc ngôi nhà và hiện vật bên trong, cho ta thấy được nét sinh hoạt của gia đình thuộc tầng lớp giàu có ở cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, thể hiện sự phát triển về đời sống của cư dân người Việt trên đất Bình Dương.

MẠNH HOÀI NAM