Đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức kinh tế tập thể

Hội nghị được kết nối trực tuyến tới các điểm cầu tại trụ sở UBND các tỉnh, thành phố, trụ sở các bộ, cơ quan Trung ương.

Cùng dự Hội nghị tại điểm cầu Chính phủ có đồng chí Đỗ Văn Chiến, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; đồng chí Lê Minh Khái, Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, HTX; Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng; Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan; Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn; Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long; Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên; Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể; Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc; Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo; Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Hà Thị Nga.

Cùng dự Hội nghị có các đồng chí Bí thư, Chủ tịch các địa phương, lãnh đạo các bộ, ban, ngành, cơ quan Trung ương, đại diện một số doanh nghiệp, HTX, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà kinh tế…

Đây là sự kiện quan trọng nhằm đẩy mạnh việc thực hiện chủ trương của Đảng về phát triển kinh tế tập thể, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, từ đó đưa ra những định hướng, giải pháp phát triển kinh tế tập thể, HTX trong giai đoạn mới.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị.

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các đại biểu cần thảo luận, xác định bối cảnh phát triển mới, những yếu tố ảnh hưởng, cơ hội và thách thức đối với sự phát triển của khu vực kinh tế tập thể, HTX trong thời gian tới. Bên cạnh đó, cần đề xuất những định hướng chiến lược phát triển kinh tế tập thể, HTX; các đề xuất sửa đổi, bổ sung cụ thể để đáp ứng được yêu cầu phát triển của kinh tế tập thể, HTX và phù hợp với tình hình thực tiễn.

Thủ tướng yêu cầu, cần tập trung phân tích, mổ xẻ các vấn đề về hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, xây dựng thương hiệu, phát triển vùng nguyên liệu, ứng dụng khoa học và công nghệ, huy động nguồn vốn, nâng cao năng lực quản trị, vấn đề bao bì, mẫu mã, thị trường… để thúc đẩy kinh tế HTX phát triển.

Theo Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng- Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo, sau 20 năm thực hiện Nghị quyết 13-NQ/TW, năm 2021, cả nước có 27.445 HTX, liên hiệp HTX, tăng khoảng 41% so với năm 2013; số lao động thường xuyên duy trì khoảng 1,1-1,2 triệu lao động/năm.

Doanh thu, lợi nhuận của HTX tăng dần qua các năm. Năm 2020, doanh thu bình quân đạt 4,3 tỷ đồng/HTX, lợi nhuận bình quân đạt 314 triệu đồng/HTX, tương ứng tăng 61% và 88% so với năm 2013.

Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng.

Đáng chú ý, những năm gần đây, thu nhập bình quân của lao động thường xuyên trong HTX tăng và ngày càng thu hẹp khoảng cách so với thu nhập bình quân của lao động khu vực doanh nghiệp, từ mức 44,6 triệu đồng/người/năm, bằng 44,8% mức thu nhập của lao động trong khu vực doanh nghiệp năm 2017 đã tăng lên 52,8 triệu đồng/năm và đạt 47,3% tương ứng năm 2019.

Tuy nhiên, kinh tế hợp tác xã vẫn tồn tại nhiều hạn chế, chưa phát huy hết vai trò quan trọng của mình. Trong đó, đóng góp vào GDP của nền kinh tế thấp và liên tục giảm (từ trên 4,03% năm 2013 xuống còn gần 3,6% năm 2020). Phát triển khu vực kinh tế tập thể (KTTT) không những không đạt, mà ngày càng xa mục tiêu “phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn, tiến tới tỷ trọng ngày càng lớn hơn trong GDP của nền kinh tế” tại Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX đã đề ra. Bên cạnh đó, số lượng thành viên bị sụt giảm đáng kể trong khi đây là tiêu chí quan trọng để đánh giá tính hợp tác và chất lượng phát triển của HTX.

Theo Bộ KH-ĐT, số lượng thành viên HTX đã giảm gần 2,3 triệu trong giai đoạn 2013-2021; tỷ lệ thành viên HTX trên dân số nước ta hiện nay khoảng 5,7%, thấp hơn nhiều so mức trung bình khoảng 12% của thế giới. Nguyên nhân chủ yếu do thành phần tham gia hợp tác xã chưa được mở rộng, đặc biệt là hiệu quả sản xuất, kinh doanh và thu nhập người lao động đã cải thiện nhưng còn thấp. Phần lớn HTX có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, doanh thu, lợi nhuận và thu nhập của lao động bình quân khu vực HTX mới gần bằng 50% so với khu vực doanh nghiệp.

Nhìn thẳng vào những hạn chế này, Bộ KH&ĐT cho biết sẽ có hướng khắc phục trong thời gian tới, trong đó, kiện toàn cơ cấu tổ chức cơ quan quản lý nhà nước về KTTT. Nâng cao tính minh bạch trong quản lý nhà nước về KTTT, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, từng bước xây dựng, hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về KTTT, liên thông với hệ thống đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế.

Về đẩy mạnh đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức KTTT sẽ giải quyết dứt điểm những vấn đề còn tồn đọng của KTTT như: Nợ tồn đọng kéo dài trong HTX; giải quyết rõ ràng, minh bạch các quan hệ về tài sản của HTX cũ, đặc biệt là những tài sản liên quan đến đất đai. Củng cố và đổi mới các tổ chức kinh tế hợp tác hiện có đồng thời mở rộng và hình thành các tổ chức kinh tế hợp tác mới. Đồng thời, xây dựng và nhân rộng các mô hình HTX kiểu mới, dựa trên nhu cầu hợp tác tự nguyện của các thành viên, vì lợi ích của thành viên, HTX và cộng đồng. Chú trọng xây dựng các HTX kiểu mới ở các vùng có các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh, sản xuất sản phẩm mang tính hàng hóa lớn, gắn với lợi thế lao động, thổ nhưỡng, tài nguyên bản địa. Xây dựng mô hình HTX chuyên ngành nhằm phát huy thế mạnh tiềm năng kinh tế của địa phương. Lựa chọn một số HTX có quy mô phù hợp để hỗ trợ xây dựng mô hình điểm về HTX kiểu mới hoạt động có hiệu quả, mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi liên kết với doanh nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp.

Đặc biệt là là mở rộng thành viên tham gia HTX theo hướng công dân dưới 18 tuổi, người khuyết tật, người không định cư ở Việt Nam, doanh nghiệp, tổ hợp tác, cán bộ công chức, viên chức đều có thể tham gia khu vực HTX… Đồng thời, có cách thức kêu gọi vốn đầu tư cho HTX.