Dọc hành trình 'Đi theo phía ngày lên'

Bìa tập Bút ký “Đi theo phía ngày lên” của tác giả Cẩm Lệ.

Nội dung “Đi theo phía ngày lên” chia thành hai phần, gồm: Phần 1 (Ra Bắc), với các bài viết về Huế, Quảng Trị, Quảng Bình, Hà Tĩnh, Hà Nam, Hải Dương, Hải Phòng, Bắc Giang, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Cạn, Hà Nội, Hòa Bình; phần 2 (Vào Nam), với các bài viết về An Khê, Buôn Mê Thuột, Sóc Trăng, Long An, Phú Quốc, Trà Vinh, Phan Thiết, Quy Nhơn.

“Chúng tôi bắt đầu khởi hành ra phía Bắc. Cứ xem như một chuyến vừa đi vừa chép nên chắc chắn có nhiều điều không vừa lòng các bạn có trên tay tập ký sự này (cũng như một tập nhật ký vậy). Đấy là lẽ thường mà! Không thể nào chép đủ đầy những đặc trưng vùng đất nơi chúng tôi đi qua. Sẽ là thiếu sót, nhưng chắc bằng lòng với những gì chép dọc đường đi trong một cuộc hành trình VỪA ĐI VỪA CHÉP”. Mở đầu tập bút ký “Đi theo phía ngày lên”, tác giả Cẩm Lệ đã viết những dòng như vậy. Và cứ như thế… vượt qua hai mươi cây số đường đèo, đi dọc theo những địa danh một thời khai phá đất phương Nam, Huế hiện ra tấp nập và đẹp hơn. Sông Hương như một dải lụa vắt ngang thành phố, lờ lững những chiếc thuyền trôi êm nhẹ. Vẫn những đền đài, lăng tẩm của cố đô một thời huy hoàng, tráng lệ còn dấu ấn với bao người... Rồi Quảng Trị, địa danh gắn liền với trận chiến “mùa hè đỏ lửa 1972”, nơi còn để lại những bài ca đau xót và hào hùng một thời đánh giặc. Quảng Bình –“quê ta ơi”, ngày nay nhà cửa kiên cố đã mọc lên nhiều trên mọi nẻo thôn làng, đặc biệt nơi đây danh thắng Phong Nha – Kẻ Bàng với những ngọn núi đá vôi bọc quanh con sông nhỏ lượn vòng tạo nên một bức tranh sơn thủy hữu tình đang là điểm đến thu hút đông đảo khách du lịch trong và ngoài nước. Hà Tĩnh không chỉ là quê hương của các thi hào Nguyễn Du, Nguyễn Công Trứ… mà còn là nơi gắn liền với địa danh Ngã ba Đồng Lộc, nơi lịch sử sẽ không bao giờ quên: Vào lúc 17 giờ ngày 24-7-1968, 10 nữ Thanh niên xung phong đã bị bom Mỹ vùi lấp, hiến dâng tuổi thanh xuân, tất cả vì miền Nam ruột thịt. Trong con mắt của tác giả, vốn là một lữ khách phương Nam, mỗi nơi chốn trên hành trình về phương Bắc đều đem lại cảm xúc bồi hồi mới lạ, dù là thời gian dừng chân có lúc vội vàng, có lúc dài lâu hơn. Thế nên, khi ghé Bắc Giang, đến thăm khu di tích Yên Thế, nơi Hoàng Hoa Thám dùng làm căn cứ đánh Pháp hưởng ứng phong trào Cần Vương của vua Hàm Nghi kêu gọi, Cẩm Lệ viết: “Đôi điều về cụ Đề Thám như thế chưa phải là tất cả, nhưng trong một chuyến đi, biết thêm chút ít cũng đã nhiều như dân gian ta vẫn nói: đi một ngày đàng học một sàng khôn. Âu đó cũng là một chuyến vi hành Bắc - Hà du ký đầy lý thú”.

Trong khi đó, ở phần “Vào Nam”, khởi đầu là miền đất Tây Nguyên, nơi tác giả cho biết: “Năm 23 tuổi, tôi đã quăng thân vào gió bụi trên cao nguyên đất đỏ bazan của miền rừng núi Buôn Mê… với những cái tên đất, tên người mới lạ đã đi vào trong lý lịch của tôi không thể nào tách ra được nữa”. Và giờ đây, trở lại lần này, vẫn những bước chân xưa, vẫn thế!: “Ta đi trên tấm ngực trần sơn cước/ Vạn núi vạn rừng/ Hát cùng chim Taovao, chim Phri? Mây trắng gió lùa ngược phía Ngocklinh? Đêm Tây nguyên nằm không say giấc/ Nghe vó ngựa trăm năm…”.

Hướng về phương Nam, tác giả tiếp tục khám phá những con đường, ngã phố, danh thắng ở Sóc Trăng, Trà Vinh, Phú Quốc… với những nét văn hóa đặc sắc của người Nam Bộ, rồi lại quay về Phan Thiết và cuối cùng là Quy Nhơn - nơi tác giả đã từng học Cao đẳng sư phạm Khóa I (1976-1977).

Để rồi sau một cuộc hành trình qua nhiều vùng đất, những câu thơ đã tặng người bạn gái thời trai trẻ hồi năm 1976 bỗng bừng dậy như vừa mới đêm qua: “Biết là không mong gì được nữa/ Từ dạo ta trèo lên Ghền Ráng/ Đá Trứng trôi đâu phải dốc Mộng Cầm/ Anh chẳng bao giờ nói nữa đâu em/ Tuổi trẻ anh đi cùng nỗi nhớ/ Đời cứ nghèo riêng một nhành hoa/ Anh chưa nói với em một điều gì/ Dẫu có những điều suy nghĩ/ Như mây bay trắng một vòm trời/ qua vòm trắng ước mơ”.

Trần Trung Sáng