Đổi mới, phát triển kinh tế tập thể: Đòi hỏi cấp thiết

Chưa hết khó khăn

Theo thống kê của Liên minh HTX Việt Nam, cả nước hiện có 22.714 HTX đang hoạt động, trong đó có 14.816 HTX nông nghiệp. Những năm qua, quy mô của các HTX không ngừng được nâng lên. Tỷ lệ HTX hoạt động hiệu quả đạt khoảng 55%. Thu nhập bình quân của lao động HTX hiện xấp xỉ 45 triệu đồng/năm.

Đáng chú ý, khu vực kinh tế tập thể, HTX đang thu hút được ngày một nhiều cán bộ trẻ, có năng lực quản trị, tinh thần khởi nghiệp. Đến nay, 38% trong tổng số 100.388 cán bộ quản lý HTX đã có trình độ từ cao đẳng, đại học trở lên.

Đặc biệt, các mô hình HTX sản xuất, kinh doanh theo chuỗi giá trị sản phẩm chủ lực quốc gia, vùng và địa phương đang ngày càng được mở rộng. Bước đầu đã xuất hiện các HTX chuyển đổi hiệu quả như: HTX bò sữa Evergrowth (Sóc Trăng), HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Anh Đào (Lâm Đồng), HTX xoài La Ngà (Đồng Nai)… Tính đến nay, cả nước đã có 1.580 HTX sản xuất, kinh doanh gắn với chuỗi giá trị.

Thu hoạch hoa cúc tại HTX nông nghiệp Đại Thịnh, huyện Mê Linh. Ảnh: Công Hùng

Dù đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên sự phát triển của khu vực kinh tế tập thể, HTX vẫn còn không ít hạn chế. Đó là tốc độ tăng trưởng còn thấp so với các khu vực kinh tế khác. Tỷ lệ đóng góp vào GDP chưa đáp ứng yêu cầu. Các HTX nhìn chung có quy mô nhỏ, phát triển không đồng đều. Liên kết hợp tác giữa các HTX với những thành phần kinh tế khác còn yếu…

Một trong những nguyên nhân của những yếu kém nêu trên, theo ông Nguyễn Phi Đức – Chủ tịch HĐQT HTX Dương Liễu (Hà Nội), là bởi các chính sách dành cho khu vực kinh tế tập thể, HTX chưa đi vào thực tiễn. Theo ông Đức, chính sách về đất đai để hỗ trợ HTX trong xây dựng trụ sở và nơi sản xuất kinh doanh hiện còn rất hạn chế. Điều này kìm hãm năng lực phát triển của các HTX.

Ở một khía cạnh khác, Giám đốc HTX Thương mại thủy sản Xuyên Việt (Hải Dương) Hà Quang Huy cho rằng, đòi hỏi của người tiêu dùng ngày một cao đặt ra yêu cầu về đổi mới công nghệ sản xuất. Tuy nhiên, hơn 9 năm hoạt động, HTX chưa tiếp cận được nguồn vốn vay nào để thực hiện mục tiêu này, vì không có tài sản cố định.

Xem xét ban hành nghị quyết mới

Một trong những mục tiêu cốt lõi được Chính phủ đề ra là đưa kinh tế tập thể, HTX trở thành hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh phổ biến trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, đem lại lợi ích cao nhất cho thành viên các HTX và cộng đồng.

Để tiếp tục đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, HTX, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo cho biết, sẽ tập trung rà soát, chỉ đạo thực hiện Đề án Xây dựng và nhân rộng các mô hình hợp tác liên kết, phát triển sản xuất, kinh doanh theo chuỗi giá trị gắn với các vùng sản xuất hàng hóa lớn và sản phẩm chủ lực quốc gia, vùng, địa phương. Đây được coi là khâu đột phá trong phát triển sản xuất, kinh doanh, tiến tới nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX.

Bên cạnh đó, Liên minh HTX Việt Nam cũng sẽ đẩy mạnh việc triển khai Đề án Đổi mới, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phát triển kinh tế tập thể, HTX. Thúc đẩy cho vay từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX. Đồng thời, thực hiện tái cơ cấu, giải thể HTX yếu kém, đã ngừng hoạt động để tạo dư địa thành lập các HTX kiểu mới…

Cụ thể hóa định hướng phát triển kinh tế tập thể, HTX trong giai đoạn mới, vừa qua, Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng đã thay mặt Bộ Chính trị ký ban hành Kết luận số 70-KL/TW về tiếp tục thực hiện Nghị quyết T.Ư 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể. Theo đó, yêu cầu rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật; cân đối và bố trí nguồn lực thực hiện các chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước. Kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện để kinh tế tập thể, HTX phát triển bền vững.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam nhận định, để nâng cao hiệu quả hoạt động cho các HTX nông nghiệp, đề nghị tiếp tục ban hành nghị quyết chuyên đề về phát triển HTX nông nghiệp gắn với tái cơ cấu ngành và xây dựng nông thôn mới. Từ đó, tập trung chỉ đạo các bộ, ngành T.Ư và các địa phương cùng vào cuộc hỗ trợ, thúc đẩy HTX phát triển...

Để các cơ chế, chính sách hỗ trợ khu vực kinh tế tập thể đi vào cuộc sống, kiến nghị Chính phủ bố trí ngân sách nhất định hỗ trợ HTX. Nguồn kinh phí hỗ trợ nên được ghi thành dòng vốn riêng trong dự toán ngân sách Nhà nước hàng năm và trung hạn để tập trung nguồn lực cho phát triển kinh tế tập thể.
Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng

Lâm Nguyễn