Đổi mới sáng tạo: Cơ hội vàng để Việt Nam bứt phá

Theo Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) 2023, Việt Nam xếp hạng 46/132 quốc gia, nằm trong top 50 quốc gia có chỉ số đổi mới sáng tạo cao nhất. Đây là minh chứng rõ nét cho sự đầu tư vào công nghệ và khoa học của Việt Nam trong những năm gần đây.

Động lực tăng trưởng mới

Theo nghiên cứu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo luôn đóng vai trò cốt lõi trong việc thúc đẩy tăng trưởng. Đây được coi là động lực chiến lược, cùng với các yếu tố khác như thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực, giúp Việt Nam tiến vào kỷ nguyên phát triển mới. Các chính sách và kế hoạch hiện tại đang được triển khai nhằm đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo, tạo đà cho sự bứt phá kinh tế trong tương lai.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh rằng, đổi mới sáng tạo và khoa học công nghệ không chỉ giúp tăng trưởng năng suất mà còn là động lực chính để nâng cao khả năng cạnh tranh quốc gia. Việt Nam đang xây dựng một nền tảng mạnh mẽ dựa trên đổi mới sáng tạo để trở thành trung tâm phát triển bền vững trong khu vực.

Một startup tại Đà Nẵng, tiên phong trong nghiên cứu phát triển công nghệ AI.

Việt Nam hiện đang phát triển một hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ với hơn 3.800 startup đang hoạt động, đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN, chỉ sau Singapore và Indonesia. Năm 2022, các startup tại Việt Nam đã thu hút khoảng 1,4 tỷ USD từ các quỹ đầu tư mạo hiểm, tăng hơn 4 lần so với năm 2020.

Những con số này không chỉ phản ánh tiềm năng to lớn của các doanh nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam mà còn khẳng định sự hấp dẫn của môi trường đầu tư trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo.

Ông Đỗ Quý Sự, nhà sáng lập sàn thương mại điện tử 5 Sao FiveSS, chia sẻ rằng doanh nghiệp của ông đã nhận được nhiều sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương trong suốt hành trình khởi nghiệp. FiveSS không chỉ là một sàn thương mại điện tử đơn thuần, mà còn tiên phong trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tối ưu hóa trải nghiệm mua sắm trực tuyến, giúp người tiêu dùng dễ dàng tiếp cận với các sản phẩm chất lượng.

Còn ông Lê Ngọc Trí, Giám đốc điều hành EM&AI, nhấn mạnh TP Đà Nẵng nêu ý kiến cần có thêm những chính sách đột phá để thu hút doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Sản phẩm Chatbot Hana của EM&AI đã giúp hàng nghìn doanh nghiệp tự động hóa quy trình chăm sóc khách hàng, tăng hiệu suất kinh doanh, và khẳng định vị thế công ty trong lĩnh vực AI tại Việt Nam.

Cả FiveSS và EM&AI đều là những minh chứng rõ nét về tiềm năng đổi mới sáng tạo, đồng thời khẳng định vai trò quan trọng của các chính sách hỗ trợ từ chính quyền địa phương trong việc thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo.

Cần thêm chính sách đột phá

Tuy nhiên, bà Lê Thị Thục, Phó Giám đốc sở Khoa học và Công nghệ TP Đà Nẵng đề xuất cần có thêm các chính sách đột phá để thu hút và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp, bao gồm các ưu đãi thuế, hỗ trợ thử nghiệm công nghệ mới, và tối ưu hóa sử dụng tài sản khoa học công nghệ.

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, “Chỉ có đổi mới sáng tạo mới giúp Việt Nam tận dụng được cơ hội của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0, phát triển nhanh và bền vững, đồng thời thu hẹp khoảng cách với các nước tiên tiến”.

Việc thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) năm 2020 là một bước đi chiến lược quan trọng. NIC đã thu hút hàng trăm doanh nghiệp lớn nhỏ, hỗ trợ mạnh mẽ cho chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhận định: "NIC không chỉ là cầu nối giữa Nhà nước và doanh nghiệp, mà còn là cầu nối giữa các viện nghiên cứu, trường đại học với doanh nghiệp trong việc nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và thương mại hóa sản phẩm". Đây chính là yếu tố then chốt để Việt Nam trở thành điểm đến của đổi mới sáng tạo khu vực và toàn cầu.

Các thành phố lớn như TP.HCM và Hà Nội cũng đang là những đầu tàu trong việc phát triển đổi mới sáng tạo. TP.HCM đã được xếp hạng 111, 113 trên 1.000 thành phố có hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo năng động nhất toàn cầu trong hai năm 2022 và 2023. Hà Nội, với lợi thế hơn 70% các tổ chức khoa học, trường đại học, viện nghiên cứu và 82% phòng thí nghiệm, với hơn 65% nhà khoa học đầu ngành của cả nước, đã triển khai nhiều chính sách đổi mới sáng tạo để phát triển kinh tế xã hội của Thủ đô.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn cho biết, Hà Nội đã ưu tiên hoàn thiện khung pháp lý và chính sách về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, tập trung vào việc xây dựng các cơ chế đột phá nhằm biến chúng thành động lực phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô.

Bà Phan Thị Quý Trúc, Phó Trưởng phòng Quản lý công nghệ và thị trường công nghệ TP.HCM, thông tin thêm: TP.HCM đang đặt mục tiêu hỗ trợ 1.000 dự án đổi mới sáng tạo và hơn 200 dự án giai đoạn tăng tốc đến năm 2028. Chính sách hỗ trợ không chỉ bao gồm ưu đãi thuế mà còn mở rộng tới thử nghiệm công nghệ mới và hỗ trợ tài chính.

Để tăng cường hiệu quả ứng dụng và chuyển giao công nghệ, cũng như thúc đẩy đổi mới sáng tạo, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt đã nêu bật 4 trọng tâm chiến lược. Trước hết là việc tăng cường liên kết và thống nhất tầm nhìn chiến lược phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo. Tiếp theo, cần ưu tiên nguồn lực để thực hiện các giải pháp hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh. Song song đó, các giải pháp đồng bộ nhằm phát triển thị trường khoa học công nghệ toàn diện, hội nhập quốc tế cũng phải được triển khai. Cuối cùng, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là yếu tố then chốt giúp nền kinh tế phát triển bền vững.

Anh Đức