Đổi mới công tác chăm sóc người cao tuổi: Hướng tới mô hình toàn diện để 'sống khỏe, sống vui, sống có ích'

Thách thức già hóa và bệnh mạn tính

Già hóa dân số là thực trạng rõ rệt tại Hà Nội và cả nước. Tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên ngày càng tăng, kéo theo nhu cầu chăm sóc sức khỏe toàn diện và bền vững hơn. Đáng chú ý, phần lớn người cao tuổi có nguy cơ mắc bệnh mãn tính cao. Các bệnh thường gặp bao gồm tim mạch, đái tháo đường, bệnh thần kinh, thoái hóa khớp...

Theo thống kê từ Hội Lão khoa Việt Nam, có tới 95% người cao tuổi đang phải sống chung với ít nhất một bệnh mạn tính; thậm chí, nhiều người cùng lúc mắc 2-3 bệnh. PGS.TS Nguyễn Trung Anh - Giám đốc Bệnh viện Lão khoa Trung ương - dẫn chứng từ một khảo sát thực hiện tại Hà Nội cho thấy, trong số 610 người cao tuổi trên 80 tuổi được khảo sát, mỗi người trung bình mắc gần 7 bệnh khác nhau.

Các bệnh phổ biến nhất là đục thủy tinh thể, các bệnh đường hô hấp, tăng huyết áp, sa sút trí tuệ, rối loạn mỡ máu và các vấn đề cơ xương khớp. Không chỉ gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng sống của người bệnh, tình trạng này còn là gánh nặng lớn đối với gia đình trong việc chăm sóc dài hạn.

Mô hình chăm sóc sức khỏe tiên tiến tại cộng đồng

Trước thực trạng trên, Hà Nội đã và đang triển khai nhiều chương trình chăm sóc sức khỏe chuyên biệt dành cho nhóm tuổi này. Các hoạt động tập trung vào nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh, sàng lọc sớm bệnh mạn tính, đồng thời đẩy mạnh truyền thông và nâng cao nhận thức cộng đồng về chăm sóc sức khỏe chủ động trong bối cảnh dân số đang già hóa.

Chăm sóc, khám sức khỏe cho người cao tuổi tại Long Biên (Hà Nội). Ảnh: G.Phong

Đáp ứng thực tiễn đó, Hà Nội đã triển khai nhiều giải pháp trong chăm sóc sức khỏe lão khoa.

Ông Vũ Duy Hưng, Chi cục trưởng Chi cục Dân số, Trẻ em và Phòng, chống tệ nạn xã hội thành phố cho biết, hiện nay, các xã, phường đã xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động chăm sóc người cao tuổi như:

Khám sức khỏe thường xuyên và phản hồi sớm: Người cao tuổi được khám định kỳ, sàng lọc các bệnh lý mạn tính ngay từ tuyến y tế cơ sở, đồng thời lập hồ sơ sức khỏe cá nhân để theo dõi sát từng trường hợp.

Tuyên truyền và nâng cao nhận thức: Hệ thống y tế phối hợp với các tổ chức xã hội thực hiện tích cực truyền thông chăm sóc sức khỏe, hướng dẫn phòng bệnh, tự chăm sóc tại nhà, đồng thời tập huấn kỹ năng cho người cao tuổi và người chăm sóc.

Câu lạc bộ và hoạt động cộng đồng: Các Câu lạc bộ chăm sóc sức khỏe người cao tuổi được duy trì tại phường, xã nhằm tạo môi trường giao lưu, rèn luyện thể chất, kết nối cộng đồng và giảm nguy cơ trầm cảm, lạc lõng xã hội.

Ứng dụng công nghệ trong chăm sóc: Hà Nội tăng cường ứng dụng y tế số, với các nền tảng thông minh hỗ trợ theo dõi lộ trình khám bệnh, nhắc lịch uống thuốc và cung cấp hướng dẫn chăm sóc, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý bệnh lý mãn tính trong nhóm người cao tuổi.

Chính sách và định hướng chiến lược

TS.BS Trần Văn Chung - Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội cho biết: UBND TP Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 228/KH-UBND về triển khai thực hiện Chương trình chăm sóc sức khỏe người cao tuổi trên địa bàn TP Hà Nội giai đoạn 2026 - 2030.

Theo kế hoạch, mục tiêu tổng quát nhằm nâng cao sức khỏe người cao tuổi nhằm thích ứng với quá trình già hóa dân số và thực hiện hiệu quả Chiến lược dân số Việt Nam đến năm 2030 tại Hà Nội. Mục tiêu cụ thể đến năm 2030: 100% cấp ủy, chính quyền ban hành nghị quyết/kế hoạch và đầu tư ngân sách chăm sóc sức khỏe người cao tuổi.

85% người cao tuổi và người chăm sóc biết thông tin về già hóa dân số và quyền chăm sóc sức khỏe. 100% người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ tối thiểu 1 lần/năm. 90% người cao tuổi được quản lý bệnh không lây nhiễm. 90% người cao tuổi tự chăm sóc được trang bị kiến thức, kỹ năng. 100% người cao tuổi không thể tự chăm sóc được chăm sóc bởi gia đình/cộng đồng. 100% các CLB người cao tuổi có nội dung chăm sóc sức khỏe. 90% xã/phường có CLB chăm sóc sức khỏe hoặc đội tình nguyện viên chăm sóc người cao tuổi.

100% người cao tuổi có bệnh được khám và điều trị. 100% bệnh viện (trừ chuyên khoa nhi) có khoa lão hoặc giường dành riêng cho người cao tuổi. 50% xã/phường đạt tiêu chí môi trường thân thiện với người cao tuổi.

Hà Nội đặt mục tiêu 100% người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ tối thiểu 1 lần/năm. Ảnh: M.Anh

Kế hoạch này đặt ra các mục tiêu dài hạn như: Mở rộng đội ngũ y bác sĩ lão khoa ở tuyến bệnh viện và y tế cơ sở; Phát triển môi trường thân thiện với người cao tuổi tại cộng đồng; Đẩy mạnh công tác truyền thông, đào tạo và hỗ trợ chuyên môn cho người làm công tác chăm sóc lão khoa.

Sức khỏe toàn diện: không chỉ y tế, mà còn tinh thần và xã hội

Người cao tuổi không chỉ cần chăm sóc về y tế, mà còn cần được hỗ trợ các yếu tố tinh thần và sinh hoạt xã hội. Mô hình chăm sóc sức khỏe tiên tiến tại Hà Nội chú trọng xây dựng sân chơi lành mạnh, hoạt động nhóm, các buổi tư vấn dinh dưỡng, vận động nhẹ phù hợp với lứa tuổi — từ đó giúp họ cảm thấy được tôn trọng, kết nối với cộng đồng và duy trì năng lượng sống tích cực.

Rõ ràng, ứng phó với già hóa dân số không còn là bài toán xa vời mà đang hiện hữu trong từng hoạt động y tế, từng kế hoạch hành động cụ thể. Với sự chỉ đạo quyết liệt từ thành phố, sự vào cuộc đồng bộ của các cấp và ứng dụng hiệu quả công nghệ số, Hà Nội đang từng bước xây dựng mô hình chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tiên tiến, hướng tới một xã hội khỏe mạnh và bền vững.

Mai Anh